Đau răng không phải là bệnh riêng của người già (đầu bạc răng long) mà là của mọi lứa tuổi kể từ 2 tuổi trở đi. Sâu răng bắt đầu từ 7 - 8 tuổi, cao nhất vào 12 tuổi sau đó giảm dần
Theo thống kê của Bệnh viện Răng Hàm Mặt trung ương năm 2011 thì Việt Nam là nước có tỉ lệ người mắc bệnh về răng miệng cao trên thế giới với 90% dân số.
Nguyên nhân gây đau răng
Có rất nhiều nguyên nhân như:
Do vi khuẩn có sẵn trong miệng: trong miệng mỗi người có nhiều loại vi khuẩn cả gram âm và gram dương; ưa khí, kỵ khí; xoắn khuẩn, phẩy khuẩn, thoi khuẩn. Loại gây bệnh về răng chủ yếu là Actinomyces vicosus, Streptococus Mutans gây sâu răng, nha chu viêm. Streptococcus viridians gây áp-xe răng…
Do màng bám trên mặt răng: được tạo thành trong thời gian ngắn ngay sau khi ăn các thức ăn giàu chất đường, bột (bánh, mứt, kẹo, kem, sirô, nước ngọt, sữa có đường; trái cây khô…) phối hợp với các vi khuẩn sinh acid phá men răng, gây sún răng sữa cho trẻ thiếu canxi và fluor. Mảng bám trên mặt răng có trên tất cả các mặt răng, nhiều nhất ở răng hàm. Cao răng là màng bám mặt răng được khoáng hóa bằng chất khoáng trong nước bọt và mùn thức ăn (gọi là bựa răng). Màng bám trên mặt răng là thủ phạm gây các bệnh về răng như: viêm lợi (viêm nướu răng) viêm quanh răng (nha chu viêm). Sâu răng, áp-xe răng…
Do đồ uống có ga, trái cây có vị chua chứa nhiều acid hữu cơ làm mòn men răng.
Do đồ uống có ethanol (bia, rượu, đặc biệt là rượu vang trắng và đỏ) ức chế sản xuất nước bọt là chất sát khuẩn trong miệng và cung cấp các men tiêu hóa thức ăn
Do hình thể răng: răng hàm có nhiều rãnh trên mặt nhai là chỗ đựng mùn thức ăn và màng bám trên mặt răng khó súc rửa, phá men răng gây sâu răng nguồn gốc của các triệu chứng khó chịu như: buốt răng, ê răng, đau nhức răng…
Do thiếu dinh dưỡng:
- Thiếu vitamin C sinh viêm lợi, lợi sưng đỏ, chảy máu chân răng, chảy máu dưới da (biểu hiện của bệnh Scorbut).
- Thiếu canxi, vitamin D3, vitamin A , fluor là những nguyên liệu rất cần thiết cho cấu tạo răng, khoáng hóa răng và giúp răng mọc đúng vị trí.
Do suy yếu sức đề kháng:
- Của trẻ em sau khi mắc các bệnh do siêu vi gây nên (phần lớn do sởi) và không giữ vệ sinh răng miệng tốt, gây viêm loét hoại tử miệng thường gọi là “cam tẩu mã”, gây nhiễm trùng máu và biến chứng phổi cho trẻ 2 - 7 tuổi, có thể chết rất nhanh trong vài ngày nếu không được cứu chữa tích cực kịp thời.
- Của người già: thường viêm lợi, viêm quanh răng.
Do chấn thương răng miệng: ngã, tai nạn giao thông, khi ăn nhai phải sạn, ẩu đả... gây gãy răng, mẻ răng, rạn răng, vi khuẩn theo đó xâm nhập vào tủy răng gây nhiễm trùng.
Do sự cố nha khoa, như: khi nhổ răng hàm bị sâu lâu ngày đã nát thân chỉ còn chân răng, nên phải đục để nhổ chân răng, gây rạn xương hàm...
Do mọc răng khôn còn gọi là răng hàm thứ 3: kéo dài từ 16 - 30 tuổi, đặc biệt tới 45 tuổi. Thường gây đau và viêm nướu lúc mọc, nhất là răng khôn mọc lệch (kéo dài từ 16 - 30 tuổi, trường hợp đặc biệt tới 45 tuổi).
Do rối loạn nội tiết tố như: viêm lợi tuổi dậy thì, viêm lợi khi hành kinh, viêm lợi khi thai nghén, viêm lợi tuổi mãn kinh...
Thuốc chữa đau răng
Tùy thuộc nguyên nhân gây đau răng mà thầy thuốc lựa chọn thuốc và phương pháp chữa phù hợp.
Thông thường nha sĩ cho bệnh nhân 2 loại thuốc để điều trị ngoại trú: thuốc giảm đau: paracetamol, aspirin và thuốc kháng sinh như: amoxicyclin, tetracylin, doxycyclin, spiramycin… phối hợp với metronidazol (rhodogyl phối hợp: metronidazol và spiramicin).
- Phối hợp các kháng sinh họ beta lactam với metronidazol đem lại hiệu quả cao để diệt cả vi khuẩn ái khí và vi khuẩn kỵ khí (người bệnh không được uống bia, rượu trong thời kỳ dùng thuốc có metronidazol tới 72 giờ).
Nhiều người lại quên các vitamin: C, A, D3, B2 là thứ rất cần cho người bệnh đau răng.
Các loại thuốc Nam dễ kiếm để chữa bệnh răng miệng có nhiều thứ, hiệu quả nhất: gừng tươi, nghệ tươi, kha tử… Đặc biệt, gel tươi lô hội là thuốc rất tốt cho phòng bệnh và điều trị các bệnh răng miệng (có tác dụng: giảm đau, kháng sinh, diệt khuẩn, hồi phục tổ chức thương tổn, bồi bổ cơ thể…).
Lấy gel tươi lô hội khoảng 3 - 5g đặt trên mặt răng đau rồi nuốt nước, 15 phút sau là giảm đau. 3 giờ sau nếu chưa khỏi thì ngậm tiếp 1 miếng gel tươi lô hội nữa là khỏi).
Phòng bệnh
Vệ sinh răng miệng thường xuyên sau mỗi khi ăn, cần thực hiện từ khi bắt đầu mọc răng sữa (6 tháng tuổi).
Trẻ còn bú và bé chưa biết chải răng thì mẹ phải nhớ dùng gạc mềm sạch lau lợi, răng cho bé sau mỗi khi ăn, uống nước ngọt. Không cho trẻ bú đêm từ 8 tháng tuổi để tránh hỏng răng sữa.
Cần tập cho trẻ từ 3 tuổi có thói quen chải răng, súc miệng làm sạch răng miệng sau khi ăn. Nên dùng bàn chải lông mềm, kem đánh răng có fluor (F). Sau cùng súc miệng bằng nước chè xanh (trong nước chè xanh có nhiều fluor).
Người già không còn răng thì phải vệ sinh lợi và răng giả (nếu có) sau mỗi khi ăn (hiện nay vẫn còn nhiều người quen thói cũ là chỉ đánh răng sau khi ngủ dậy buổi sáng, mà không biết việc vệ sinh răng miệng sau mỗi khi ăn).
Ăn uống đủ chất dinh dưỡng cho xương, răng: từ khi bắt đầu có mầm răng trong bụng mẹ đến khi già không còn răng (để con có bộ răng tốt đẹp, quan trọng nhất là từ lúc mẹ mang thai đến khi bé 13 tuổi). Khi mang thai, người mẹ cần ăn uống đủ chất (đạm, canxi, phốt pho, vitamin A, D3...), từ tháng thứ 3 trở đi của thai kỳ không được uống thuốc có tetracylin, doxycyclin (sẽ làm răng bé xỉn màu), từ tháng thứ tư trở đi phải đảm bảo lượng canxi 1.200mg, vitamin A 2.500 - 3.000UI, vitamin D3: 300 - 400UI/ ngày trong khẩu phần của mẹ.
Chống sâu răng: bộ răng sữa của trẻ 20 chiếc (8 răng cửa 4 răng nanh 8 răng cối sữa) mọc từ 6 - 30 tháng tuổi. 6 tuổi - 12 tuổi được thay thế bằng 28 răng vĩnh viễn (8 răng cửa 4 răng nanh 8 răng tiền cối 8 răng cối). Cần trám bịt hố rãnh trên mặt nhai răng cối từ khi mới mọc (kể cả răng cối sữa lúc 1 - 2 tuổi) để chống sâu răng. Định kỳ 6 tháng 1 lần kiểm tra răng, lấy cao răng và trám bịt lại hố rãnh trên mặt nhai răng cối (nhất là răng cuối hàm là răng hàm mọc đầu tiên và dễ sâu nhất).
Tập luyện hàng ngày: buổi tối trước khi ngủ và buổi sáng khi vừa thức dậy cần tập thể dục răng miệng bằng cách: gõ răng 100 cái (hai hàm răng gõ vào nhau như kiểu rét run cầm cập), sau đó đảo lưỡi 20 lần bên phải và 20 lần bên trái, cuối cùng súc miệng để tạo nước bọt rồi nuốt hết nước bọt (gọi là nuốt ngọc dịch) 20 lần. Tác dụng: làm cho răng bền chắc; kích thích tuyến nước bọt hoạt động tốt, cung cấp đủ nước bọt là chất sát khuẩn ở miệng, hạn chế đến mức thấp nhất các vi khuẩn gây bệnh răng miệng và xâm nhập cơ thể qua đường tiêu hóa. Nước bọt còn làm sạch các thức ăn bám trong miệng; các protein, bicarbonat của nước bọt sẽ hòa tan, trung hòa, acid hóa mảng bám vi khuẩn giảm tác hại đến răng; các chất canxi, phosphat, fluor trong nước bọt sẽ tăng sự tái tạo và khoáng hóa men răng. Nước bọt còn cung cấp nhiều loại men cho quá trình tiêu hóa thức ăn (nên dạy cho trẻ từ 10 tuổi tập và thường xuyên nhắc nhở động viên các cháu để thành thói quen tốt, đến già hàm răng vẫn tốt đẹp không phải đeo răng giả, không bị khô miệng).
DS. TRẦN XUÂN THUYẾT
