Nguyên nhân chứng đau nửa đầu (migraine) đến nay vẫn chưa được làm rõ. Có 10% dân số mắc bệnh này, trong đó phụ nữ mắc gấp ba lần nam. Cơn đau xuất hiện do nhiều yếu tố như co hoặc giãn mạch máu não, tăng chất trung gian hóa học serotonin hoặc tích lũy ion canxi trong tế bào thần kinh. Bệnh có biểu hiện lúc đầu là hoa mắt, giảm thị lực, nhức mắt... Đau nửa đầu là chứng bệnh ảnh hưởng nhiều tới chất lượng sống và cần được điều trị kịp thời.
Cách dùng thuốc
Những yếu tố nội tiết liên quan rất nhiều đến cơn đau nửa đầu ở nữ. Bằng chứng là ở người vốn đã có bệnh đau nửa đầu thì cơn thường tăng lên trong thời kỳ hành kinh, nặng lên khi dùng thủ thuật cắt buồng trứng hoặc khi dùng thuốc tránh thai; trái lại khi mang thai bệnh nhẹ đi nhiều. Ở người chưa bị bệnh đau nửa đầu khi dùng thuốc tránh thai, bệnh có thể xuất hiện.
Để kiểm soát hội chứng đau nửa đầu khi cơn đau thưa, dùng các loại thuốc chữa triệu chứng. Nhóm thuốc hay được dùng là kháng viêm không sterioid như aspirin (hoặc paracetamol, ibuprofen, diclofenac). Thuốc ức chế chất dẫn truyền đau prostaglandin làm giảm cơn đau. Cũng có thể dùng ergotammin (hoặc dihydroergotamin), thuốc làm co mạnh mạch ngoại vi từ đó tác dụng trực tiếp đến quá trình bệnh lý đau.
 Đau nửa đầu là chứng bệnh hay gặp ở nữ giới. |
Khi cơn đau dày có thể dùng các thuốc phòng ngừa, nhằm tránh cơn đau tái phát. Các thuốc này có tác dụng trực tiếp đến các yếu tố tạo ra cơn đau. Có thể dùng thuốc flunarizin ngăn chặn sự tích tụ ion canxi trong tế bào thần kinh, pizotifen chống lại sự tăng cường chất trung gian hóa học. Cơn đau nửa đầu thường xuất hiện theo chu kỳ. Khi cơn đau sắp xuất hiện, người bệnh nhạy cảm có thể nhận biết với những biểu hiện ban đầu ở mắt. Có thể uống thuốc phòng ngừa nhưng uống thuốc ngừa cơn đau vào đúng thời điểm cần thiết chứ không dùng thường xuyên để phòng bệnh. Vì nếu dùng thường xuyên sẽ độc. Ngay cả ergotamin cũng có thể uống trước để ngừa cơn đau như vậy nhưng không uống thường xuyên để phòng bệnh vì dùng kéo dài sẽ gây co mạch (dẫn đến hoại tử).
Và những lưu ý
Khi hành kinh thì cơn đau nửa đầu tăng lên. Sắp đến ngày có kinh cần theo dõi sát, nếu thấy xuất hiện các dấu hiệu khác thường ở mắt thì cần uống thuốc ngay. Uống thuốc sớm thì cơn đau có thể không xuất hiện hoặc xuất hiện nhưng nhẹ.
Phụ nữ ở tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh thường có các rối loạn vận mạch, có người còn bị các bệnh về tim mạch. Các thuốc chống đau nửa đầu nhóm triptan, chẳng hạn như rizatriptan được khuyến cáo không dùng trong bệnh thiếu máu cục bộ tim (đau thắt ngực, có tiền sử nhồi máu cơ tim, thiếu máu cục bộ thầm lặng có bằng chứng); co thắt động mạch vành (đau thắt ngực prinzmetal); tăng huyết áp không kiểm soát được và các bệnh tim mạch khác. Các thuốc khác trong nhóm như naratriptan, sumatriptan cũng có các tác hại trên tim mạch tương tự, tuy mức độ có khác rizatriptan. Vì vậy, phụ nữ ở tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh không dùng hoặc phải rất cẩn thận khi dùng một số loại thuốc trong nhóm triptan. Tốt nhất là nên khám tầm soát các bệnh tim mạch trước khi quyết định dùng các thuốc thuộc nhóm này.
Phụ nữ khi sinh có thể đã dùng ergometrin (một hoạt chất lấy từ nấm cựa gà) để cầm máu sau sinh. Nếu có cơn đau nửa đầu thì nhất thiết không được dùng thuốc đau nửa đầu triptan vì việc dùng cùng lúc (hoặc vừa mới dùng xong ergometrin) sẽ gây tương tác bất lợi.
Khi có thai cần kiêng hoặc dùng thận trọng một số thuốc chữa đau nửa đầu như aspirin. Thuốc ức chế việc tiết prostaglandin nên gây ngộ độc trên tim phổi và thận của thai, gây ức chế tập kết tiểu cầu tăng nguy cơ chảy máu ở cả mẹ và thai, nguy hiểm nhất là gây đóng sớm ống động mạch thai nhi làm tăng huyết áp động mạch phổi và suy hô hấp trẻ sơ sinh. Gần đây, các nhà nghiên cứu Canada nhận thấy, việc dùng aspirin (và ibuprofen) làm tăng nguy cơ dị tật thai. Vì thế không dùng cho người có thai, nhất là 3 tháng đầu và cuối thai kỳ. Aspirin còn gây ức chế co bóp tử cung trì hoãn việc chuyển dạ, vào thời kỳ sắp sinh càng không được dùng thuốc này. Các kháng viêm không steroid khác tuy không gây hại nhiều như aspirin nhưng cũng có một số tác hại cho thai theo cơ chế tương tự, vì thế cũng không được dùng. Ergotamin tăng cường co bóp tử cung gây sẩy thai, không dùng cho người mang thai. Thông thường khi mang thai bệnh nhẹ hẳn, nhưng nếu vẫn bị đau nửa đầu có thể dùng một số thuốc trong nhóm triptan nhưng thận trọng (vì thông tin tác dụng nhóm thuốc này trên thai chưa đầy đủ).
Với người cho con bú, cần thận trọng khi dùng các thuốc trên trong thời gian cho con bú (các thuốc này tiết qua sữa, mức gây hại cho trẻ).
Với người rong kinh, băng huyết (khi hành kinh hay đẻ): không dùng aspirin vì thuốc ức chế tập kết tiểu cầu làm tăng sự chảy máu.
Nếu thấy xuất hiện cơn đau nửa đầu trong lần đầu hoặc thấy cơn đau nửa đầu cũ nặng lên khi dùng thuốc tránh thai thì nên ngừng thuốc tránh thai, thay thế bằng biện pháp tránh thai khác.
Trong một số trường hợp đau nửa đầu (hành kinh, cắt buồng trứng, mang thai), việc dùng thuốc đau nữa đầu cần tham khảo thêm ý kiến thầy thuốc chuyên khoa nội tiết để có các phối hợp điều trị nội tiết.