Lá sen: gọi là hà diệp. Trong lá sen có nhiều alkaloid; ngoài ra còn có acid hữu cơ, tanin, vitamin C. Lá sen có vị đắng, tính bình, vào can tỳ vị; có tác dụng hạ huyết áp, an thần, thanh thử, lợi thấp, tán ứ, chỉ huyết.
Mầm ngó sen: gọi là ngẫu tiết. Ngó sen vị ngọt chát, tính bình, vào kinh can tâm vị. Có tác dụng thu liễm cầm máu, tráng dương, an thần.
 |
Các bài thuốc có lá sen, ngó sen
Chữa say nắng kèm theo bụng phiền, miệng khát, họng khô, tiểu ít mà đỏ: lá sen tươi 40g, rễ sậy tươi 40g, hoa bạch biển đậu 10g. Sắc nước uống.
Trị thổ tả do trúng thử: lá sen tươi 20g giã nhỏ, ép lấy nước, thêm 1 chén nước nguội vào bã rồi ép lấy nước; trộn với nước ép trên cho uống.
Trị thổ huyết do táo nhiệt: lá sen tươi 80g, trắc bách diệp tươi 20g, lá ngải tươi 24g, sinh địa 40g. Hãm trong nước hoặc sắc lấy nước uống.
Chữa bệnh béo phì: lá sen tươi hoặc khô: 1 lá, thái ngắn, hãm hoặc đun với 400 - 500ml nước trong 10 - 20 phút; mỗi sáng uống một ấm.
Trị tiểu dắt ra máu: ngó sen tươi 40g, huyết dư thán 10g; sắc uống.
Trị chứng lao phổi ho ra máu hoặc khi nôn ra máu: ngó sen 20g, cỏ nhọ nồi 20g, bạch cập 16g, trắc bách diệp tươi 16g; phơi khô hoặc sấy ở nhiệt độ thấp, nghiền thành bột mịn, thêm nước làm hoàn, mỗi hoàn 10g; ngày uống 3 viên với nước sôi để nguội.
 |
Một số món ăn - bài thuốc có ngó sen
Ngó sen hầm: ngó sen 150 - 200g. Hầm nhừ ăn. Tác dụng bổ ngũ tạng, thực nhiệt hạ tiêu.
Nước ép ngó sen hoà mật: ngó sen tươi 100g, mật mía tươi (hoặc nước mía) 50g (50ml). Ngó sen ép lấy nước, trộn với nước mía, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng khi bị cảm cúm, trúng nóng, trúng nắng hoặc khô hanh gây kích ứng, vật vã, sốt, khát nước.
Nước ép ngó sen gừng tươi (khương ngẫu ẩm): ngó sen tươi 30 - 50g, gừng tươi 5 - 8g, ép vắt lấy nước trộn đều, chia 3 lần uống trong ngày. Dùng cho các trường hợp nôn thổ dai dẳng khát nước.
Nước ép ngó sen, sinh địa, củ cải: ngó sen 30g, sinh địa 30g, củ cải 30g. Xay, ép, lọc lấy nước. Mỗi lần 1 chén (khoảng 100ml) uống với mật hoặc nước đường nóng. Dùng cho các trường hợp tiểu dắt, tiểu buốt.
Ngó sen hầm đại táo: ngó sen 150g, đại táo 250g. Ngó sen rửa sạch, cắt đoạn, đại táo thái thành 2 - 4 lát. Cho vào nấu nhừ, gạn lấy nước uống. Dùng cho các trường hợp ban xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng do giảm tiểu cầu, còn có tác dụng khai vị trợ tiêu hoá.
BS. Tiêu Lan