Tinh dầu tràm được lấy từ lá tươi của cây tràm, một loại cây được trồng phổ biến ở các tỉnh dọc theo bờ biển và vùng Ðồng Tháp Mười. Cây tràm trà có rất nhiều đặc tính ưu việt. Khi ép và chưng cất, lá của loại cây này cho ra dầu tự nhiên 100%.
Thành phần hóa học của dầu tràm khá phong phú, nhưng chỉ hai hoạt chất có tác dụng là Eucalyptol (1,8 - Cineol) chiếm 23 - 65% và α-Terpineol chiếm 5 - 12%. Eucalyptol là chất lỏng trong suốt, không màu, mùi thơm nhẹ, thoảng mùi long não lẫn bạc hà, vị cay, không tan trong nước, hòa tan bất cứ tỷ lệ nào trong ethanol tuyệt đối, ether, dầu vaselin, dầu thảo mộc, acid acetic loãng.
Tinh dầu tràm có nhiều tác dụng chữa bệnh rất tốt.
Theo dược học cổ truyền, lá tràm được dùng để chiết tinh dầu có vị cay chát, mùi thơm, tính ấm, vào hai đường kinh tỳ và phế, có công dụng hoạt huyết khu phong, an thần giảm đau, tiêu đờm sát khuẩn. Bởi vậy, tinh dầu tràm thường được dùng để phòng chống các chứng bệnh như:
Chống cảm lạnh, tránh gió và tránh ho: Khi thời tiết chuyển lạnh, hãy cho tinh dầu tràm hòa vào nước tắm. Có thể dùng dầu tràm thoa trực tiếp vào lòng bàn chân, thái dương... sau khi tắm, trước lúc ra ngoài trời lạnh và khi thời tiết thay đổi nhằm mục đích dự phòng các bệnh lý như cảm lạnh, viêm nhiễm đường hô hấp. Điều này đặc biệt có ích cho trẻ nhỏ kể cả các bé sơ sinh. Bé được tắm nước có pha loãng tinh dầu tràm sẽ giúp cho cơ thể được ấm áp, chống cảm lạnh, ho và muỗi đốt vì loại côn trùng này rất sợ tinh dầu tràm. Cần chú ý rửa mặt riêng để tránh dầu vào mắt bé.
Chống viêm nhiễm: Tinh dầu tràm pha với dầu thầu dầu với tỷ lệ 5 - 10% dùng nhỏ mũi để sát khuẩn, chống cúm, ngạt mũi. Dùng tinh dầu tràm pha với nước với nồng độ 0,2% để rửa vết thương. Để làm sạch không khí và tạo cảm giác dễ chịu trong nhà có thể cho vài giọt tinh dầu tràm vào chén nước nóng hoặc thấm vào miếng bông gòn đặt ở các góc nhà.
Chống các chứng đau: Tinh dầu tràm được dùng xoa bóp nên ngoài làm nóng để chữa đau khớp, nhức mỏi chân tay, đau đầu, đau bụng. Cho một giọt tinh dầu tràm vào ly nước ấm để uống cũng có tác dụng làm giảm các cơn đau bụng.
Chữa mụn nhọt, trứng cá, da dầu: Dùng bông gòn tẩm dầu tràm thoa trực tiếp lên da và các vùng tổn thương mỗi ngày 2 lần, trước lúc đi ngủ và sau khi thức dậy vào buổi sáng. Đối với các vùng da dễ bị mụn như trán, mũi và cằm, nên thoa dầu tràm trà trực tiếp lên vùng chữ T. Nếu da mặt bị mụn trầm trọng, nhỏ 3 - 4 giọt dầu tràm trà vào sữa rửa mặt và sử dụng hàng ngày.
Chống hôi miệng, viêm lợi, viêm quanh răng, viêm loét niêm mạc miệng: Nhỏ 3 giọt tinh dầu tràm trà vào cốc nước ấm. Dùng dung dịch này súc miệng từ 2 - 3 lần/ngày. Ngoài ra, thêm một giọt dầu tràm trà vào kem đánh răng cũng đem lại hiệu quả tương tự. Cần lưu ý tuyệt đối không được uống dung dịch này.
Trị gàu cho da đầu và nấm bàn chân: Dầu gội có chứa 5% tinh dầu tràm trà có thể trị gàu và loại bỏ chấy, giúp phục hồi tóc khô và hư tổn. Dùng thường xuyên dầu gội có tinh dầu tràm, nang tóc và da đầu sẽ được “khơi thông”. Tóc giữ được độ ẩm và ngăn ngừa vi khuẩn, nấm tấn công da đầu. Khi bị nấm bàn chân dùng dầu tràm thoa vào vùng tổn thương.
Làm sạch và dưỡng da: Hàng ngày nhỏ 10 - 12 giọt tinh dầu tràm vào bồn nước và ngâm mình trong 30 phút, mỗi tuần 2 lần. Nhỏ khoảng 10 giọt tinh dầu tràm nguyên chất vào mỹ phẩm dưỡng da toàn thân hoặc kem giữ ẩm và sử dụng hàng ngày trước khi đi ngủ để giúp cho da mềm mại và mịn màng. Ngoài việc làm sạch và dưỡng da, loại tinh dầu này còn khiến cơ thể được thư giãn sau khi làm việc căng thẳng.
Hiện nay trên thị trường, có bán dầu tràm khá nhiều nhưng tinh dầu nguyên chất thì rất khó kiếm. Người dùng nên tìm mua ở các cơ sở có đủ giấy phép kinh doanh, đặc biệt là các lò chưng cất tư nhân có uy tín. Dầu tràm để càng lâu càng tốt, những chai dầu “xịn” là loại đã chưng cất trên một năm, có màu vàng nhạt, không cặn và không rít. Điều cần chú ý là phụ nữ có thai và cho con bú không được sử dụng dầu tràm.
ThS. Hoàng Khánh Toàn