Đó là cảnh báo của học giả Nayan Chanda trên tờ Timesofindia. Tác giả nêu rõ, khi bắt tay hợp tác với Trung Quốc trong giai đoạn mới, Ấn Độ cần lấy bài học kinh nghiệm từ các nước Đông Nam Á trong quan hệ với Bắc Kinh. Theo ông, New Delhi cần thận trọng, tránh vướng “bẫy kinh tế” của Bắc Kinh kẻo bị suy yếu quyền tự chủ chiến lược của mình.
Tân Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi.
Với tựa đề “Mềm nắn rắn buông trong quan hệ với Trung Quốc”, học giả Nayan Chanda viết: Khi Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị thăm New Delhi, Ấn Độ đứng trước sự lựa chọn quan trọng. Liệu Ấn Độ nên nắm bắt đề nghị thúc đẩy thương mại và đầu tư của Trung Quốc và để lui lại vấn đề tranh chấp lãnh thổ hay Ấn Độ nên cẩn trọng để không mắc “bẫy kinh tế” của Trung Quốc làm suy yếu quyền tự chủ chiến lược của mình?
Những lựa chọn trên có thể không khắc nghiệt như vậy, nhưng trước động thái hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông - sau một thời gian Bắc Kinh theo đuổi hợp tác hòa bình - thì chiến thuật “Nay là bạn, mai là thù” không còn là một mớ lý thuyết nữa. Nhìn vào mối quan hệ giữa các quốc gia Đông Nam Á và Trung Quốc để thấy rõ hơn chiến thuật này. Do có mối quan hệ kinh tế gắn kết khá chặt chẽ với Trung Quốc, các quốc gia Đông Nam Á khó có khả năng dứt bỏ mối quan hệ này, dù vấn đề tranh chấp lãnh thổ của một số nước với Bắc Kinh chưa giải quyết được. Vì vậy, khi quan hệ giữa Ấn Độ và Trung Quốc bước vào một giai đoạn mới, New Delhi cần rút bài học kinh nghiệm từ quan hệ giữa các nước Đông Nam Á với Bắc Kinh.
Trung Quốc hoan nghênh việc Ấn Độ bầu Thủ tướng Narendra Modi lên nắm quyền lãnh đạo đất nước và bày tỏ mong muốn tăng cường quan hệ với Ấn Độ thì đương nhiên New Delhi cần đáp lại thịnh tình đó. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc có mối quan hệ đặc biệt với tân Thủ tướng Modi, người với tư cách Thủ hiến bang Gujarat trước đây đã thăm Trung Quốc nhiều lần và được chào đón nồng nhiệt, khác hẳn việc Mỹ từ chối cấp visa cho ông Modi sau cuộc bạo loạn ở Gujarat năm 2002. Thực tế, hai bên đã chứng tỏ “lời nói đi đôi với việc làm”, mà rõ rệt nhất là việc các dòng đầu tư của Trung Quốc đã chảy vào Gujarat. Trung Quốc hy vọng rằng, mô hình đầu tư ở Gujarat của nước này tới đây sẽ được mở rộng trên toàn Ấn Độ. Do đó, Ấn Độ phải quyết định những lĩnh vực đầu tư nào sẽ được đón nhận và đưa chúng vào chỗ nào. Thí dụ, những nỗ lực trước đó để đầu tư vào lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc đã bị chính quyền New Delhi cản trở. Câu hỏi đặt ra là, liệu Ấn Độ nên hào hứng tăng cường hợp tác kinh tế với Trung Quốc trong khi Bắc Kinh tiếp tục trì hoãn về các vấn đề biên giới (17 cuộc họp đã được tổ chức nhưng chưa mang lại kết quả nào) và thúc đẩy hợp tác an ninh với Bắc Kinh nhưng “bó chân” Ấn Độ với các nước láng giềng, trong đó có Pakistan hay không?
Hãy nhớ, thực hiện tuyên huấn của cựu Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc Đặng Tiểu Bình, trong gần hai thập kỷ qua, Trung Quốc đã “chờ thời” và phát triển quan hệ kinh tế chặt chẽ với ASEAN. Nước này đã ký Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) với ASEAN năm 2002 cam kết không gây xung đột và thậm chí cũng đã ký các thoả thuận khai thác chung các nguồn tài nguyên với các nước trong khu vực có đơn kiện Trung Quốc ra toà. Thế nhưng, khi quan hệ kinh tế tăng nhanh chóng làm cho khu vực này ngày càng phụ thuộc vào Trung Quốc, Bắc Kinh đã âm thầm xây dựng các cơ sở không quân và hải quân ở Biển Đông, bỏ qua lời hứa trước đó và sử dụng sức mạnh quân sự và sức mạnh công nghệ (như xây dựng giàn khoan nước sâu khổng lồ) để kiểm soát vùng biển.
Từ năm 1984, Trung Quốc đã tăng cường kiểm soát đối với khu vực tranh chấp lãnh thổ với Ấn Độ, xây dựng mạng lưới đường bộ và sân bay và thường xuyên phô diễn sức mạnh quân sự. Ấn Độ và Trung Quốc đã phát triển mạnh quan hệ kinh tế. Song, Bắc Kinh đồng thời cũng tăng cường quan hệ với Pakistan, một láng giềng “khó chơi” của Ấn Độ. Vậy thì, nhân khi Trung Quốc thắt chặt mối quan hệ đặc biệt với Pakistan, Ấn Độ nên lưu ý Bắc Kinh cần chứng minh thiện chí của mình bằng cách ký một thỏa thuận biên giới với New Delhi và đề nghị Pakistan ngừng sử dụng khủng bố như một công cụ đối ngoại.
Với việc thông báo Thủ tướng Modi sẽ gặp Tổng thống Mỹ Barack Obama trước thềm chuyến thăm của Bộ trưởng Vương Nghị, New Delhi đã gửi một tín hiệu quan trọng rằng, an ninh biên giới sẽ là mối quan tâm hàng đầu của Ấn Độ và quan hệ của Ấn Độ với Mỹ vẫn rất mạnh mẽ.
Chính phủ của Thủ tướng Modi đã có một khởi đầu tốt trong việc khôi phục quan hệ hữu nghị với các nước láng giềng Hiệp hội các quốc gia Nam Á (SAARC) và đang được các nước Nhật Bản, Australia và Mỹ ủng hộ để đóng vai trò trung tâm hơn trong khu vực. Việc Trung Quốc có các hành động quân sự khiêu khích ở khu vực tranh cãi chủ quyền trên Biển Đông đã khiến nhiều nước láng giềng của Bắc Kinh lo ngại hơn là mến phục nước này. Rút kinh nghiệm từ các nước Đông Nam Á, trong cuộc chơi với Bắc Kinh, Ấn Độ cần thực hiện đối sách “Mềm nắn rắn buông” để biến sự theo đuổi của Trung Quốc thành sự hợp tác mang lại lợi ích cho mình./.
Phong Vũ
(Lược dịch từ Timesofindia)
