Các yếu tố dễ dẫn đến trầm cảm
Nguyên nhân chính dẫn đến quá trình tiền mãn kinh - mãn kinh là do sự suy giảm hoạt động từ não bộ, tuyến yên xuống buồng trứng, đặc biệt buồng trứng có sự giảm nhanh số nang noãn chức năng, do vậy giảm các hormon nữ. Tiến trình này khiến nồng độ của progesterone và estrogen trồi sụt thất thường gây ra “cơn giông tố” với hàng loạt rối loạn về sức khỏe, sắc đẹp và sinh lý, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của phụ nữ.
Phụ nữ bước vào tuổi mãn kinh là thời kỳ gây xáo trộn tâm lý nhiều; một nghiên cứu tiến cứu trong 10 năm chỉ ra rằng phụ nữ có nguy cơ bị trầm cảm nặng cả trong và sau mãn kinh. Nghiên cứu thực hiện trên 221 phụ nữ từ 42-52 tuổi, loại trừ những phụ nữ đang trong giai đoạn tiền mãn kinh. Tiến hành sàng lọc đầy đủ để loại trừ những phụ nữ đã và đang có rối loạn trầm cảm để không làm ảnh hưởng kết quả nghiên cứu. Sau một thời gian nghiên cứu thấy rằng những phụ nữ này có nguy cơ mắc trầm cảm rất cao khi bước vào thời kỳ bắt đầu và 2 năm sau khi mãn kinh. Một điều rất ngạc nhiên rằng thời kỳ sau mãn kinh còn có nguy cơ trầm cảm cao hơn thời kỳ tiền mãn kinh.
Và trên thực tế nhiều ý kiến cho rằng trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh do một số yếu tố như: Có những sự kiện bất lợi trong cuộc sống như: kinh tế khó khăn, việc làm, quan hệ gia đình, trình độ học vấn, sử dụng thuốc điều trị,... Cụ thể, kết quả khảo sát trên 64 phụ nữ quanh tuổi mãn kinh (40-55 tuổi) thấy trầm cảm có liên quan với các yếu tố bao gồm: Trình độ học vấn, đã từng phải đi thăm khám về tâm sinh lý, tiền căn đã được chẩn đoán trầm cảm và sử dụng những thuốc chống suy nhược cơ thể, tỷ lệ trầm cảm là 39,1%... khiến phụ nữ mãn kinh mắc bệnh trầm cảm.
Tư vấn cho phụ nữ độ tuổi tiền mãn kinh - mãn kinh.
Những biểu hiện
Giai đoạn 40-45 tuổi, chu kỳ kinh nguyệt thưa dần và không đều, đó là giai đoạn tiền mãn kinh. Trong nhiều thế kỷ qua, người ta đã nhận thấy giai đoạn mãn kinh thường kết hợp với sự tăng tần suất và độ trầm trọng của trầm cảm. Trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh vừa mang đặc điểm của trầm cảm nói chung, song cũng có những đặc trưng riêng biệt cả về tỷ lệ và bệnh cảnh lâm sàng.
Nhiều phụ nữ mãn kinh khi mắc bệnh có cảm giác buồn rầu, ủ rũ hoặc bực bội, khó chịu. Cảm giác mệt mỏi, thiểu lực, uể oải. Khó tập trung và không thể nắm bắt được thông tin. Giảm sút lòng tự tin. Mất quan tâm thích thú trong sinh hoạt hằng ngày, công việc hoặc giải trí. Có ý nghĩ chán nản, buông xuôi, ít chăm sóc bản thân hoặc gia đình, tự cho mình không xứng đáng hoặc buộc tội. Rối loạn giấc ngủ (khó ngủ, ít ngủ, thức dậy sớm hoặc ngủ nhiều). Ăn ít hoặc ăn không ngon miệng, đôi khi ăn quá nhiều.
Khi trầm cảm nặng thường có triệu chứng sút cân (giảm 50% trọng lượng cơ thể trong vòng 4 tuần), giảm ham muốn tình dục, ít ngủ, thức giấc sớm, có kèm hoang tưởng và ảo giác. Tình trạng trên kéo dài ít nhất 2 tuần. Khi người bệnh có 5 trong các biểu hiện trên cần đưa đến bác sĩ thăm khám và điều trị.
Cần làm gì?
Thể dục, chế độ ăn và dùng thuốc chống trầm cảm là các yếu tố rất quan trọng. Chúng ta không chắc rằng liệu trầm cảm sau mãn kinh chỉ ảnh hưởng tạm thời hay lâu dài. Đôi khi chế độ ăn có thể ngăn chặn trầm cảm sau mãn kinh. Vì vậy, phụ nữ trong tuổi mãn kinh, nhất là những phụ nữ có triệu chứng tiền mãn kinh rầm rộ cũng như tình trạng gia đình rắc rối, kinh tế khó khăn, chấn thương tâm lý... cần được khám và tầm soát trầm cảm để phát hiện sớm và có hướng điều trị kịp thời những rối loạn trầm cảm nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho người phụ nữ giúp họ vượt qua một cách nhẹ nhàng giai đoạn khó khăn này.