Tuy nhiên ở đây cũng có những tụ điểm làm giả và đánh tráo ngọc trai một cách tinh vi, người không sành sỏi và thiếu những kỹ năng phân biệt sẽ bị lừa...
Ngọc trai khi tinh luyện xong cần nắm được cách phân biệt thật giả
Tinh luyện đầy công phu
Ngay trung tâm thị xã Đồng Xoài, Bình Long, tỉnh Bình Phước có 2 trung tâm tinh luyện ngọc trai khá độc đáo là trung tâm Thanh Phương và Hồng Ngọc. Ông Trần Văn Phương, chủ trung tâm Thanh Phương cho biết để tinh luyện được ngọc trai thật cần rất nhiều công phu từ khâu đi chọn trai đã được người ta nuôi cấy đến khâu bảo quản mang về. Phải mua tận gốc chứ kiểu mua đi bán lại lời lãi có được không bao nhiêu. Hơn thế nữa, lại sợ không nắm chắc được các biện pháp tinh luyện nên không dám mua loại ngọc trai đã luyện sẵn. Trên thị trường giờ đây có nhiều loại ngọc trai giả nhưng giống y như thật càng khiến những chủ tinh luyện cẩn trọng hơn nữa.
Theo ông Phương, cách chọn trai phải thật kỹ, hình dáng trai có ngọc tốt phải sẫm màu, gồ hai bên hông. Sau khi đưa trai về để lấy ngọc tinh luyện thì là cả một quá trình, đòi hỏi tay nghề cao. Con trai sau khi banh miệng bằng kẹp nhựa, được xếp vào hai cái khay để mang đặt lên hai chiếc bàn đã xếp đầy dụng cụ: một giá đỡ inox; bộ dụng cụ dao, panh nhỏ xíu. Những người thợ tinh luyện ép loài huyết dụ phải tạo ngọc. Cách ép này đòi hỏi có kỹ năng cao, không vội vã và hấp tấp được. Nước để rửa ngọc trai trong quá trình này cũng phải tuyệt đối lọc sạch, nếu không sau này ngọc trai sẽ dễ bị rỗ hoặc mục vài bộ phận. Tất cả dụng cụ đều phải vô trùng.
Chủ trung tâm tinh luyện Hồng Ngọc cũng vậy, tỉ mẩn trong từng chi tiết nhỏ. Với họ, khâu đầu tiên để tạo ngọc cũng phải cẩn thận như một ca phẫu thuật bệnh nhân vậy. Những lát cắt thịt trai nhúng thuốc đỏ khử trùng được đưa vào trong khoang bụng tạo ngọc của trai. 3 - 4 ngày sau, lát cắt ấy sẽ tan chảy ra, bao bọc lấy hạt nhân tạo ngọc. Tất cả các thao tác, công việc rạch ròi như một băng chuyền. Nhiều trung tâm tinh luyện, làm ẩu không chú ý đến chi tiết này nên chất lượng ngọc trai khi được làm thành sản phẩm không cao. Bên cạnh đó, những con trai được chọn mang về tinh luyện ngọc được chú ý nhất là công đoạn nhân giống và ươm trai con từ trứng nước để tạo trai nguyên liệu. Nếu một con trai được ươm giống không tốt thì chất lượng ngọc cũng nhạt màu, độ bóng không cao.
Không chỉ mở trung tâm tinh luyện ngọc trai mà nhà bà Ngọc còn có một thửa ruộng nhân tạo dùng để nuôi ngọc trai. Theo bà tất cả các công đoạn trong chu trình đều phải theo thứ tự. Trai nuôi làm nguyên liệu, sau 28 - 35 tháng được làm vệ sinh và “tuyển” những con to, khỏe, đủ trọng lượng, sau đó cho vào mỗi hộp nhựa đen chừng một trăm trai trưởng thành, có nắp đậy, xung quanh có những khe hở không đều. Những chiếc hộp này được đặt trong hai tháng với tần suất khá dày đặc gọi là “luyện trai” trước khi cấy nhân ngọc. Như thế, trai sẽ yếu đi, vỏ mềm ra, sức đề kháng giảm đến một chỉ số nhất định, trai sẽ khó đẩy những nhân ngọc cấy vào, cam chịu tiết ra cái chất dịch bao bọc lấy khối lạ trong cơ thể, tạo ra những chất ngọc quý. Đây là một trong những cốt lõi để những người luyện ngọc trai đánh giá xem ngọc tốt hay không.
Những chiêu trò và tụ điểm làm giả
Vì món hời từ ngọc trai này khá lớn, cách phân biệt thật giả lại không hề dễ dàng nên nhiều đối tượng đã lợi dụng kẽ hở đó để làm giả bán cho những khách hàng dễ tin. Những cửa hàng bánngọc trai giả thường mọc lên quanh chợ Thủ Dầu Một. Điểm dễ nhận thấy của những cửa hàng này thường là hoạt động không ổn định, có tính chụp giật, có khi thuê mặt bằng hoạt động một thời gian ngắn rồi lại chuyển đi nơi khác để tránh những xung đột khi khách hàng biết được mình mua phải đồ giả. Tinh vi hơn nữa, những cửa hàng này thường tự chế ra một số chứng từ chứng tỏ mình mua ngọc trai tinh luyện từ nơi khác về bán.
Khi khách tố giác thì chúng lại kêu ca mình cũng là nạn nhân. Chúng tôi tìm về cửa hàng ngọc trai Ngọc D, bên phải chợ Thủ Dầu Một. Chủ tiệm giới thiệu vanh vách về các loại ngọc trai nhưng lại không đưa ra được xuất xứ một cách thuyết phục. Cửa hàng này cũng nằm trong một con hẻm, căn nhà mới được thuê lại cách đây không lâu. Qua tìm hiểu được biết hiện nay, kỹ thuật và trình độ làm ngọc trai giả càng lúc càng tinh vi đến mức làm khó cả những người đam mê và sử dụng ngọc trai lâu năm. Ngọc trai giả ngày xưa được làm từ nhựa, thủy tinh được phủ sơn và dầu bóng.
Thế nhưng những kỹ thuật ấy cũng được “nâng cấp” dần lên theo độ tinh vi của những tay làmngọc trai giả. Một cò mồi ngọc trai, chuyên đi luyện ngọc trai thuê cho các cửa hàng ở khu vực Bình Dương tên Lê Hải cho biết: Ngày nay, ngọc trai giả còn được phủ một lớp mỏng xà cừ, tạo sự óng ánh và độ phản chiếu ánh sáng gần giống với ngọc trai thật. Cao cấp hơn, nhiều nơi còn làm ngọc trai giả từ bột xà cừ tổng hợp lấy từ vỏ con trai. Nếu là thợ tinh luyện cao, cách làm này chỉ nhìn bằng mắt thường thì không tài nào khách hàng có thể phân biệt được. Hàng năm cứ vào dịp gần Tết những tên chuyên đi luyện ngọc trai giả như Hải lại rất “đắt sô”. Hải cho biết, các cửa hàng ngọc trai giả lẫn thật ở miền Đông này chủ yếu tập trung ở các thị xã như Đồng Xoài và Thủ Dầu Một. Nguyên liệu và những chất làm giả được những chủ đặt hàng luôn những tay thợ như Hải. Có những cửa hàng nắm được thị hiếu của khách nên chỉ mở ra và kinh doanh vào vài tháng áp Tết, sau đó thì giải tán hẳn, không biết chuyển đi đâu.
Hãy cẩn trọng và nắm rõ cách phân biệt
Theo nhiều người có kinh nghiệm tinh luyện ngọc trai thật lâu năm thì ngọc trai thật và tốt thường không có tì vết và phải có ánh ngũ sắc, sáng và bóng mịn. Để xác định ngọc trai thật có rất nhiều cách khác nhau. Có thể kiểm tra dưới ánh mặt trời, khi ra ngoài ánh nắng mặt trời,ngọc trai thật có khả năng phản chiếu ánh màu ngũ sắc. Khi nhìn dưới kính soi ngọc từ 50x đến 70x, dễ dàng nhìn thấy bề mặt viên ngoc trai thật hình vảy, hoặc trông giống một mê cung, ngọc trai giả thì hoàn toàn không có điều này.
Với những người tỉ mẩn có thể quan sát thêm bằng cách trực diện. Xung quanh lỗ khoan viênngọc trai giả dễ bị bong tróc lớp sơn có thể quan sát ngay bằng mắt thường, khác với lỗ khoan, các điểm tiếp giáp trên ngọc trai thật. Bên cạnh đó, khi chà nhẹ viên ngọc trai lên răng. Nếu cảm thấy trơn tru là ngọc trai giả. Trái lại nếu thấy rin rít, nhám, thô, có thể là ngọc trai thật. Cắn nhẹ viên ngọc với một lực nhỏ. Ngọc trai giả sẽ dễ bị trầy xước, bong tróc lớp phủ. Trong khi đó, ngọc trai thật có cấu trúc chắc chắn với lớp xà cừ dày hơn sẽ không bị hủy hoại bởi một lực nhỏ như vậy. Khi chà xát hai viên ngọc với nhau, ngọc trai thật sẽ để lại dư lượng bột rơi ra từ lớp xà cừ phủ bên ngoài.
Quan sát những chi tiết bên ngoài viên ngọc về hình dạng, độ bóng, kích thước, và màu sắc,ngọc trai thật có độ bóng sáng đẹp, màu sắc tự nhiên, bề mặt thường không hoàn hảo. Tuy nhiên mọi cách thử nghiệm hay kiểm tra cũng chỉ ở mức độ tương đối. Nếu mua số lượng lớn cần mời theo chuyên gia hoặc các thợ tinh luyện để kiểm nghiệm tránh mất tiền lớn lại mua phải hàng giả.
