Chiến lược ứng phó đột quỵ cần 'nhanh' và 'bền vững'

Theo thống kê từ Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam ghi nhận hơn 200.000 ca đột quỵ, tỷ lệ mắc mới vào khoảng 222 ca/100.000 dân, thuộc nhóm cao nhất Đông Nam Á. Với nguy cơ tử vong cao và để lại di chứng nặng nề, đặc biệt lại đang có xu hướng "trẻ hóa", đột quỵ không chỉ đem đến gánh nặng sức khỏe và tinh thần cho người bệnh và các gia đình, mà còn gây áp lực không nhỏ cho hệ thống y tế và để lại nhiều hệ lụy cho xã hội.

Xử trí NHANH, cánh cửa "sống còn"

Theo các chuyên gia, thời điểm khởi phát triệu chứng hoặc thời điểm cuối cùng nhìn nhận người bệnh còn bình thường là vô cùng quan trọng để xem xét điều trị tái tưới máu. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng trong cơn đột quỵ, cứ mỗi phút trôi qua đồng nghĩa với gần 2 triệu tế bào não chết đi, và do đó, người bệnh chỉ có khoảng 3-4,5 giờ đồng hồ để được can thiệp kịp thời, giúp tăng cơ hội sống sót và giảm nguy cơ tổn thương mô não nghiêm trọng.

Do đó trong giai đoạn tối cấp, cần nắm rõ và tuân thủ quy tắc FAST dựa trên cơ sở đánh giá các dấu hiệu đột quỵ điển hình:

F (Face) – Biểu hiện khuôn mặt, yêu cầu người bệnh cười/nhe răng để xem xét dấu hiệu méo miệng, liệt mặt

A (Arms) – Biểu hiện các chi, yêu cầu người bệnh đưa hai tay lên cao để xem xét nguy cơ yếu, liệt tay chân

S (Speech) – Biểu hiện ngôn ngữ, đề nghị người bệnh lặp lại một cụm từ đơn giản để xem xét khả năng phát âm

T (Time) – Gọi cấp cứu 115 hoặc nhanh chóng đưa người bệnh đến bệnh viện có thể cấp cứu đột quỵ gần nhất khi phát hiện biểu hiện bất thường.

Rất may là hiện đã có hơn 130 bệnh viện đạt chuẩn "Bệnh viện sẵn sàng tiếp nhận bệnh nhân đột quỵ" khắp cả nước, theo danh sách của Hội Đột quỵ Việt Nam. Đây là thành quả đến từ nỗ lực của hệ thống y tế và sự đồng hành của sáng kiến Angels trong những năm vừa qua.

Được triển khai từ năm 2017, sáng kiến Angels là chương trình chăm sóc sức khỏe toàn cầu phi lợi nhuận do Boehringer Ingelheim khởi xướng , với mục tiêu đồng hành cùng các bệnh viện và đội ngũ y bác sĩ tại các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam, trong công tác chuẩn hóa quy trình điều trị, đào tạo chuyên môn, kết nối chuyên gia và quản lý chất lượng, thúc đẩy cải tiến liên tục nhằm củng cố mạng lưới trung tâm cấp cứu đột quỵ.

Bà Trịnh Thu Vân, Giám đốc Bộ phận Y khoa, chịu trách nhiệm quản lý các nhóm Y khoa, Đăng ký thuốc, Cảnh giác Dược và Chăm sóc Đột quỵ tại Boehringer Ingelheim Việt Nam, cho biết: "Boehringer Ingelheim Việt Nam rất vinh dự khi được đóng góp vào nỗ lực chung của quốc gia trong việc giảm gánh nặng đột quỵ thông qua sáng kiến Angels. Với mục tiêu 'Nhiều hơn và Tốt hơn', nghĩa là tăng số lượng bệnh nhân được điều trị và nâng cao chất lượng điều trị đột quỵ, Angels cam kết sẽ tiếp tục đồng hành cùng các bệnh viện, nhân viên y tế và toàn hệ thống chăm sóc sức khỏe để củng cố công tác dự phòng sớm, điều trị kịp thời và quản lý lâu dài. Đây không chỉ là một sáng kiến nhằm nâng cao chất lượng cấp cứu và điều trị đột quỵ, mà còn là minh chứng cụ thể cho cam kết 'cải thiện cuộc sống cho các thế hệ' của Boehringer Ingelheim tại Việt Nam."

Phối hợp để phòng ngừa bền vững

Đột quỵ vừa cần xử trí khẩn cấp, vừa đòi hỏi chiến lược phòng ngừa lâu dài. Các số liệu chỉ ra rằng 80% số ca đột quỵ hoàn toàn có thể được ngăn ngừa nhờ vào việc điều chỉnh lối sống và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Bên cạnh việc thăm khám định kỳ và sử dụng thuốc theo chỉ định, tất cả khuyến nghị y khoa đều đề xuất:

- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tăng cường thực phẩm tốt như rau xanh và giảm muối, đường, chất béo bão hòa

- Tăng cường vận động để thúc đẩy lưu thông máu, kiểm soát cân nặng và đường huyết

- Tránh xa các tác nhân nguy hiểm như thuốc lá, rượu bia, chất kích thích

- Quản lý bệnh nền và cải thiện sức khỏe tinh thần để giúp chúng ta tận hưởng một cuộc sống vững vàng, viên mãn hơn

"Để giảm gánh nặng đột quỵ, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ban ngành y tế, từng cá nhân và toàn xã hội. Một số định hướng ưu tiên bao gồm: mở rộng mạng lưới các đơn vị đột quỵ đạt chuẩn, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa; ban hành bộ tiêu chí đánh giá trung tâm đột quỵ áp dụng trên toàn quốc; tăng cường đào tạo chuyên sâu về cấp cứu, can thiệp và phục hồi chức năng và xây dựng chương trình quốc gia về đột quỵ với mục tiêu giảm tỷ lệ mắc, tử vong và tàn phế theo hướng liên ngành và bền vững" – bà Vân cho biết thêm.

"Nhanh chóng" và "bền vững" không dừng lại ở những khẩu hiệu, mà thật sự là yêu cầu tiên quyết trong cấp cứu, điều trị và quản lý đột quỵ tại Việt Nam, vì mục tiêu bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho người dân. Khi kiến thức về đột quỵ được lan tỏa rộng khắp, mạng lưới cấp cứu ngày càng được củng cố, và ý thức phòng bệnh được nâng cao, viễn cảnh về một xã hội giảm gánh nặng đột quỵ hoàn toàn có thể trở thành hiện thực.

Ngân Nguyễn