Nhân dịp kỷ niệm 78 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (2.9.1945 - 2.9.2023), Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước khai mạc trưng bày "Phác thảo mẫu Quốc huy Việt Nam - Họa sĩ Bùi Trang Chước".
Gần 200 tài liệu lưu trữ về sự ra đời của Quốc huy Việt Nam trong đó có 112 bản gốc phác thảo mẫu vẽ được giới thiệu tới công chúng.
Không gian trưng bày “Bảo vật quốc gia - Phác thảo mẫu Quốc huy Việt Nam” được thiết kế trang trọng.
Đây cũng là dịp kỷ niệm 2 năm Bộ sưu tập bản phác thảo mẫu Quốc huy Việt Nam của Họa sĩ Bùi Trang Chước được công nhận là Bảo vật quốc gia theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
Đồng thời nhân sự kiện Họa sĩ Bùi Trang Chước được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh cho ba cụm tác phẩm, trong đó có tác phẩm mẫu Quốc huy Việt Nam, hiện đang nằm tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước.
Quá trình hình thành, ra đời của Quốc huy Việt Nam là câu chuyện đặc biệt gắn liền với lịch sử đất nước và hành trình đấu tranh, bảo vệ dân tộc, đồng thời cũng là câu chuyện đầy thú vị, gắn với cuộc đời, sự nghiệp của người Họa sĩ tài ba Bùi Trang Chước.
Một số chi tiết phác thảo đầu tiên về Quốc huy Việt Nam. Trong số này có 57 bản chì, 55 bản màu, đều do cố họa sĩ vẽ tay.
Có 15 bản được Ban Mỹ thuật - Ngành Văn nghệ Trung ương chọn gửi Bộ Tuyên truyền, trình Thủ tướng tháng 10/1954.
Quốc huy Việt Nam - Biểu tượng tự hào dân tộc.
Mẫu phác thảo Quốc huy Việt Nam được thể hiện trên các sự kiện, địa điểm trên đất liền cũng như biên giới, hải đảo, trong các giấy tờ quan trọng,… qua đó thấy được tầm quan trọng, sự thiêng liêng của Quốc huy Việt Nam.
Cùng với đó, một số văn bản khởi nguồn cho việc sáng tác Quốc huy Việt Nam, như Công văn số 87-NG ngày 28/01/1951 của Bộ Ngoại giao gửi Ban Thường trực Quốc hội v/v đề nghị làm Quốc huy, Quốc ấn; Công văn số 467-NG ngày 08/6/1951 của Bộ Ngoại giao v/v phát động cuộc thi họa mẫu Quốc huy nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa;…
Những nét phác thảo đầu tiên họa sĩ Bùi Trang Chước đưa hình ảnh những cây tre, con trâu, bông lúa.
Sau những lần được đề nghị chỉnh sửa, đến tháng 9/1955, Họa sĩ Bùi Trang Chước đã hoàn thành mẫu Quốc huy cuối cùng gồm 1 bản màu và 2 bản tách màu đen trắng để trình tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa I.
Ngày 14/1/1956, Chủ tịch Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban hành Sắc lệnh số 254-SL v/v ban bố mẫu Quốc huy Việt Nam và được đăng chính thức trên Công báo Việt Nam Dân chủ Cộng hòa số 22 ngày 8/8/1956. Ngày 21/7/1956, Thủ tướng chính phủ ban hành Điều lệ số 973-TTg v/v dùng Quốc huy nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
