Theo y học hiện đại, chắp là một u hạt xuất phát từ tuyến của sụn mi bị bít tắc. Chất bã ứ đọng xâm nhập các mô lân cận và gây viêm hạt mạn tính. Tổn thương tiêu đi sau nhiều ngày đến nhiều tháng, khi chất lipid xâm nhập bị thực bào tiêu diệt; có thể còn lại một phần nhỏ mô sẹo. Chắp rất thường gặp và có nhiều dạng. Chắp có thể khởi phát cấp tính hoặc âm ỉ. Hầu hết, chắp đều vô trùng.
Chườm nóng có thể làm giảm triệu chứng đau đối với các tổn thương sớm. Chắp thường tự tiêu sau nhiều tuần. Những chắp to hoặc chắp dai dẳng có thể sử dụng corticoid nhưng phải được bác sĩ khám và theo dõi. Cũng có thể chích chắp, hoặc kết hợp cả hai phương pháp.
 |
Theo Y học cổ truyền, can biểu lộ ra mắt nói chung, nhưng đi vào chi tiết ta còn phân chia sự liên hệ của mắt như sau: con ngươi có liên hệ tới thận, lòng đen có liên hệ tới can, lòng trắng có liên hệ tới phế, khóe mắt có liên hệ tới tâm, mí mắt có liên hệ tới tỳ.
Theo học thuyết ngũ hành thì tỳ (thuộc thổ) sinh phế (thuộc kim), theo nguyên tắc chữa bệnh, bộ phận nào “hư” thì bổ mẹ, “thực” thì tả con. Ở đây tỳ thực nhiệt, theo nguyên tắc trên thì phải tả phế (theo ngũ hành: tỳ thổ sinh phế kim). Châm huyệt phế du (huyệt tiêu biểu cho tạng phế) nặn ra một giọt máu, đó là “tả con” để trị chứng thực nhiệt ở tỳ, và khi thanh được nhiệt ở tỳ thì tín hiệu (chắp) trên mắt ở mức độ chưa mưng mủ cũng không tồn tại nữa.
Vị trí huyệt phế du: giữa đốt sống lưng D3 - D4 đo ra 2 bên, mỗi bên 1,5 thốn (khoảng bằng chiều ngang 2 ngón tay trỏ và giữa). Cách đơn giản, huyệt phế du thường được tìm ra bằng cách dùng bàn tay bên này, vắt qua vai bên kia sao cho ngón tay trỏ chạm cột sống lưng, đầu ngón tay giữa là huyệt. Cần chú ý: phải đảm bảo vô trùng khi chích lể nặn máu, tay phải được rửa sạch với xà phòng kháng khuẩn, kim chích lể phải được vô khuẩn, dùng một lần rồi bỏ, vùng được chích lể phải được sát trùng bằng cồn 90độ. Thường chích lể nặn máu cả 2 bên.
BS. NGUYỄN NGỌC HÙNG