Dù chưa có kết luận chính xác nguyên nhân khiến nghệ sĩ 47 tuổi tử vong, song sự ra đi của anh khiến không ít người hoang mang về những cái chết đột ngột và những cách nào ngăn ngừa?
Theo BS. Trần Huỳnh, tiến sĩ Y Khoa ĐH New York tai Buffalo (Hoa Kỳ), trên thực tế, phần lớn những cái chết đột ngột đều có thể ngăn ngừa, dựa trên các nghiên cứu gần đây. Theo thống kê của Hội Tim mạch Hoa Kỳ, dưới đây là những lý do chính của chết đột ngột kèm theo các rủi ro.
Lên cơn ngưng tim (Cardiac Arrest)
Là một trong những lý do hàng đầu dẫn đến chết đột ngột, đặc biệt là người trung niên (40 - 60 tuổi). Lên cơn ngưng tim lại có nhiều lý do khác như rối loạn nhịp tim, bệnh mạch vành, bệnh lý cơ tim, và suy tim cấp. Hàng năm, có khoảng 326.000 bệnh nhân bị ngưng tim tại Mỹ và chỉ 10% sống sót.
Những rủi ro kích phát cơn ngưng tim bao gồm hút thuốc lá, dùng thuốc an thần lâu dài, bệnh cao mỡ máu, bệnh cao huyết áp, và bệnh lý khác như ung thư hoặc bệnh tự miễn.
Triệu chứng của cơn ngưng tim thường là đau thắt ngực từng cơn, khó thở, hoặc đôi khi chỉ là mệt mỏi. Nhiều bệnh nhân có thói quen tắm ban đêm, khiến động mạch vành quanh tim bị co lại do lạnh, càng tăng rủi ro bị lên cơn ngưng tim vì thiếu máu cho tim.
Lên cơn ngưng tim là một trong những lý do hàng đầu dẫn đến chết đột ngột
Kiểm tra sức khỏe thường xuyên với bác sĩ, đo huyết áp, tập thể dục, kiểm soát các bệnh mạn tính như ung thư hay đái tháo đường, bỏ thuốc lá, hạn chế thuốc an thần có thể ngăn ngừa ngưng tim.
Đột quỵ
Nguyên nhân thứ hai dẫn đến chết đột ngột. Có 2 loại đột quỵ: do nghẽn mạch máu hay do vỡ mạch máu. Đột quỵ do nghẽn mạch chiếm phần lớn (80%) và có liên quan đến bệnh tim mạch và cao mỡ máu trong khi đột quỵ do vỡ mạch máu liên quan đến cao huyết áp không kiểm soát. Hàng năm có khoảng 795.000 bị đột quỵ tại Mỹ và khoảng 140.000 người tử vong vì bệnh này.
Rủi ro của chết đột ngột do đột quỵ bao gồm hút thuốc lá, đái tháo đường, gout, bệnh cao mỡ máu, bệnh cao huyết áp, và bệnh lý khác như ung thư hoặc bệnh tự miễn.
Triệu chứng của cơn đột quỵ thường là yếu một bên cơ thể, méo mặt, nhức đầu, choáng váng, không nói được, đau ngực và khó thở. Gọi 115 ngay lập tức để được trợ giúp. Đừng lấy kim chích đầu ngón tay vì sẽ là mất đi thời gian vàng để can thiệp chữa trị đột quỵ.
Đột quỵ là nguyên nhân thứ hai dẫn đến chết đột ngột
Để tránh chết đột ngột do đột quỵ, quý vị nên kiểm tra sức khỏe thường xuyên với bác sĩ, đo huyết áp, tập thể dục, kiểm soát các bệnh mạn tính như ung thư hay đái tháo đường, và bỏ thuốc lá.
Ngưng thở do thuyên tắc động mạch phổi
Là một trong những nguyên nhân khác khiến bệnh nhân đột tử. Khi có cục máu đông hình thành ở động mạch phổi và cản không cho máu lưu thông và các cơ quan khác nhận oxy, dẫn đến ngưng tim. Hàng năm có khoảng 900.000 người mắc bệnh này, trong đó 60.000 - 100.000 người tử vong. Trong số tử vong này, có đến 25% (15 - 25.000 người) chết bất thình lình do cục máu đông nghẹt ở động mạch phổi.
Các rủi ro của bệnh này bao gồm được mổ, phẫu thuật gần đây, ngồi lâu một chỗ, ung thư, hút thuốc, dùng thuốc, dị biến gien, hay các bệnh kinh niên khác. Triệu chứng của bệnh này thường là đau thắt ngực khi hít thở sâu vào, ho ra máu, thở nhanh đổ mồ hôi.
Ngăn ngừa bệnh tắc động mạch phổi bằng cách vận động thường xuyên, theo dõi kỹ sau khi mổ, bỏ thuốc lá, và khám sức khỏe định kỳ đều đặn.
Vỡ động mạch chủ ở bụng:
- Đây là một trong những lý do khác khiến bệnh nhân đột tử. Khi động mạnh chính ở bụng/ngực vỡ sẽ dẫn đến mất máu đột ngột lên não và tim, và bệnh nhân tử vong rất nhanh nếu không được phẫu thuật can thiệp.
- Triệu chứng của bệnh vỡ mạch máu gồm đau ngực/bụng, tụt huyết áp đột ngột, thân tím tái, thở nhanh. Mặc đù bệnh này hiếm nhưng 90% sẽ tử vong nếu không can thiệp kịp thời. Rủi ro của bệnh này là hút thuốc lá và cao huyết áp, cùng với đái tháo đường, hay các bệnh mạn tính khác.
Như vậy, phần lớn các nguyên nhân chết đột ngột có thể ngăn ngừa và chữa trị kịp thời nếu người dân trị dứt điểm có lối sống khỏe mạnh, không hút thuốc lá, kiểm tra sức khỏe, hạn chết dùng thuốc ngủ/an thần, chữa các bệnh mạn tính.
Trường hợp nghệ sĩ Anh Vũ, theo BS. Trần Huỳnh, do chưa tiếp cận hồ sơ pháp y và bệnh lý, song với thể trạng của người mang bệnh ung thư, trước khi tử vong lại có dấu hiệu của sự mệt mỏi, bên cạnh đó còn dùng quá nhiều thuốc an thần nên rất có thể bệnh nhân đã tử vong do đột tử.
Đột tử trẻ sơ sinh
Ngoài những “cái chết bất ngờ” xảy ra ở người lớn, đột tử còn xảy ra ở trẻ em, y học gọi là hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh, tên tiếng anh: sudden infant death syndrome (SIDS) là cụm từ chuyên môn dùng để chỉ trường hợp xảy ra tử vong mà không thể lý giải nguyên nhân ở trẻ dưới 1 năm tuổi.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), SIDS là trường hợp trẻ nhỏ dưới 1 tuổi chết đột ngột, bất ngờ, không rõ nguyên nhân, ngay cả sau khi đã thực hiện đầy đủ các bước điều tra chuyên môn. Bao gồm thực hiện khám nghiệm tử thi, kiểm tra hiện trường và xem xét lại lịch sử lâm sàng của trẻ tử vong.
Các nhà chuyên môn xét một trường hợp khi trẻ dưới 1 tuổi tử vong, bên cung cấp dịch vụ y tế, nhân viên thực thi pháp luật và các hội đồng công cộng liên quan đã nỗ lực thực hiện công tác điều tra tìm hiểu nguyên nhân nhưng không tìm ra lý do vì sao, trường hợp này sẽ được gọi là Hội chứng trẻ đột tử. Các bác sĩ pháp y sẽ ghi vào hồ sơ, phần nguyên nhân tử vong là “Không xác định” (tiếng anh là “Unknow”).
Theo số liệu thống kê, tại Mỹ, hơn 2000 trẻ chết không rõ nguyên nhân trong năm 2010. 90% trẻ đột tử nằm trong nhóm tuổi dưới 6 tháng tuổi. Đa phần SIDS xảy ra với trẻ dưới 1 năm tuổi và xảy ra lặng lẽ, bất ngờ với ngay cả trẻ dường như đang rất khỏe mạnh.
Các thống kê cho thấy, các bé nam gặp SIDS nhiều hơn các bé nữ, và dường như Hội chứng này có liên quan đến mùa trong năm, theo đó, mùa lạnh hơn trường hợp SIDS tăng cao hơn. Nghiên cứu khác cũng cho biết, người Mỹ Phi, người Mỹ gốc Ấn, gốc Alaska có tỉ lệ SIDS cao hơn người gốc Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, gốc Á và gốc châu Âu.
Cho đến nay, y học vẫn chưa biết rõ những nguyên nhân gây ra các trường hợp đột ngột tử vong ở trẻ dưới một tuổi, đặc biệt với các trường hợp trẻ đang có vẻ khỏe mạnh. Các bác sĩ và các nhà nghiên cứu khoa học đã và đang nỗ lực hết mình để tìm ra nguyên nhân của SIDS.
Một số nghiên cứu cho thấy có trẻ tử vong đột ngột có một số dấu hiệu ở não bộ bất thường. Trong đó, hệ thống các tế bào thần kinh có vai trò kiểm soát nhịp thở, nhịp tim, áp lực máu, nhiệt độ cơ thể có những dấu hiệu bất thường. Tuy nhiên, tại thời điểm hiện nay, chưa có phương pháp nào có thể nhận diện được những trẻ em có các dấu hiện nguy cơ. Các nhà khoa học vẫn tiếp tục phát triển các nghiên cứu để quét não chuyên sâu nhằm giúp phát hiện sớm các trường hợp trên.
-Trong các thời điểm trong ngày, tắm vào buổi sáng là có lợi nhất. Nên tắm ở nhiệt độ khoảng 36 - 370C (bằng nhiệt độ cơ thể). Nhiệt độ trong và ngoài phòng tắm không quá chênh lệch.
-Hạn chế việc thay đổi thân nhiệt đột ngột. Phải tiếp xúc dần từng bộ phận của cơ thể với nước, trước tiên là chân, đến tay, đầu, thân người, sau đó mới là toàn thân tiếp xúc hoàn toàn với nước.
- Không nên ra gió hay vào phòng máy lạnh ngay sau khi tắm vì dễ khiến nhiệt độ cơ thể hạ xuống gây ảnh hưởng đến việc lưu thông máu. Không nên tắm khuya, từ 23g - 3g sáng, vì tắm vào thời gian này rất dễ bị cảm lạnh.
-Không tắm sau khi uống rượu vì khi tắm, lượng đường trong cơ thể bị tiêu hao nhiều do hoạt động thể lực và máu tuần hoàn nhanh. Khi mức độ đường trong máu xuống thấp, nhiệt độ cơ thể sẽ hạ theo, dễ gây sốc.
-Không tắm ngay sau khi ăn vì sẽ làm tăng nhanh tuần hoàn máu khiến công năng tiêu hóa của ruột bị yếu đi, khả năng hấp thụ thức ăn sẽ kém hơn.
-Không nên tắm ngay khi đi ngoài nắng về.
