Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) số 58/2014/QH13 có hiệu lực thi hành từ 1/1/2016 với nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung liên quan đến chính sách, chế độ hưu trí theo hướng đảm bảo tính công bằng cũng như quyền lợi người lao động trên nguyên tắc “đóng - hưởng”. Xin giới thiệu một vài điểm mới cơ bản của chế độ hưu trí...
Về điều kiện hưởng lương hưu
Giữ nguyên điều kiện về tuổi đời đối với trường hợp lao động trong điều kiện bình thường; điều kiện lao động nặng nhọc, độc hại và nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên.
Chế độ hưu trí theo quy định mới của Luật BHXH linh hoạt, nhiều điểm mới. Ảnh: TM
Bổ sung điều kiện hưởng lương hưu đối với lao động đặc thù nghỉ hưu ở độ tuổi thấp, cụ thể 2 trường hợp là lao động làm công việc khai thác than trong hầm lò và lao động bị nhiễm HIV/AIDS. Theo đó, đối với lao động khối dân sự, người lao động từ đủ 50 tuổi đến đủ 55 tuổi và có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên mà trong đó có đủ 15 năm làm công việc khai thác than trong hầm lò; Người bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn rủi ro nghề nghiệp có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên nếu không tiếp tục làm việc nữa thì đủ điều kiện để hưởng lương hưu.
Đối với đối tượng là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân khi có từ đủ 20 năm đóng BHXH trở lên mà bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn rủi ro nghề nghiệp cũng đủ điều kiện hưởng lương hưu.
Bổ sung, sửa đổi điều kiện cho đối tượng lao động nữ là người hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn tham gia BHXH khi nghỉ việc mà có từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm đóng BHXH và đủ 55 tuổi thì được hưởng lương hưu.
Điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động
So với quy định hiện tại, điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động là đã đóng BHXH đủ 20 năm trở lên và bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên khi thuộc một trong 2 trường hợp: nam đủ 50 tuổi, nữ đủ 45 tuổi trở lên; có đủ 15 năm trở lên làm nghề hoặc công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thì điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động tại Luật BHXH năm 2014 có sửa đổi, bổ sung theo hướng quy định chi tiết, chia nhóm đối tượng theo mức suy giảm khả năng lao động, môi trường làm việc và có lộ trình tăng dần tuổi hưởng theo thời gian.
Theo đó, người lao động có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên được hưởng lương hưu với mức thấp hơn: Trường hợp nam đủ 51 tuổi, nữ đủ 46 tuổi và bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên, từ ngày 1/1/2016 thì tính đủ điều kiện hưởng lương hưu và thực hiện theo lộ trình tăng dần tuổi hưởng lương hưu cho đối tượng bị suy giảm khả năng lao động từ 61% đến 80%. Theo đó, sau mỗi năm tăng thêm 1 tuổi cho đến năm 2020 trở đi, nam đủ 55 tuổi và nữ đủ 50 tuổi thì mới đủ điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên; Trường hợp nam đủ 50 tuổi, nữ đủ 45 tuổi và bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; Trường hợp bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên và có đủ 15 năm trở lên làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.
Mức lương hưu hằng tháng
Từ ngày 1/1/2016 cho đến trước ngày 1/1/2018, mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định giữ nguyên cách tính như Luật BHXH năm 2006 (tính bằng 45% cho 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm thì tính thêm 2% đối với nam và 3% đối với nữ, mức tối đa bằng 75%).
Từ ngày 1/1/2018 trở đi, mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định được điều chỉnh theo hướng: Bổ sung quy định tăng dần điều kiện về thời gian tham gia BHXH để đạt tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa 75% theo lộ trình để tiến tới mức người lao động phải có thời gian tham gia BHXH nam đủ 35 năm, nữ đủ 30 năm thì mới đạt tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa là 75%, cụ thể: Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm và lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm thì mới được tính bằng mức 45%. Sau đó cứ thêm mỗi năm được tính thêm 2% cho đến khi đạt mức tối đa bằng 75%.
Tại nội dung này đã điều chỉnh cách tính tăng thêm sau 45% của cả nam và nữ mỗi năm tăng bằng 2%, so với quy định hiện hành thì nam tăng 2%, nữ 3% sau mỗi năm và căn cứ số năm để đạt mức 45% cũng thay đổi. Quy định hiện hành cả nam và nữ đều tính 15 năm đầu đóng BHXH bằng 45%, quy định mới tính từ 1/1/2018, nữ vẫn giữ 15 năm đầu bằng 45%, còn nam theo lộ trình tăng dần số năm đầu để được tính bằng 45%.
(Theo tài liệu của BHXH Việt Nam)
Nguyễn Hoàng
