Vai trò của chất dinh dưỡng đối với bệnh nhân bị ung thư thanh quản
Dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình điều trị ung thư nói chung và ung thư thanh quản nói riêng. Liệu pháp dinh dưỡng nên được bắt đầu từ thời điểm phát hiện ung thư và theo dõi suốt quá trình điều trị bệnh. Nếu bệnh nhân có chế độ dinh dưỡng tốt, bệnh nhân có thể duy trì sức khỏe, giữ cân nặng ổn định, tăng sức đề kháng để chống lại nhiễm khuẩn, hạn chế tác dụng phụ và nhanh hồi phục sau điều trị ung thư.
Theo chia sẻ của BS Nguyễn Thị Hòa (Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng - NRECI), chế độ dinh dưỡng đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với bệnh nhân ung thư. Bởi lẽ, thực hiện đúng nguyên tắc và thực đơn cho bệnh nhân ung thư có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, ức chế tế bào bệnh hiệu quả. Từ đó góp phần làm chậm diễn biến, ngăn chặn di căn và giúp người bệnh có đủ sức khỏe để theo được hết các liệu pháp điều trị.
TS.BS Bùi Quang Biểu (Khoa Xạ trị - Xạ phẫu, Bệnh viện Trung ương quân đội 108) nhận định, đa số bệnh nhân ung thư chỉ tập trung vào điều trị mà chưa chú trọng đến chế độ dinh dưỡng để nâng cao thể trạng. Rất ít bệnh nhân quan tâm đến việc ăn uống thế nào cho hợp lý. Nhiều bệnh nhân thiếu hiểu biết, do lo sợ bệnh ung thư phát triển hoặc tái phát còn ăn kiêng quá mức dẫn đến sụt cân, suy dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.
Chế độ dinh dưỡng có vai trò rất quan trọng cho bệnh nhân ung thư. Dinh dưỡng có tác dụng nâng đỡ để người bệnh có đủ sức theo được hết các liệu pháp điều trị nặng nề. Việc xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý trước, trong và sau quá trình điều trị đều nhằm đến mục tiêu là tăng cường thể lực cho bệnh nhân. Ăn đúng trước, trong và sau khi điều trị có thể giúp cho bệnh nhân giảm thiểu được những bất lợi do các tác dụng phụ của phương pháp điều trị và giúp bệnh nhân có cảm giác sống khoẻ hơn.
Để đảm bảo dinh dưỡng hợp lý, người bệnh cần phải ăn uống đầy đủ thực phẩm đảm bảo các nhóm chất: đạm - bột đường - béo - vitamin, khoáng chất - nước. Một chế độ ăn nhiều cá, rau, ít thịt, thêm dầu thực vật, uống nhiều nước và vận động, tập thể dục thể thao... sẽ giúp cơ thể đủ chất dinh dưỡng và sức khoẻ để chống lại bệnh.
Việc xây dựng chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư thanh quản phụ thuộc vào mỗi cá nhân: mức độ xâm lấn khối bướu, giai đoạn bệnh, phương pháp điều trị, tiên lượng bệnh và các bệnh lý kết hợp. Mục tiêu chính của liệu pháp dinh dưỡng trong điều trị ung thư là duy trì thể trạng bệnh nhân, tăng cường hệ thống miễn dịch và chức năng của các cơ quan.
Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư thực quản đóng vai trò thiết yếu, ảnh hưởng đến kết quả điều trị của bệnh nhân.
Nguyên tắc dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư
Nguyên tắc "3 đúng" trong dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư cụ thể như sau:
Đúng lượng
Cung cấp đủ năng lượng: 30kcal/IBW(Kg)/ ngày trong đó chỉ số IBW là: Cân nặng lý tưởng = Chiều cao(m)x chiều cao x 22.
Cân đối thực phẩm sao cho hàm lượng các nhóm chất Đạm: đường: béo là 20:50:30.
Bổ sung đủ chất béo EPA >= 2g/ngày.
Đúng loại
Ưu tiên các thực phẩm chứa nhiều đạm trắng có trong gà, cá, ếch hơn đạm đỏ (bò, heo, dê, cừu). Các chuyên gia khuyến cáo chỉ nên ăn đạm đỏ <= 500g/tuần.
Nên ăn thực phẩm giàu omega 3 như cá béo, dầu lanh, dầu óc chó, hạt,…
Sử dụng thực phẩm nguyên cám, giàu chất xơ nếu bệnh nhân ung thư bị rối loạn đường huyết.
Đúng cách
Chia nhỏ bữa ăn, tranh thủ ăn mọi lúc mọi nơi, không đợi đói mới ăn.
Nên để người bệnh tự nêm nếm gia vị, giúp tạo cảm giác vừa miệng hơn.
Sử dụng dụng cụ ăn uống bằng nhựa, thủy tinh, sử thay vì dùng kim loại nếu người bệnh hay nôn ói.
Tạo bầu không khí, môi trường vui vẻ và thoải mái.
Bạn cần quan tâm hơn đến hàm lượng các chất cũng như cách ăn uống. Hãy tham khảo sự tư vấn từ các chuyên gia dinh dưỡng để có được thực đơn cho bệnh nhân ung thư phù hợp, khoa học nhất.
Các vấn đề dinh dưỡng có thể gặp ở bệnh nhân ung thư thanh quản
Suy dinh dưỡng và sụt cân: Gây ảnh hưởng đến thể trạng, suy giảm chất lượng cuộc sống và giảm hiệu quả của các liệu pháp điều trị.
Nuốt đau, nuốt khó: Do khối bướu chèn ép các cơ quan xung quanh khiến bệnh nhân nuốt khó, nuốt đau. Các vấn đề khó khăn khi ăn uống có thể dẫn đến stress, lo âu và mệt mỏi.
Cứng hàm, khô miệng: Đây là các biến chứng có thể gặp ở bệnh nhân ung thư thanh quản sau xạ trị khiến bệnh nhân bị thay đổi khẩu vị đột ngột, mất cảm giác thèm ăn.
Tiêu chảy, buồn nôn: Trong quá trình hóa trị, bệnh nhân có thể gặp các tác dụng phụ như tiêu chảy, buồn nôn. Nếu không được bổ sung dinh dưỡng và xử trí kịp thời, tình trạng có thể kéo dài gây mất nước, điện giải, suy kiệt.
Cảm giác ăn không ngon miệng, chán ăn: Có thể do tác dụng phụ của điều trị, do tâm lý lo lắng chán nản.
Hãy tham khảo sự tư vấn từ các chuyên gia dinh dưỡng để có được thực đơn cho bệnh nhân ung thư thanh quản phù hợp, khoa học nhất. Ảnh minh họa: TL
Bệnh nhân ung thư thanh quản nên ăn gì?
Một số thực phẩm có thể hữu ích đối với bệnh nhân ung thư thanh quản bao gồm:
1. Cháo loãng
Bất kỳ món cháo loãng nào đều rất phù hợp cho thể trạng của những người bị ung thư thanh quản.
2. Sữa và các sản phẩm làm từ sữa
Sữa và những loại thực phẩm từ sữa đều rất mềm và có mùi vị thơm ngon, dễ chịu, giúp dễ tiêu hóa và kích thích vị giác. Hàm lượng dinh dưỡng có trong sữa rất cao, bao gồm protein, canxi, vitamin D, vitamin A, vitamin B12, vitamin B2, nioxin, phốt pho, kali và magie có khả năng tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao sức khỏe nhanh chóng, đặc biệt đối với bệnh nhân ung thư thanh quản.
3. Trứng
Trứng giàu protein, cung cấp dưỡng chất cần thiết để phục hồi sức khỏe cho bệnh nhân ung thư thanh quản. Có thể chế biến trứng kết hợp cùng cháo hoặc súp để bệnh nhân dễ ăn hơn.
3. Rau củ quả xanh
Trong khẩu phần ăn của bệnh nhân ung thư thanh quản nên bổ sung đầy đủ các nhóm chất bao gồm vitamin, chất xơ và các khoáng chất cần thiết có trong rau xanh. Bệnh nhân có thể sử dụng các loại rau củ quả cắt nhỏ rồi hấp chín, hoặc hấp chín rồi xay nhuyễn, nấu chung cùng cháo, cơm… để dễ nuốt.
4. Các loại trái cây
Một số loại trái cây giàu vitamin A, C, E cần thiết cho bệnh nhân ung thư thanh quản được gợi ý như chuối, cam, bưởi, đu đủ… Lưu ý hạn chế các loại quả có tính axit cao như dứa, dâu tây, xoài… vì có thể gây kích ứng, khó chịu và lở loét cổ họng.
5. Các loại ngũ cốc
Tinh bột có trong ngũ cốc như gạo, lúa mì, bột yến mạch, khoai, sắn dây… rất tốt cho bệnh nhân ung thư thanh quản. Để dễ nuốt người bệnh có thể ăn ngũ cốc chung với sữa, yaourt…
6. Uống nhiều nước
Bệnh nhân nên uống từ 2-2,5 lít nước mỗi ngày nhằm giúp ngăn ngừa tình trạng mất nước. Ngoài ra bệnh nhân có thể bổ sung sữa dành riêng cho bệnh nhân ung thư, nước ép trái cây…
7. Bổ sung chất béo lành mạnh (chất béo không bão hòa)
Người bệnh nên dùng các loại dầu đậu nành, dầu olive… thay thế cho các loại chất béo bão hòa có trong mỡ động vật.
Người bị ung thư thanh quản nên dùng dầu olive để tốt cho sức khỏe.
Ung thư thanh quản kiêng ăn gì?
Bên cạnh những thực phẩm nên sử dụng, một số thực phẩm ảnh hưởng đến quá trình điều trị của bệnh nhân ung thư thanh quản cần tránh, bao gồm:
Những đồ ăn chứa nhiều chất béo bão hòa như: Đồ nướng, chiên xào rán, thịt xông khói, đồ đông lạnh, đóng hộp… Chất béo, đặc biệt là chất béo động vật khiến dạ dày khó tiêu hóa, cản trở quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng của cơ thể.
Đồ ngọt chứa nhiều đường như: Bánh ngọt, nước trái cây có đường, kẹo, đồ uống có đường.
Các thực phẩm quá cứng, khô, khó nhai, khó nuốt và khó tiêu hóa.
Tránh sử dụng những thực phẩm quá lạnh hoặc quá nóng, kiêng thực phẩm chiên rán ở nhiệt độ cao.
Tránh ăn các loại thức ăn cay và có tính axit, hoặc thức ăn chứa nhiều loại gia vị như: ớt bột, hạt tiêu hoặc bột cà ri.
Không sử dụng các đồ uống chứa nhiều caffein, đồ uống có gas, bia rượu, thuốc lá…
Nếu bị dị ứng với sữa, bệnh nhân cần tránh sử dụng sữa hoặc các sản phẩm từ sữa vì có thể gây buồn nôn và tiêu chảy.
Bệnh nhân ung thư thanh quản cần lưu ý gì về chế độ dinh dưỡng?
Căn bệnh ung thư thanh quản và tác dụng phụ của các phương pháp điều trị (hóa trị, xạ trị…) có thể gây ra các tình trạng thay đổi vị giác, chán ăn, mệt mỏi, suy nhược… khiến bệnh nhân ăn uống kém, dẫn đến thiếu dinh dưỡng.
Một số phương pháp có thể giúp bệnh nhân ăn uống hiệu quả trong quá trình điều trị bao gồm:
- Chia 3 bữa chính thành 6-8 bữa nhỏ một ngày, mỗi bữa ăn cách 2-3 giờ.
- Ăn chậm, nhai kỹ thức ăn.
- Trong bữa ăn có thể uống thêm nước để làm mềm thức ăn, giúp việc nuốt dễ dàng hơn.
- Ăn từng miếng nhỏ, nuốt hoàn toàn từng miếng thức ăn trước khi thêm thức ăn vào miệng.
- Ăn bất kể thời gian nào trong ngày ngay khi cảm thấy đói và có thể ăn được.
- Ngồi thẳng lưng hoặc nghiêng 45 độ trong khi ăn và sau bữa ăn ít nhất 30 phút.
- Ăn nhiều thực phẩm yêu thích.
- Cần đảm bảo đầy đủ các nhóm thực phẩm theo tư vấn của bác sĩ. Chế biến theo nhiều cách khác nhau để kích thích cảm giác thèm ăn của bệnh nhân. Ngoài ra, sử dụng các loại thực phẩm bổ sung dinh dưỡng theo tư vấn của bác sĩ.
- Suy nghĩ tích cực là một phương thức hỗ trợ điều trị ung thư.
Những lưu ý khi chăm sóc cho bệnh nhân ung thư thanh quản
.Bệnh nhân ung thư thường gặp phải tình trạng chán ăn, buồn nôn, táo bón. Do vậy, người nhà bệnh nhân cần chủ động tham khảo các phương án giải quyết những vấn đề trên. Linh hoạt thay đổi món, cách chế biến để phù hợp hơn với khẩu vị người bệnh
Chú ý vệ sinh an toàn thực phẩm, cần kiểm tra sát sao nguyên liệu, cách chế biến thức ăn để không ảnh hưởng xấu đến sức khỏe bệnh nhân.
Khuyên người bệnh nên vận động, thư giãn đầu óc, tạo bước lạc quan để duy trì niềm tin và sức khỏe của họ.
Theo dõi các triệu chứng, tác dụng của thuốc trong quá trình điều trị và trao đổi với bác sĩ.
