Thiên đầu thống hay còn gọi tăng nhãn áp là nguyên nhân thứ 2 gây ra mù lòa sau đục thủy tinh thể. Bệnh gây tổn thương lên dây thần kinh thị giác dẫn tới suy giảm thị lực, mù lòa khi không điều trị sớm.
Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ mắc bệnh thiên đầu thống chiếm khoảng 2-3% ở người trên 40 tuổi tại nhiều nước, và tỷ lệ này cũng tương tự tại Việt Nam. Ở nước ta, nghiên cứu tại Bệnh viện Mắt Trung ương cho thấy, tỷ lệ người mắc thiên đầu thống ước tính từ 2-2,5% trong số người trưởng thành, đặc biệt là người cao tuổi. Tỷ lệ này có thể tăng lên trong những năm gần đây do dân số già hóa.
Bệnh thiên đầu thống là nguyên nhân thứ 2 gây ra mù lòa. Ảnh TL
1. Dinh dưỡng quan trọng thế nào với bệnh thiên đầu thống?
Giống những vấn đề sức khỏe khác, dinh dưỡng tốt có thể phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh thiên đầu thống. Nó giúp quản lý, giảm thiểu các triệu chứng của bệnh. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng một số chất dinh dưỡng có thể giúp bảo vệ mắt khỏi tổn thương và cải thiện sức khỏe tổng thể của mắt.
Một nghiên cứu từ Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ chỉ ra, có thể giảm đến 40% nguy cơ mắc các bệnh lý mắt khi duy trì được chế độ ăn uống giàu dưỡng chất. Điều này cho thấy, lựa chọn, duy trì một chế độ dinh dưỡng lành mạnh có vai trò rất quan trọng để có đôi mắt khỏe.
2. Bảo vệ mắt khỏi bệnh thiên đầu thống cần các dưỡng chất thiết yếu nào?
+ Chất chống oxy hóa
Các chất chống oxy hóa như vitamin C, E, A và các carotenoid như lutein và zeaxanthin giúp bảo vệ các tế bào mắt khỏi sự tổn thương của các gốc tự do. Đây là một trong những yếu tố góp phần gây tổn thương thần kinh thị giác trong bệnh thiên đầu thống. Nguồn thực phẩm giàu các chất này bao gồm trái cây tươi, rau xanh, các loại hạt và dầu thực vật.
+ Omega-3
Axit béo omega-3, đặc biệt là DHA là thành phần cấu tạo quan trọng của màng tế bào võng mạc. Omega-3 giúp duy trì cấu trúc và chức năng của tế bào mắt, giảm viêm và hỗ trợ lưu thông máu trong mắt. Điều này có thể giúp giảm áp lực nội nhãn và bảo vệ dây thần kinh thị giác. Các loại cá như cá hồi, cá thu và các loại hạt như hạt chia, hạt lanh là nguồn cung cấp Omega-3 dồi dào.
Các loại cá như cá hồi, cá thu và các loại hạt như hạt chia, hạt lanh là nguồn cung cấp Omega-3 dồi dào.
+ Vitamin nhóm B
Các vitamin này rất cần thiết cho sức khỏe của hệ thần kinh, bao gồm cả dây thần kinh thị giác. Một số nghiên cứu cho thấy rằng việc bổ sung vitamin nhóm B (B1, B6, B12) có vai trò quan trọng duy trì sức khỏe của hệ thần kinh, bao gồm cả dây thần kinh thị giác. Nguồn vitamin nhóm B từ thịt gà, cá, trứng và các sản phẩm từ sữa.
+ Kẽm:
Kẽm là một khoáng chất thiết yếu giúp duy trì sức khỏe của võng mạc và bảo vệ mắt khỏi tổn thương do ánh sáng mạnh. Thực phẩm giàu kẽm bao gồm thịt đỏ, hải sản, đậu, hạt, và ngũ cốc nguyên hạt.
+ Magiê
Các nghiên cứu sơ bộ cho thấy, magiê trong chế độ ăn uống có thể có lợi cho những người bị thiên đầu thống bằng cách cải thiện lưu lượng máu đến mắt, bảo vệ tế bào hạch võng mạc. Nguồn thực phẩm cung cấp nhiều magiê có trong bơ, chuối, hạt bí ngô, đậu đen…
3. Thực phẩm tốt cho mắt tránh bị thiên đầu thống
Việc bổ sung các thực phẩm tốt cho mắt vào chế độ ăn hàng ngày có thể giúp tăng cường sức khỏe mắt và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý về mắt, bao gồm thiên đầu thống. Thực phẩm tốt cho mắt là:
+ Các loại rau xanh lá đậm: Các loại rau họ cải như cải bó xôi, cải xoăn, và bông cải xanh chứa nhiều lutein và zeaxanthin. Đây là hai chất chống oxy hóa quan trọng giúp bảo vệ mắt khỏi tia UV và các gốc tự do gây hại.
+ Trái cây và rau củ có màu cam như cà rốt, khoai lang, bí đỏ và cam, trái cây họ cam quýt và đào … Chúng chứa nhiều beta-carotene, giúp chuyển hóa thành vitamin A trong cơ thể, có vai trò quan trọng trong việc duy trì thị lực tốt.
Trái cây và rau củ có màu cam như cà rốt, khoai lang, bí đỏ và cam, trái cây họ cam quýt và đào … chứa nhiều beta-carotene, giúp chuyển hóa thành vitamin A trong cơ thể, có vai trò quan trọng trong việc duy trì thị lực tốt. Ảnh minh họa
+ Các loại hạt và dầu thực vật có chứa vitamin E, chất chống ôxy hóa bảo vệ mắt khỏi tổn thương. Chẳng hạn như: Hạnh nhân, hạt hướng dương, và dầu ôliu.
+ Các loại cá, thịt: Các loại cá như cá hồi, cá ngừ, cá thu… chứa nhiều omega-3, giúp hỗ trợ cấu trúc và chức năng của võng mạc, đồng thời giảm viêm. Hay các thực phẩm giàu vitamin B3 trong gà tây, thịt gà, đậu phộng, nấm, gan…
+ Nước: Mắt được cấu tạo chủ yếu từ nước nên uống đủ nước sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của mắt. Mỗi ngày nên uống đủ nước và uống trải đều để bổ sung nước cho cơ thể. Theo khuyến nghị, một người bình thường cần ít nhất 2l nước mỗi ngày, nhưng uống quá nhiều nước trong một khoảng thời gian ngắn có thể làm tăng nhãn áp tạm thời.
4. Thực phẩm nên tránh với thiên đầu thống
Bị thiên đầu thống nên tránh các thực phẩm góp phần gây ra đái tháo đường, béo phì. Đây là những yếu tố nguy cơ của bệnh Glôcôm góc mở nguyên phát (POAG). Duy trì một chế độ ăn uống tốt sẽ duy trì huyết áp bình thường và nồng độ glucose trong máu sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc thiên đầu thống.
Việc tiêu thụ quá nhiều đường và muối, caffeine… cũng có thể làm tăng nguy cơ cao huyết áp, dẫn đến tăng áp lực nội nhãn. Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh thiên đầu thống hoặc bị thiên đầu thống tiến triển nên giảm lượng caffein mỗi ngày.
Duy trì cân nặng hợp lý có thể giúp không chỉ ngăn ngừa bệnh glôcôm mà còn có thể ngăn ngừa được nhiều bệnh lý khác. Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan giữa béo phì, thừa cân và tăng áp lực nội nhãn (IOP) và tăng nhãn áp.
Chế độ ăn giàu carbohydrate liên quan đến nguy cơ mắc bệnh tăng nhãn áp cao hơn, trong khi lượng carbohydrate thấp hơn tương quan với nguy cơ ít hơn. Mọi người nên hạn chế thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa như đồ ăn nhanh, mỡ động vật, thịt đỏ và các sản phẩm từ sữa giàu béo…
5. Món ăn tốt cho người bệnh thiên đầu thống
+ Salad rau xanh với cá hồi
Thành phần gồm: Cải bó xôi, cải xoăn, bơ, cà chua bi, cá hồi nướng, dầu ô liu và chanh. Rau xanh giàu lutein, zeaxanthin, vitamin A và C, giúp bảo vệ mắt khỏi tổn thương gốc tự do. Cá hồi giàu Omega-3, giúp giảm viêm và cải thiện lưu thông máu trong mắt.
+ Cháo yến mạch với quả mọng và hạt chia
Món ăn được làm từ yến mạch, sữa hạnh nhân, việt quất, dâu tây, hạt chia và hạt óc chó. Trong đó, yến mạch giàu chất xơ và vitamin B, giúp duy trì sức khỏe dây thần kinh thị giác. Quả mọng chứa flavonoid giúp bảo vệ tế bào mắt. Hạt chia và óc chó cung cấp Omega-3 và chất chống viêm.
+ Trứng chiên với rau cải bó xôi
Thành phần gồm trứng gà, cải bó xôi, hành tây, tỏi, dầu ô liu. Trong đó, trứng chứa lutein, zeaxanthin, và vitamin B12, hỗ trợ bảo vệ mắt khỏi tổn thương oxy hóa. Cải bó xôi giàu chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ sức khỏe mắt.
+ Súp lơ xanh xào dầu ô liu
Súp lơ xanh giàu vitamin C và lutein, hỗ trợ sức khỏe mắt. Dầu ô liu và hạt óc chó cung cấp chất béo tốt giúp giảm viêm.
Song song với chế độ dinh dưỡng, việc duy trì một lối sống lành mạnh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát thiên đầu thống. Hàng ngày cần đảm bảo vệ sinh mắt để tránh các bệnh nhiễm trùng và các vấn đề về mắt khác. Sử dụng kính râm khi ra ngoài để bảo vệ mắt khỏi tia UV. Việc khám mắt định kỳ rất quan trọng để sớm phát hiện, điều trị kịp thời, nhất là những người có nguy cơ cao bị thiên đầu thống.
