Vai trò của chế độ ăn uống lành mạnh
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, một chế độ ăn uống cân bằng và đủ chất đóng vai trò nền tảng cho sự phát triển toàn diện của trẻ.
Giúp trẻ phát triển thể chất toàn diện: Trẻ có chế độ ăn uống hợp lý sẽ tăng trưởng chiều cao, cân nặng đúng chuẩn, hạn chế nguy cơ suy dinh dưỡng hay thừa cân.
Hỗ trợ học tập và sức khỏe tinh thần: Những trẻ có thói quen ăn uống lành mạnh, kết hợp vận động thường xuyên thường có sức khỏe tốt hơn, tinh thần minh mẫn, từ đó kết quả học tập cũng khả quan hơn.
Phòng ngừa bệnh tật lâu dài: Ăn uống hợp lý từ nhỏ giúp trẻ giảm nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm khi trưởng thành như béo phì, tiểu đường, tim mạch, đột quỵ và ung thư.
Chính vì vậy, việc giáo dục trẻ kiến thức dinh dưỡng, xây dựng kỹ năng lựa chọn thực phẩm lành mạnh ngay từ nhỏ có ý nghĩa lâu dài cho sức khỏe.
Chế độ ăn uống quyết định trực tiếp đến sự phát triển thể chất, tinh thần và khả năng học tập của trẻ.
Tác hại của chế độ ăn không lành mạnh
Ngược lại, chế độ ăn nhiều chất béo, đường, muối nhưng ít rau củ quả – kết hợp với lối sống ít vận động – đang là nguyên nhân khiến tỷ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ em ngày càng gia tăng.
Ăn uống thiếu lành mạnh khiến cơ thể mất cân bằng dinh dưỡng: thừa năng lượng nhưng thiếu vi chất. Trẻ dễ mắc các bệnh về tiêu hóa, tim mạch, rối loạn chuyển hóa. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng sức khỏe hiện tại mà còn để lại hậu quả dai dẳng tới tuổi trưởng thành.
Thực phẩm lành mạnh và nguyên tắc dinh dưỡng cần nhớ
Thực phẩm lành mạnh là các thực phẩm tự nhiên, ít chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa, ít đường và muối. Cách chế biến cũng ảnh hưởng lớn: thịt gà luộc lành mạnh, nhưng nếu tẩm bột rán ngập dầu thì lại trở thành món ăn có hại.
Để duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, cần lưu ý:
Ăn đủ và cân bằng: Năng lượng nạp vào phải phù hợp với năng lượng tiêu hao, kết hợp đủ các nhóm chất dinh dưỡng.
Đa dạng thực phẩm: Mỗi bữa ăn cần có rau, củ, quả, nguồn đạm và tinh bột hợp lý.
Giảm chất béo xấu: Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn chứa chất béo dạng trans; thay mỡ động vật, bơ bằng dầu thực vật như dầu đậu nành, dầu hướng dương.
Ăn nhiều rau củ quả: Ăn rau theo mùa, đủ lượng khuyến cáo, thay đồ ăn vặt bằng trái cây chín.
Hạn chế muối: Không để lọ muối hay nước chấm mặn trên bàn, giảm đồ ăn nhiều muối như bim bim, đồ hộp.
Giảm đường: Không lạm dụng nước ngọt có ga, trà sữa, kẹo bánh. Ăn trái cây tươi thay cho đồ ngọt chế biến.
Thực phẩm không lành mạnh cần hạn chế
Thực phẩm không lành mạnh thường giàu năng lượng nhưng ít giá trị dinh dưỡng, chứa nhiều chất béo chuyển hóa, muối, đường. Ví dụ: đồ ăn nhanh, đồ chiên rán, bim bim, nước ngọt, bánh kẹo.
Chế độ ăn uống không lành mạnh thường mất cân đối: dư đạm, dư chất béo nhưng thiếu vitamin, khoáng chất. Nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng và làm trẻ dễ mắc bệnh mãn tính.
Cha mẹ cần lưu ý khi chọn mua: đọc kỹ nhãn mác, hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, nhiều đường muối; ưu tiên món có rau xanh, ít nước sốt. Khi cho trẻ ăn ngoài, nên tránh đồ ăn nhanh, thay vào đó gọi món hấp, luộc hoặc nướng ít dầu mỡ.
Thực hành ăn uống lành mạnh trong gia đình
Một trong những cách hiệu quả để hình thành thói quen tốt cho trẻ là cả gia đình cùng thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh.
Dùng Tháp dinh dưỡng dành cho trẻ em làm căn cứ xây dựng bữa ăn hằng ngày.
Bữa ăn nào cũng cần có rau củ quả.
Ưu tiên chế biến đơn giản như luộc, hấp, hạn chế rán nhiều dầu.
Sử dụng sữa ít béo, thực phẩm tươi, an toàn.
Thay thế đồ ăn vặt nhiều đường bằng hoa quả chín, hạt ngũ cốc rang.
Thói quen nhỏ nhưng thực hiện đều đặn sẽ giúp trẻ duy trì sức khỏe, phòng tránh thừa cân béo phì và bệnh không lây nhiễm trong tương lai.
Một chế độ ăn uống lành mạnh không chỉ giúp trẻ phát triển cân đối, khỏe mạnh mà còn trang bị "lá chắn" phòng ngừa bệnh tật cho cả hiện tại và tương lai. Ngược lại, thói quen ăn uống sai lầm từ nhỏ sẽ để lại hệ lụy nặng nề khó khắc phục.
Đầu tư cho dinh dưỡng chính là đầu tư cho sức khỏe và trí tuệ của trẻ em – thế hệ tương lai của đất nước.
