1. Tầm quan trọng của chế độ ăn đối với người bị hẹp niệu quản
Hẹp niệu quản khiến dòng chảy nước tiểu bị cản trở có thể gây nhiễm trùng và nhiều nguy cơ biến chứng. Theo TS.BS. Lê Phúc Liên, Trung tâm Tiết niệu - Thận học - Nam khoa, BV đa khoa Tâm Anh, hẹp niệu quản tiềm ẩn nhiều biến chứng nếu để lâu ngày không điều trị. Ngoài tình trạng thận ứ nước, người bệnh có nguy cơ suy giảm chức năng thận, teo thận, nhiễm khuẩn, ứ mủ thận, hình thành sỏi thận, sỏi niệu quản.
Phương pháp điều trị hẹp niệu quản phụ thuộc vào tiền sử bệnh, mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và thời gian bị hẹp. Việc phát hiện, điều trị sớm mang lại kết quả tốt hơn. Đặc biệt, thay đổi lối sống, nhất là chế độ ăn uống rất quan trọng đối với người bị hẹp niệu quản. Bác sĩ thường khuyên người bệnh điều chỉnh chế độ ăn như giảm muối hoặc một số thực phẩm nhất định để kiểm soát bệnh hiệu quả.
Chế độ ăn nhiều muối không tốt cho người bị hẹp niệu quản.
Chế độ ăn uống không phải là nguyên nhân trực tiếp gây hẹp niệu quản nhưng nó đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ và hỗ trợ điều trị. Dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp người bị hẹp niệu quản kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng, tăng cường sức khỏe và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Cụ thể, chế độ ăn nhiều muối, protein động vật và thực phẩm giàu oxalate làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận. Sỏi thận khi di chuyển xuống niệu quản có thể gây tắc nghẽn dẫn đến hẹp niệu quản. Do đó việc kiểm soát chế độ ăn giúp giảm thiểu sự hình thành sỏi, từ đó giảm nguy cơ tắc nghẽn.
Chế độ ăn uống không cân bằng, thiếu vitamin và khoáng chất làm suy yếu hệ miễn dịch, tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu. Nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát có thể gây sẹo và hẹp niệu quản. Chế độ ăn giàu vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm nguy cơ nhiễm trùng cho người bệnh.
Việc uống đủ nước cũng giúp duy trì lượng nước tiểu lý tưởng. Nước giúp pha loãng nước tiểu, giảm nguy cơ hình thành sỏi và nhiễm trùng.
2. Những dưỡng chất cần thiết cho người bị hẹp niệu quản
Chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa biến chứng hẹp niệu quản. Người bệnh cần ăn uống đủ chất, đa dạng thực phẩm, đảm bảo đủ các nhóm chất cần thiết như: Protein, carbohydrate, chất béo, vitamin và khoáng chất. Tăng cường ăn rau xanh và trái cây tươi. Hạn chế đồ chế biến sẵn, dầu mỡ, đường, muối.
Các chất dinh dưỡng cần thiết bao gồm:
Nước
Nước đóng vai trò quan trọng đối với người bị hẹp niệu quản, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và hiệu quả điều trị. Uống đủ nước giúp pha loãng nồng độ các chất khoáng trong nước tiểu, giảm nguy cơ hình thành sỏi thận, một trong những nguyên nhân phổ biến gây hẹp niệu quản.
Nước giúp đào thải vi khuẩn và các chất độc hại ra khỏi đường tiết niệu, giảm nguy cơ nhiễm trùng có thể gây sẹo và hẹp niệu quản. Hẹp niệu quản có thể gây ứ nước thận, ảnh hưởng đến chức năng thận. Uống đủ nước giúp giảm tải cho thận, giảm nguy cơ biến chứng ứ nước thận và suy thận.
Người bệnh nên uống 2-3 lít nước mỗi ngày hoặc theo hướng dẫn của bác sĩ. Nên chia đều lượng nước uống trong ngày, tránh uống quá nhiều vào một lúc. Ưu tiên nước lọc, tránh các loại đồ uống có gas, nước ngọt…
Chất xơ
Chất xơ hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón gây áp lực lên vùng bụng và đường tiết niệu, làm tăng nguy cơ tắc nghẽn và nhiễm trùng ở người bị hẹp niệu quản.
Ăn thực phẩm giàu chất xơ cũng giúp duy trì hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh, tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng đường tiết niệu.
Nguồn thực phẩm giàu chất xơ chủ yếu trong rau xanh và trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu. Chú ý nên tăng cường chất xơ từ từ để tránh đầy hơi và khó chịu. Uống đủ nước để chất xơ hoạt động hiệu quả.
Magie
Magie là một khoáng chất có khả năng làm giãn cơ trơn, bao gồm cả cơ trơn của đường tiết niệu, giúp giảm co thắt và cải thiện dòng chảy nước tiểu. Một số nghiên cứu cho thấy, magie có thể giúp ngăn ngừa sự hình thành sỏi thận, đặc biệt là sỏi canxi oxalate.
Nguồn thực phẩm giàu magie bao gồm: hạt bí, hạnh nhân, rau lá màu xanh đậm…
Người bị hẹp niệu quản nên uống nhiều nước.
3. Lưu ý khi xây dựng chế độ ăn cho người bị hẹp niệu quản
Thực phẩm nên ưu tiên
- Nước lọc, nước trái cây không đường.
- Rau xanh (bông cải xanh, cải xoăn, rau diếp…).
- Trái cây (cam, bưởi, táo, chuối…).
- Ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, yến mạch…).
- Thịt nạc, cá.
Thực phẩm nên tránh
- Thực phẩm chế biến sẵn (xúc xích, thịt xông khói, đồ hộp…).
- Thức ăn nhanh.
- Đồ uống có gas, nước ngọt.
- Phụ gia thực phẩm.
Hạn chế chất gây sỏi thận
- Giảm oxalate (rau bina, sô cô la, trà, các loại hạt…).
- Giảm protein động vật (thịt đỏ, gia cầm, hải sản).
- Giảm muối (muối tăng đào thải canxi).
Chia nhỏ bữa ăn và nước uống
Đối với người bị hẹp niệu quản, việc chia nhỏ bữa ăn có thể mang lại một số lợi ích nhất định. Ăn nhiều bữa nhỏ giúp giảm lượng thức ăn tiêu thụ trong mỗi lần, từ đó giảm áp lực lên hệ tiêu hóa và gián tiếp giảm áp lực lên hệ tiết niệu, giảm các triệu chứng như đau lưng, khó chịu vùng bụng.
Việc phân bổ lượng nước uống đều đặn trong ngày giúp đảm bảo nước tiểu được pha loãng liên tục, giảm nguy cơ hình thành sỏi.
Hẹp niệu quản thường liên quan đến các bệnh lý khác như sỏi thận hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu. Do đó, chế độ ăn uống cần được điều chỉnh phù hợp với nguyên nhân gây bệnh. Luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa tiết niệu hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn cụ thể về chế độ ăn uống phù hợp với tình trạng sức khỏe.
Xem thêm:
