Tăng huyết áp (THA) là một bệnh phổ biến và có xu hướng ngày một tăng ở nước ta. Stress do áp lực cuộc sống và công việc, chế độ ăn quá nhiều muối, thịt và mỡ động vật, ít rèn luyện thể lực, ít rau xanh... là những căn nguyên chính khiến số người mắc tăng huyết áp tăng cao ở Việt Nam.
Ăn nhiều mỡ và bệnh tăng huyết áp
Ảnh hưởng của dầu mỡ lên hệ tim mạch rất khác nhau. Hầu hết các loại mỡ động vật đều có chứa cholesterol và chứa từ 60-90% acid béo bão hoà (trừ mỡ cá hay mỡ một số loài chim có chứa ít hơn) nên mỡ động vật không có lợi cho phòng chống THA.
Các loại dầu thực vật không có cholesterol và chứa ít (dưới 40%) acid béo bão hòa (trừ dầu dừa và dầu nhân hạt cọ) nên dầu thực vật là loại thực phẩm có lợi cho phòng chữa bệnh THA. Mỗi người một ngày ăn vào khoảng 300-500mg cholesterol.
Lòng lợn mắm tôm là món ăn chứa nhiều cholesterol và muối, người tăng huyết áp cần phải tránh.
Thức ăn chứa nhiều cholesterol là thịt, gan, óc, lòng đỏ trứng, bầu dục, lòng non... Khi cholesterol tăng nhiều trong máu, nó sẽ bị lắng đọng và tích luỹ quá mức ở tế bào nội mạc để dần hình thành mảng đông lipid và phát triển thành những mảng vữa xơ động mạch. Làm cho thành mạch kém đàn hồi, dẫn đến THA.
Muối ăn góp phần tích cực khiến huyết áp tăng cao
Nói muối ăn (NaCl) thực chất là nói đến vai trò của ion Na trong muối ăn vì nó ảnh hưởng tới việc giữ nước trong cơ thể. Trong điều kiện bình thường, các hormon và thận cùng phối hợp điều hoà việc đào thải Na ăn vào.
Khi quá khả năng điều chỉnh của cơ thể, hệ thống động mạch có thể tăng nhạy cảm. Tế bào cơ trơn tiểu động mạch ứ Na sẽ ảnh hưởng đến độ thấm của calci qua màng, làm tăng khả năng co thắt của tiểu động mạch gây tăng huyết áp.
Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo người có tuổi không nên dùng quá 6g muối/ngày (trong đó 40% từ các thực phẩm chế biến sẵn, 40% từ nấu nướng, 20% từ thức ăn tự nhiên). Các cuộc điều tra cho thấy: ở nơi ăn nhiều muối, tỉ lệ tăng huyết áp cao hơn những nơi khác.
Muốn phòng và chữa bệnh tăng huyết áp cần giảm lượng muối ăn vào chỉ còn dưới 4g muối/ngày (1,5g Na) hoặc ít hơn nữa, có nghĩa là chỉ nên ăn rất nhạt, nấu nướng dùng ít mắm muối hoặc phải chọn thực phẩm chứa ít muối.
Nguyên tắc xây dựng chế độ ăn
Ít natri, giàu kali: hạn chế muối xuống dưới 6g/ngày, ăn nhiều rau quả để tăng kali trừ khi có ít nước tiểu. Không ăn các món mặn như dưa, cà muối, mắm tôm, cá biển...
Hạn chế các thức ăn có tác dụng kích thích thần kinh và tâm thần: rượu, cà phê, trà đặc.
Người huyết cao nên uống nước luộc ngô
Tăng sử dụng các thức ăn uống có tác dụng an thần, hạ áp, lợi tiểu như canh lá vông, hạt sen, ngó sen, chè sen vông, nước rau, nước luộc ngô...
Hạn chế chất béo, đường bột, bánh kẹo, ăn nhiều rau quả tươi.
PGS. TS. Trần Đình Toán
