Hội chứng sau bại liệt hiếm khi đe dọa đến tính mạng nhưng tình trạng yếu cơ nghiêm trọng có thể dẫn đến các biến chứng như té ngã, đau mạn tính, suy dinh dưỡng, mất nước, viêm phổi, suy hô hấp mạn tính, loãng xương và rối loạn giấc ngủ...
Ngoài việc điều trị tập trung vào việc giảm đau, chống mệt mỏi và duy trì chức năng và các biện pháp hỗ trợ có thể bao gồm vật lý trị liệu… thì chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh, đầy đủ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sức khỏe tổng thể của người mắc hội chứng sau bại liệt.
1. Tầm quan trọng của chế độ ăn cho người mắc hội chứng sau bại liệt
Chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh mang lại nhiều lợi ích hỗ trợ.
Chế độ ăn đóng vai trò quan trọng nhưng không phải là phương pháp điều trị trực tiếp cho hội chứng sau bại liệt. Thay vào đó, một chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh mang lại nhiều lợi ích hỗ trợ, giúp người mắc hội chứng sau bại liệt quản lý các triệu chứng và duy trì sức khỏe tổng thể tốt nhất có thể.
Duy trì năng lượng và giảm mệt mỏi:
Mệt mỏi là một triệu chứng phổ biến và suy nhược của hội chứng sau bại liệt. Một chế độ ăn ổn định, giàu carbohydrate phức tạp, protein và các bữa ăn nhỏ thường xuyên có thể giúp duy trì mức năng lượng ổn định trong suốt cả ngày, tránh tình trạng năng lượng tăng giảm đột ngột.
Đảm bảo đủ sắt và vitamin B12 (nếu thiếu hụt) cũng quan trọng để giảm mệt mỏi liên quan đến thiếu máu.
Hỗ trợ sức khỏe cơ bắp:
Hội chứng sau bại liệt thường gây yếu cơ và teo cơ nên việc cung cấp đủ protein chất lượng cao là cần thiết để duy trì khối lượng cơ bắp còn lại và hỗ trợ quá trình phục hồi (nếu có thể).
Một số người có thể cân nhắc bổ sung creatine dưới sự giám sát của bác sĩ để hỗ trợ sức mạnh cơ bắp.
Quản lý cân nặng:
Do giảm hoạt động thể chất vì các triệu chứng của hội chứng sau bại liệt, nguy cơ tăng cân có thể tăng lên. Một chế độ ăn uống cân bằng, kiểm soát lượng calo, tránh thực phẩm chế biến sẵn, nhiều đường và chất béo không lành mạnh là quan trọng để duy trì cân nặng khỏe mạnh, giảm áp lực lên cơ xương khớp vốn đã suy yếu.
Tăng cường sức khỏe tổng thể và hệ miễn dịch:
Chế độ ăn giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa từ rau củ, trái cây giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng, điều này đặc biệt quan trọng khi cơ thể đã trải qua những tổn thương do bại liệt.
Hỗ trợ chức năng tiêu hóa:
Táo bón có thể là một vấn đề do giảm vận động hoặc tác dụng phụ của thuốc. Chế độ ăn giàu chất xơ từ rau củ, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt, cùng với việc uống đủ nước, giúp duy trì chức năng tiêu hóa khỏe mạnh.
Giảm viêm:
Một số thực phẩm có đặc tính chống viêm (ví dụ: cá béo giàu omega-3, trái cây và rau củ giàu chất chống oxy hóa) có thể giúp giảm tình trạng viêm mạn tính có thể góp phần vào các triệu chứng của hội chứng sau bại liệt.
Hỗ trợ sức khỏe xương:
Đảm bảo đủ canxi và vitamin D (nếu cần thiết) thông qua chế độ ăn hoặc bổ sung (theo chỉ định của bác sĩ) là quan trọng để duy trì sức khỏe xương, đặc biệt khi nguy cơ loãng xương có thể tăng lên do giảm vận động.
2. Các dưỡng chất cần thiết và thực phẩm nên ăn cho người mắc hội chứng sau bại liệt
Chú ý lựa chọn thực phẩm phù hợp cho người mắc hội chứng sau bại liệt.
Đối với người mắc hội chứng sau bại liệt, không có một danh sách cụ thể các "dưỡng chất đặc biệt" có thể chữa khỏi hoặc đảo ngược tình trạng này. Tuy nhiên, việc duy trì một chế độ ăn uống cân bằng và đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu rất quan trọng để hỗ trợ sức khỏe tổng thể, quản lý các triệu chứng và duy trì chất lượng cuộc sống tốt nhất có thể. Dưới đây là các nhóm dưỡng chất quan trọng mà người mắc hội chứng sau bại liệt nên chú ý:
Protein: Những người mắc hội chứng sau bại liệt thường bị yếu cơ và mệt mỏi, vì vậy, lượng protein đầy đủ là rất quan trọng để duy trì sức mạnh cơ bắp và mức năng lượng. Mục tiêu là bổ sung protein trong mỗi bữa ăn, đặc biệt là bữa sáng, để cung cấp nguồn acid amin liên tục cho quá trình phục hồi cơ và năng lượng.
Các thực phẩm nên ăn: Cá, thịt gia cầm bỏ da, trứng, các loại hạt, các sản phẩm từ đậu nành và các sản phẩm từ sữa ít béo.
Carbohydrate lành mạnh: Cung cấp nguồn năng lượng chính và ổn định cho cơ thể, giúp chống lại tình trạng mệt mỏi thường gặp ở người mắc hội chứng sau bại liệt. Chất xơ trong carbohydrate cũng quan trọng cho hệ tiêu hóa.
Các thực phẩm nên ăn: Ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, yến mạch, quinoa), rau củ (khoai tây, khoai lang, bí đỏ), các loại đậu, trái cây.
Chất béo lành mạnh: Cần thiết cho chức năng não bộ, hấp thu một số vitamin và có thể có tác dụng chống viêm (đặc biệt là omega-3).
Các thực phẩm nên ăn: Chất béo không bão hòa đơn (dầu ô liu, dầu bơ, quả bơ, các loại hạt (hạnh nhân, óc chó, hạt điều); Chất béo không bão hòa đa (omega-3): Cá béo (cá hồi, cá thu, cá trích), hạt lanh, hạt chia...
Vitamin D: Quan trọng cho sức khỏe xương, đặc biệt khi giảm vận động có thể làm tăng nguy cơ loãng xương. Các thực phẩm nên ăn: cá béo, trứng.
Canxi: Cần thiết cho xương chắc khỏe. Các thực phẩm nên ăn: sữa và các sản phẩm từ sữa (nếu dung nạp), rau lá xanh đậm, đậu phụ, cá mòi (ăn cả xương).
Vitamin B12: Thiếu hụt có thể gây mệt mỏi và các vấn đề thần kinh. Các thực phẩm nên ăn: thịt, cá, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa. Người ăn chay cần bổ sung.
Sắt: Thiếu hụt gây thiếu máu và mệt mỏi. Các thực phẩm nên ăn: thịt đỏ nạc, gan, các loại đậu, rau lá xanh đậm.
Vitamin C: Chất chống oxy hóa quan trọng cho hệ miễn dịch và hấp thu sắt. Các thực phẩm nên ăn: trái cây họ cam quýt, ổi, ớt chuông, bông cải xanh.
Vitamin nhóm B (đặc biệt B1, B6): Tham gia vào quá trình chuyển hóa năng lượng và chức năng thần kinh. Các thực phẩm nên ăn: ngũ cốc nguyên hạt, thịt, cá, trứng, các loại đậu.
Magie: Quan trọng cho chức năng cơ bắp và thần kinh. Các thực phẩm nên ăn: các loại hạt, rau lá xanh đậm, đậu.
Kali: Cần thiết cho chức năng cơ bắp và cân bằng điện giải. Các thực phẩm nên ăn: chuối, khoai tây, rau lá xanh đậm.
Chất xơ: Hỗ trợ hệ tiêu hóa khỏe mạnh, ngăn ngừa táo bón (một vấn đề có thể gặp do giảm vận động hoặc tác dụng phụ của thuốc). Các thực phẩm nên ăn: Rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu.
Nước: Duy trì đủ nước là rất quan trọng cho tất cả các chức năng của cơ thể, bao gồm chức năng cơ bắp và hệ thần kinh.
3. Thực phẩm cần hạn chế hoặc tránh
Đồ uống có đường và thực phẩm chế biến sẵn: Những thứ này có thể dẫn đến tình trạng thiếu năng lượng và góp phần làm tăng cân.
Thực phẩm giàu chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa: Những thứ này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tim mạch và sức khỏe tổng thể.
Quá nhiều caffeine hoặc rượu: Những thứ này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mệt mỏi và các triệu chứng sau bại liệt khác.
Theo các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng, chế độ ăn không phải là phương pháp điều trị hội chứng sau bại liệt, nó không thể đảo ngược tổn thương thần kinh hoặc làm chậm tiến triển của hội chứng. Nhu cầu dinh dưỡng của mỗi người mắc hội chứng sau bại liệt là khác nhau, do đó nên tham khảo ý kiến bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để đưa ra lời khuyên cụ thể phù hợp với tình trạng mỗi người.
Xem thêm:
