Hội chứng Evans là một bệnh tự miễn dịch hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, gây ra sự giảm đồng thời hoặc tuần tự của các tế bào máu quan trọng (hồng cầu và tiểu cầu, đôi khi cả bạch cầu trung tính) do hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công chính các tế bào này và có thể dẫn đến mệt mỏi, chóng mặt, da nhợt nhạt hoặc bầm tím, các đốm tím hoặc đỏ trên da.
1. Tầm quan trọng của chế độ ăn cho người mắc hội chứng Evans
Dinh dưỡng cho hội chứng Evans chủ yếu tập trung vào việc hỗ trợ sức khỏe tổng thể, tăng cường hệ miễn dịch...
Cung cấp dưỡng chất thiết yếu: Vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa từ thực phẩm tươi giúp củng cố hệ miễn dịch, vốn đang bị rối loạn trong hội chứng Evans.
Giảm viêm: Các thực phẩm có đặc tính chống viêm có thể giúp giảm bớt tình trạng viêm tự miễn dịch.
Hỗ trợ sản xuất tế bào máu
Cung cấp nguyên liệu: Sắt, vitamin B12, folate và protein là những dưỡng chất cần thiết cho quá trình sản xuất hồng cầu và tiểu cầu. Một chế độ ăn giàu các chất này có thể giúp cơ thể bù đắp phần nào sự thiếu hụt do bị phá hủy.
Quản lý các triệu chứng liên quan đến thiếu máu
Tăng cường năng lượng: Thực phẩm giàu sắt và vitamin nhóm B có thể giúp cải thiện tình trạng mệt mỏi và suy nhược do thiếu máu.
Hỗ trợ phục hồi: Dinh dưỡng đầy đủ giúp cơ thể phục hồi tốt hơn sau các đợt tan máu.
Hỗ trợ quản lý các triệu chứng liên quan đến giảm tiểu cầu
Thận trọng với thực phẩm ảnh hưởng đến đông máu: Mặc dù không có bằng chứng mạnh mẽ, việc nhận thức về các thực phẩm có thể ảnh hưởng nhẹ đến đông máu (như tỏi, gừng với số lượng lớn) có thể giúp người bệnh chủ động hơn, đặc biệt khi số lượng tiểu cầu rất thấp. Tuy nhiên, phải thảo luận với bác sĩ trước khi thay đổi chế độ ăn đáng kể.
Tương tác thuốc
Quản lý vitamin K: Đối với những người đang dùng thuốc chống đông máu (như warfarin), việc duy trì lượng vitamin K ổn định trong chế độ ăn là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả của thuốc.
Duy trì sức khỏe tổng thể
Kiểm soát cân nặng: Một chế độ ăn cân bằng giúp duy trì cân nặng khỏe mạnh, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý khác có thể làm phức tạp thêm tình trạng hội chứng Evans.
Hỗ trợ chức năng các cơ quan: Dinh dưỡng đầy đủ đảm bảo các cơ quan trong cơ thể hoạt động tốt, giúp người bệnh có sức khỏe nền tảng tốt hơn để đối phó với bệnh tật.
2. Các dưỡng chất cần thiết cho người mắc hội chứng Evans
Việc đảm bảo cung cấp đủ các dưỡng chất thiết yếu có thể giúp người mắc hội chứng Evans cảm thấy khỏe hơn, hỗ trợ hệ miễn dịch và quá trình sản xuất tế bào máu, từ đó góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống.
Sắt: Cần thiết cho việc sản xuất hemoglobin, protein trong tế bào hồng cầu vận chuyển oxy. Thiếu sắt có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu máu.
Vitamin B12: Cần thiết cho sự hình thành tế bào hồng cầu khỏe mạnh và chức năng thần kinh.
Folate (vitamin B9): Quan trọng cho sự phân chia và phát triển tế bào, bao gồm cả tế bào máu.
Vitamin C: Chất chống oxy hóa mạnh mẽ, hỗ trợ hệ miễn dịch và tăng cường hấp thu sắt non-heme.
Vitamin K: Cần thiết cho quá trình đông máu.
Protein: Cần thiết cho sự phục hồi và chức năng miễn dịch, cũng như cho việc sản xuất các tế bào máu.
Chất chống oxy hóa khác (vitamin A, E, selen, kẽm): Giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các gốc tự do và hỗ trợ chức năng miễn dịch.
Chất béo lành mạnh (omega-3): Có lợi cho hệ miễn dịch và có thể giúp giảm viêm.
3. Thực phẩm nên ăn và nên tránh cho người mắc hội chứng Evans
3.1. Thực phẩm nên ăn
Thực phẩm giàu sắt, ưu tiên dạng dễ hấp thụ:
- Sắt heme (từ động vật): Thịt đỏ (bò, cừu), gan, hải sản (hàu, nghêu).
- Sắt non-heme (từ thực vật): Đậu, rau lá xanh đậm (rau bina, cải xoăn), ngũ cốc tăng cường sắt, các loại hạt.
Lưu ý: Vitamin C giúp tăng cường hấp thu sắt non-heme. Nên kết hợp các nguồn sắt thực vật với thực phẩm giàu vitamin C (cam, quýt, ổi, ớt chuông). Tránh uống trà, cà phê, sữa cùng bữa ăn chứa sắt vì chúng có thể cản trở hấp thu.
Thực phẩm giàu vitamin B12: Thịt, cá, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa, thực phẩm tăng cường vitamin B12.
Folate (vitamin B9): Các loại rau như rau lá xanh đậm (cải xoăn, rau bina), các loại đậu, măng tây…
Vitamin C: Trái cây họ cam quýt, ổi, kiwi, dâu tây…
Vitamin K: Rau lá xanh đậm (cải xoăn, rau bina), bông cải xanh, súp lơ xanh, dầu thực vật.
Ưu tiên protein nạc: Thịt gia cầm bỏ da, cá, trứng, đậu, các loại hạt, đậu phụ.
Thực phẩm giàu vitamin E tốt cho người mắc hội chứng Evans.
Các chất chống oxy hóa:
- Vitamin A: Cà rốt, khoai lang, gan, rau lá xanh đậm.
- Vitamin E: Các loại hạt, dầu thực vật, rau xanh đậm.
- Selen: Hải sản, thịt gia cầm, các loại hạt (đặc biệt là hạt điều Brazil).
- Kẽm: Thịt, hải sản, các loại đậu, hạt.
Acid béo omega-3: Cá béo (cá hồi, cá thu, cá trích), hạt lanh, hạt chia, dầu cá.
3.2. Thực phẩm cần hạn chế hoặc tránh
Thực phẩm chế biến: Giảm thiểu lượng thực phẩm chế biến, thực phẩm đóng hộp và thức ăn thừa.
Đường tinh luyện và rượu: Hạn chế hoặc tránh đường tinh luyện, đồ uống có đường và rượu.
Chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa: Giảm tiêu thụ thực phẩm có nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa.
Thực phẩm giàu natri: Hạn chế thực phẩm giàu natri, đặc biệt là khi đang điều trị bằng steroid.
Thực phẩm có thể cản trở quá trình đông máu: Hãy lưu ý đến những thực phẩm có thể cản trở quá trình đông máu.
Sản phẩm từ sữa: Một số người mắc bệnh tự miễn có thể thấy rằng các sản phẩm từ sữa gây ra các triệu chứng, vì vậy hãy cân nhắc việc đưa chúng trở lại dần dần hoặc lựa chọn các sản phẩm thay thế không chứa lactose.
Trứng: Trứng, đặc biệt là lòng trắng trứng, là một vấn đề phổ biến khác đối với những người mắc bệnh tự miễn, vì vậy hãy cân nhắc việc đưa chúng trở lại dần dần.
Phụ gia thực phẩm: Đường tinh luyện hoặc đường bổ sung
Những cân nhắc cụ thể đối với hội chứng Evans
Liệu pháp steroid: Nếu đang dùng liệu pháp steroid, hãy hỏi ý kiến của bác sĩ để kiểm soát lượng muối, đường và chất lỏng nạp vào để ngăn ngừa tình trạng tích tụ chất lỏng quá mức.
Hạn chế hoạt động: Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, người bệnh có thể cần hạn chế một số hoạt động có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.
Lưu ý nên hỏi ý kiến của bác sĩ điều trị hoặc chuyên gia dinh dưỡng về chế độ ăn kiêng và bất kỳ mối quan tâm cụ thể.
Xem thêm:
