Hội chứng Catatonia hay rối loạn tâm thần vận động quá mức do căng trương lực cơ. Những người bị hội chứng Catatonia có thể gặp phổ biến nhất là sững sờ - người bệnh không thể di chuyển, nói chuyện hoặc phản ứng với kích thích. Tuy nhiên, một số người bị hội chứng Catatonia có thể vận động quá mức và có hành vi bạo lực.
Theo các bác sĩ tâm thần, tình trạng này có thể có nguyên do tâm lý hoặc thần kinh và có thể gắn liền với trầm cảm hoặc loạn thần. Người ta ước tính rằng có khoảng 10-15% số bệnh nhân mắc căng trương lực cũng có cả các triệu chứng của bệnh tâm thần phân liệt và theo các bác sĩ tâm thần, khoảng từ 20-30% số người mắc rối loạn lưỡng cực có thể trải qua hội chứng căng trương lực - phần lớn là trong giai đoạn hưng cảm của họ.
Theo ThS. Kendra Cherry - chuyên gia phục hồi chức năng tâm lý xã hội, trước đây, hội chứng Catatonia là một trong những phân nhóm của bệnh tâm thần phân liệt. Hiện nay, thuật ngữ này được dùng để mô tả một người được chẩn đoán mắc bệnh tâm thần phân liệt và cũng đáp ứng các tiêu chuẩn chẩn đoán của hội chứng Catatonia. Hội chứng Catatonia cũng có thể xảy ra trong các tình trạng khác.
Phương pháp điều trị chính cho hội chứng Catatonia thường bao gồm thuốc (đặc biệt là benzodiazepines và liệu pháp sốc điện (ECT) để giải quyết các triệu chứng vận động và hành vi. Tuy nhiên, tất cả các phương pháp điều trị nên bắt đầu bằng chăm sóc hỗ trợ để giảm nguy cơ mắc bệnh và tử vong do bất động và dinh dưỡng kém ở bệnh nhân mất trương lực.
Hội chứng Catatonia là một rối loạn tâm thần và ảnh hưởng đến khả năng di chuyển bình thường của người bệnh.
1. Tầm quan trọng của chế độ ăn cho người mắc hội chứng Catatonia
Dinh dưỡng đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể, bao gồm cả sức khỏe tâm thần. Một chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu, có thể hỗ trợ quá trình phục hồi và giúp người bệnh hội chứng Catatonia đối phó tốt hơn với các triệu chứng.
Một chế độ ăn cân bằng cung cấp năng lượng và các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể hoạt động tốt, bao gồm cả hệ thần kinh và chức năng não bộ. Dinh dưỡng tốt giúp tăng cường hệ miễn dịch, giúp người bệnh chống lại các bệnh nhiễm trùng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng sức khỏe.
Hội chứng căng trương lực (Catatonia) là một căn bệnh theo từng cơn ảnh hưởng đến cả hành vi lẫn kỹ năng vận động. Người mắc hội chứng Catatonia có nguy cơ bị mất nước và suy dinh dưỡng do không ăn uống. Một số trường hợp có thể hình thành cục máu đông và làm tăng nguy cơ thuyên tắc phổi, đột quỵ,...
Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc ăn uống do các triệu chứng như bất động, từ chối ăn hoặc uống. Việc đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng do thiếu hụt. Do đó, bên cạnh các phương pháp điều trị chính, gia đình cần đảm bảo bệnh nhân được ăn uống điều độ và đủ dinh dưỡng. Trường hợp người bệnh chống đối, nên liên hệ với bác sĩ để được điều trị nội trú.
2. Các dưỡng chất quan trọng với người mắc hội chứng Catatonia
Một báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nhấn mạnh rằng một chế độ ăn uống cân bằng và đa dạng, bao gồm nhiều loại thực phẩm dinh dưỡng và ngon miệng, sẽ giúp tăng thêm tuổi thọ và chất lượng cuộc sống. Báo cáo cũng cảnh báo về mối liên hệ giữa chế độ ăn uống không lành mạnh (nhiều thực phẩm chế biến sẵn, chất béo chuyển hóa) và nguy cơ mắc các bệnh mạn tính, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiêu thụ đủ vitamin, khoáng chất và protein.
Protein: Đóng vai trò thiết yếu trong xây dựng và phục hồi các mô, sản xuất enzyme và hormone, bao gồm cả các chất dẫn truyền thần kinh quan trọng cho chức năng não bộ. Nguồn protein tốt bao gồm thịt nạc, cá, trứng, các loại đậu và hạt.
Carbohydrate phức hợp: Cung cấp nguồn năng lượng chính cho cơ thể và não bộ. Nên ưu tiên các loại carbohydrate phức hợp như ngũ cốc nguyên hạt, rau củ và trái cây, thay vì carbohydrate đơn giản (đường, thực phẩm chế biến).
Chất béo lành mạnh: Đặc biệt là omega-3 (có trong cá béo, hạt lanh, quả óc chó) và chất béo không bão hòa đơn (có trong dầu ô liu, bơ), có vai trò quan trọng trong chức năng não bộ và sức khỏe tim mạch.
Vitamin nhóm B: Các vitamin như B12, folate (B9) và B6 rất quan trọng cho chức năng thần kinh và sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh. Thiếu hụt các vitamin này có thể liên quan đến các vấn đề về tâm thần.
Vitamin D: Đóng vai trò trong nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm cả sức khỏe não bộ. Một số nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa thiếu hụt vitamin D và các rối loạn tâm thần.
Magie: Một khoáng chất quan trọng cho chức năng thần kinh và cơ bắp. Thiếu magie có thể liên quan đến lo lắng và rối loạn tâm trạng.
Kẽm: Tham gia vào nhiều quá trình sinh hóa trong não bộ và có vai trò trong chức năng hệ miễn dịch.
Sắt: Cần thiết cho việc vận chuyển oxy đến não bộ. Thiếu sắt có thể dẫn đến mệt mỏi, suy nhược và ảnh hưởng đến chức năng nhận thức.
Chất xơ: Quan trọng cho sức khỏe tiêu hóa và có thể ảnh hưởng đến tâm trạng thông qua trục não - ruột.
Các thực phẩm lành mạnh giúp người bệnh tăng chất lượng cuộc sống.
3. Xây dựng chế độ ăn cho người mắc hội chứng Catatonia
Việc xây dựng chế độ ăn cho người mắc hội chứng Catatonia cần được cá nhân hóa và có sự tham gia của các chuyên gia y tế, bao gồm bác sĩ điều trị và chuyên gia dinh dưỡng. Chuyên gia dinh dưỡng cần đánh giá tình trạng dinh dưỡng hiện tại của người bệnh, bao gồm cân nặng, tiền sử bệnh, các triệu chứng và khả năng ăn uống để xác định nhu cầu dinh dưỡng cá nhân.
Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa: Trong giai đoạn Catatonia, người bệnh có thể gặp các vấn đề về tiêu hóa. Nên lựa chọn các thực phẩm mềm, dễ nhai và dễ tiêu hóa.
Đảm bảo đủ calo: Cung cấp đủ năng lượng để duy trì cân nặng và các chức năng cơ thể.
Đảm bảo đủ nước: Duy trì đủ lượng nước là rất quan trọng, đặc biệt nếu người bệnh có các triệu chứng như sốt hoặc đổ mồ hôi nhiều.
Chia nhỏ các bữa ăn: Nếu người bệnh khó ăn được nhiều trong một bữa, hãy chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày.
Bổ sung dinh dưỡng nếu cần: Trong trường hợp người bệnh không thể ăn uống đầy đủ qua đường miệng, có thể cần đến các biện pháp hỗ trợ dinh dưỡng như truyền dịch hoặc sử dụng các sản phẩm bổ sung dinh dưỡng dạng lỏng theo chỉ định của bác sĩ. Cần theo dõi sát sao tình trạng dinh dưỡng của người bệnh và điều chỉnh chế độ ăn khi cần thiết.
Việc đảm bảo một chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sức khỏe tổng thể và quá trình phục hồi của người bệnh. Quan trọng nhất là sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, người chăm sóc và các chuyên gia y tế để xây dựng một kế hoạch dinh dưỡng phù hợp và cá nhân hóa cho từng trường hợp cụ thể.
Theo BS. Nguyễn Thị Hồng Hạnh - Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển, bệnh nhân mắc hội chứng Catatonia cần tránh uống rượu và dùng các chất gây nghiện. Rượu và các chất gây nghiện có thể làm trầm trọng hơn các triệu chứng của hội chứng này. Người bệnh bắt buộc uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ và không được bỏ liều.
Xem thêm:
