Chế độ ăn cho bệnh nhân lao thanh quản

Lao thanh quản là một dạng lao rất hiếm gặp (chỉ khoảng 1% trường hợp). Bệnh gây tổn thương trực tiếp đến thanh quản, dẫn đến các triệu chứng như khàn tiếng, đau họng, khó nuốt và ho kéo dài. Khi mắc lao thanh quản, người bệnh thường có các triệu chứng như thay đổi giọng nói, đau khi nhai nuốt, ho, khó thở, khạc ra mủ, máu,...

Theo ThS.BSCKI. Cao Thị Lan Hương - Bệnh viện Trưng Vương (TP.HCM), lao thanh quản là bệnh viêm thanh quản đặc hiệu do vi trùng lao (Mycobacterium tuberculosis) gây ra. Lao thanh quản là một thể lao ngoài phổi thứ phát sau lao sơ nhiễm, bệnh tích khu trú ở thanh quản. Tỷ lệ mắc lao thanh quản đứng hàng thứ 4-5 trong nhóm bệnh lý lao ngoài phổi, nguy cơ lây nhiễm cao, di chứng lao thanh quản để lại là ảnh hưởng đến giọng nói, nuốt và thở.

Điều trị lao thanh quản chủ yếu là sử dụng kháng sinh đặc hiệu, kết hợp với chế độ chăm sóc, vệ sinh và nghỉ ngơi. Bên cạnh việc tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị bằng thuốc kháng lao, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ quá trình phục hồi, giảm nhẹ các triệu chứng và nâng cao sức khỏe tổng thể cho người bệnh.

1. Tầm quan trọng của chế độ ăn cho người bệnh lao thanh quản

Đối với bệnh nhân lao thanh quản, việc duy trì một chế độ ăn uống hợp lý mang lại nhiều lợi ích thiết thực, góp phần quan trọng vào hiệu quả điều trị và chất lượng cuộc sống. Việc cung cấp đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu, đặc biệt là protein và các vitamin, khoáng chất, đóng vai trò then chốt trong quá trình tái tạo tế bào và làm lành các vết loét, tổn thương ở thanh quản.

Bệnh lao nói chung làm suy yếu hệ miễn dịch của cơ thể, khiến người bệnh dễ bị nhiễm trùng cơ hội. Một chế độ ăn uống giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa giúp củng cố hệ miễn dịch, tăng cường khả năng chống lại vi khuẩn lao và các tác nhân gây bệnh khác, hỗ trợ quá trình điều trị.

Bệnh lao, bao gồm cả lao thanh quản, có thể gây ra tình trạng chán ăn, sụt cân do các triệu chứng khó chịu và tác dụng phụ của thuốc. Mặc dù không trực tiếp chữa lành tổn thương, một chế độ ăn uống lành mạnh cung cấp năng lượng và các yếu tố cần thiết cho cơ thể phục hồi chức năng, bao gồm cả khả năng phát âm và nuốt.

2. Các dưỡng chất quan trọng với người mắc lao thanh quản

Bệnh nhân nên tập trung cung cấp những thực phẩm giàu chất dinh dưỡng thiết yếu để xây dựng hệ thống miễn dịch và sức khỏe tổng thể trong khi đang điều trị. Để hỗ trợ quá trình điều trị và phục hồi, người bệnh lao thanh quản cần chú trọng bổ sung đầy đủ các dưỡng chất sau:

Protein: Đóng vai trò then chốt trong việc tái tạo tế bào tổn thương ở thanh quản và tăng cường hệ miễn dịch. Nguồn protein tốt bao gồm thịt nạc (gà, cá, thịt bò), trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa, đậu và các loại hạt. Ưu tiên các loại protein mềm, dễ tiêu hóa.

Vitamin:

Vitamin A: Quan trọng cho sự toàn vẹn của niêm mạc và hệ miễn dịch. Có nhiều trong gan, cà rốt, bí đỏ, rau xanh đậm.

Vitamin C: Chất chống oxy hóa mạnh mẽ, tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ quá trình lành thương. Có nhiều trong cam, quýt, ổi, dâu tây, bông cải xanh.

Vitamin D: Có vai trò trong hệ miễn dịch và sức khỏe xương. Nguồn chính là ánh nắng mặt trời, cá béo, trứng và sữa tăng cường.

Vitamin E: Chất chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương. Có nhiều trong các loại hạt, dầu thực vật.

Vitamin nhóm B (đặc biệt B1, B6, B12): Tham gia vào quá trình chuyển hóa năng lượng và chức năng thần kinh, hỗ trợ phục hồi sức khỏe. Có nhiều trong ngũ cốc nguyên hạt, thịt, cá, trứng, sữa.

Khoáng chất:

Kẽm: Quan trọng cho hệ miễn dịch và quá trình lành vết thương. Có nhiều trong hải sản, thịt đỏ, các loại hạt.

Sắt: Cần thiết cho việc vận chuyển oxy, hỗ trợ năng lượng và hệ miễn dịch. Có nhiều trong thịt đỏ, gan, rau xanh đậm.

Selen: Chất chống oxy hóa, bảo vệ tế bào. Có nhiều trong hải sản, thịt gia cầm, các loại hạt.

Chất chống oxy hóa: Giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các gốc tự do, tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ quá trình phục hồi. Có nhiều trong rau xanh, trái cây tươi, các loại hạt và trà xanh.

Nước: Đảm bảo đủ lượng nước hàng ngày giúp duy trì độ ẩm cho niêm mạc họng, làm loãng đờm (nếu có) và hỗ trợ chức năng toàn bộ cơ thể.

3. Xây dựng chế độ ăn cho người lao thanh quản

Việc xây dựng chế độ ăn cho người bệnh lao thanh quản cần chú trọng đến việc giảm kích ứng, dễ tiêu hóa và cung cấp đủ dưỡng chất. Các triệu chứng như đau họng và khó nuốt có thể khiến người bệnh cảm thấy khó khăn và đau đớn khi ăn uống. Lựa chọn các loại thực phẩm mềm, dễ nuốt và tránh các chất kích thích giúp giảm bớt sự khó chịu và tạo điều kiện thuận lợi cho việc hấp thụ dinh dưỡng.

3.1. Thực phẩm người bệnh lao thanh quản nên ăn

Những người ở gần tình trạng suy dinh dưỡng dễ mắc bệnh lao do sức đề kháng giảm và cũng có nguy cơ bị nhiễm trùng hoặc tái phát bệnh lao mặc dù đã được điều trị. Chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp đẩy nhanh quá trình phục hồi và có tác động lâu dài:

• Người bệnh nên tăng cường bổ sung vitamin B thông qua các loại rau lá xanh đậm như cải xoăn và rau bina. Bệnh nhân cũng nên ăn nhiều ngũ cốc nguyên hạt như bánh mì,...
• Cơ thể ở giai đoạn này cũng khó tiêu hóa chất béo bão hòa. Do đó, chất béo không bão hòa như dầu ô liu được khuyến khích sử dụng.
• Các loại quả có màu sắc tươi sáng như cà chua, anh đào và quả việt quất.
• Ưu tiên các thức ăn mềm, lỏng, dễ nuốt: Cháo, súp, súp xay nhuyễn, bột dinh dưỡng pha loãng, sinh tố, nước ép trái cây (không quá chua),
• Sữa và các sản phẩm từ sữa mềm (sữa chua, sữa tươi).
• Trứng bác, trứng chưng.
• Thịt, cá, đậu phụ xay nhuyễn hoặc nghiền mềm.
• Rau củ luộc mềm, nghiền nhuyễn (khoai tây, cà rốt, bí đỏ).
• Thực phẩm giàu protein: Ưu tiên các nguồn protein mềm, dễ tiêu hóa như đã liệt kê ở trên.
• Thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất: Tăng cường rau xanh, trái cây tươi (ưu tiên loại mềm, ít xơ và không quá chua).
• Đồ uống ấm: Nước ấm, trà thảo dược ấm (tránh loại có tính kích thích), mật ong pha nước ấm (nếu không có chống chỉ định).

3.2. Thực phẩm nên tránh

Mặc dù không có loại thực phẩm cụ thể nào có thể điều trị hoặc chữa khỏi bệnh lao trực tiếp nhưng việc hạn chế hoặc tránh một số loại thực phẩm nhất định góp phần hỗ trợ quá trình phục hồi và giảm nguy cơ biến chứng.

• Thực phẩm cứng, dai, khó nhai nuốt: Thịt dai, rau sống, bánh mì cứng, các loại hạt nguyên hạt.
• Thực phẩm cay nóng: Ớt, tiêu, gừng, tỏi sống và các gia vị cay nóng khác gây kích ứng niêm mạc họng.
• Thực phẩm có tính acid: Cam, chanh, bưởi, dứa, cà chua và các sản phẩm từ cà chua có thể gây rát họng.
• Thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ: Khó tiêu hóa và có thể gây khó chịu.
• Đồ uống có gas: Gây đầy hơi và có thể gây trào ngược acid, làm tăng kích ứng họng.
• Đồ uống quá nóng hoặc quá lạnh: Nhiệt độ khắc nghiệt có thể gây khó chịu cho thanh quản bị tổn thương.
• Rượu, bia, thuốc lá: Đây là những chất kích thích mạnh, gây hại cho hệ hô hấp và làm chậm quá trình phục hồi. Cần tuyệt đối tránh xa.
• Thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh: Thường chứa nhiều muối, đường, chất béo không lành mạnh và ít dinh dưỡng.
• Các loại gia vị mạnh: Giấm, mù tạt, wasabi.

3.3. Lưu ý khi xây dựng chế độ ăn cho người bệnh lao thanh quản

Duy trì chế độ ăn uống cân bằng bằng cách bổ sung protein nạc, trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành mạnh. Hệ thống miễn dịch được hỗ trợ trong quá trình điều trị bằng chế độ ăn uống lành mạnh.

• Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày: Chia nhỏ các bữa ăn giúp giảm áp lực lên dạ dày và dễ tiêu hóa hơn.
• Ăn chậm, nhai kỹ: Giúp thức ăn mềm hơn và giảm gánh nặng cho thanh quản khi nuốt.
• Không nên ăn quá no: Ăn quá no có thể gây khó thở và trào ngược acid.
• Uống đủ nước giữa các bữa ăn: Tránh uống nhiều nước ngay trước hoặc trong bữa ăn để không gây cảm giác no nhanh.
• Theo dõi phản ứng của cơ thể với các loại thực phẩm: Nếu một loại thực phẩm nào đó gây khó chịu, nên tạm thời tránh dùng.

Xem thêm:

Bài tập cho người bệnh lao thanh quản

SKĐS - Khi mắc lao thanh quản, người bệnh cần kiên trì thực hiện điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa kết hợp với nghỉ ngơi, làm việc, rèn luyện sức khỏe hợp lý. Vậy những bài tập nào có hiệu quả cao với người mắc bệnh lý này?