Sắn (khoai mì) là loại lương thực phổ biến, nhất là ở vùng nông thôn miền núi. Tuy nhiên trong sắn có chứa độc tố có thể gây ngộ độc nặng. Do đó, người dân cần được phổ biến kiến thức trong lựa chọn, sơ chế, chế biến để loại bỏ độc tố trong sắn..
Sắn được sử dụng chủ yếu là dạng củ, lá tươi làm nguyên liệu trong chế biến thực phẩm công nghiệp và chế biến thành thức ăn (nướng, luộc, hấp, lá sắn muối chua…). Tuy nhiên trong sắn củ, lá sắn có chứa một lượng axit cyanhydric (HCN) đáng kể, một chất có thể gây độc chết người. Tuỳ theo lượng ăn nhiều hay ít, triệu chứng ngộ độc biểu hiện ở mức độ nặng hay nhẹ.
Triệu chứng thường xuất hiện sau khi ăn sắn với 2 mức độ:
Mức độ nhẹ: Còn gọi là say sắn, váng đầu, nóng bừng mặt, ù tai, chóng mặt, ngứa ngáy, tê chân, tay buồn nôn và đau bụng.
Nặng: Vật vã, khó thở, run và co giật. Sau đó đi vào hôn mê, rối loạn nhịp thở, đồng tử giãn, hạ huyết áp,... Nếu bệnh nhân không được cấp cứu, điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.
Cách chế biến sắn để phòng ngừa ngộ độc
Các trường hợp bị ngộ độc sắn đều do cách chế biến và nấu nướng không đúng cách như: chưa bóc hết vỏ sắn trước khi luộc, chưa rửa và ngâm sạch và luộc sắn chưa kỹ, ăn sắn sống, sắn lùi (nướng) hoặc luộc chưa chín kỹ hoặc ăn sắn cả vỏ. Do đó để loại bỏ độc tố khỏi sắn, cần thực hiện những bước sau:
- Không sử dụng sắn đắng, sắn cao sản (cả củ và lá) để chế biến thức ăn.
- Lột sạch lớp vỏ hồng của sắn.
- Ngâm trong nước sạch vài giờ, phải thường xuyên thay nước.
- Khi nấu phải mở nắp nồi để chất độc bay ra ngoài.
- Đối với lá sắn cần ngâm nước, rửa sạch, muối chua hoặc luộc thật kỹ trước khi ăn.
- Không nên cho trẻ dưới 3 tuổi ăn sắn.
- Không nên ăn nhiều sắn vào lúc đói.
- Khi ăn nên chấm với đường hay mật để giảm nguy cơ ngộ độc.
- Nếu thấy sắn đắng nên bỏ đi vì sắn càng đắng thì càng nhiều axitcyanhydric.
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
Xử trí ngộ độc sắn
Với các trường hợp nhẹ chỉ cần gây nôn, cho uống nước đường, bệnh nhân sẽ đỡ dần và khỏi. Sau đó, nên đến ngay bệnh viện, mang theo thức ăn gây độc hoặc đồ đựng còn dính thức ăn đó để xác định chất độc. Với các trường hợp nặng cần đưa ngay bệnh nhân tới cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu và điều trị kịp thời.
