Ca nương Đỗ Quyên nguyên là diễn viên chèo của Đoàn chèo Hải Phòng, chị đã bén duyên với ca trù. Sẵn có chất giọng đẹp, lại có cảm thụ tinh tế trước những cái đẹp trong đời thường, trước những câu văn hay, bài thơ đẹp, chị chuyển cảm xúc ấy vào giọng hát. Tiếng hát như rút ruột, rút gan mà ra với người nghe, chinh phục cả người nghe khó tính.
Đỗ Quyên quê gốc Thủy Nguyên, Hải Phòng. Đây cũng là cái nôi của ca trù, lại có đền thờ tổ nghề ở làng Đông Môn. Lân la đến nghe, lân la học, ghi ghi, chép chép... về nhà tự sắm lấy bộ phách trúc, Đỗ Quyên chìm trong tiếng dóc phách ríu rít, chập chững. Thế là tiếng trúc cứ róc rách róc rách trong nhà như suối reo nước chảy. Rồi ca trù ngấm vào người lúc nào chả biết nữa, Đỗ Quyên sưu tầm lời cổ của những bài ca trù nổi tiếng như Hồng hồng Tuyết tuyết của Dương Khuê, Gặp Xuân của Tản Đà, Thú Hương Sơn của Chu Mạnh Trinh, Phong lưu nhất nam tử của Nguyễn Công Trứ, Tỳ Bà Hành của Bạch Cư Dị, Thổng thiên thai do Chúa Trịnh Sâm viết lời Thổng, thơ Tào Đường đời nhà Đường... và những làn điệu cổ khuyết danh như: Hát giai, Bắc phản, Chúc hỗ...
Trời không phụ lòng người có đam mê, năm 2005, CLB Ca trù Hải Phòng tham gia Liên hoan ca trù toàn quốc lần thứ nhất tại Hà Tĩnh, Đỗ Quyên đoạt Huy chương vàng với bài hát nói Hồng hồng Tuyết tuyết và làn điệu đẹp vào bậc nhất của ca trù -Thổng thiên thai, thơ của nhà thơ Tào Đường, lời Thổng của Chúa Trịnh Sâm. Cả nghệ nhân trống chầu Nguyễn Hãn, cả kép đàn trẻ Hoàng Khoa cũng được nhận Huy chương vàng. Đặc biệt, CLB Ca trù Hải Phòng còn nhận thêm 1 huy chương vàng toàn đoàn.
Hồi năm 1993, những ngày đầu CLB Ca trù Hải Phòng mới thành lập, Đỗ Quyên tham gia sinh hoạt và còn nhiều lúng túng lắm. Cho đến năm 2005, khi Đỗ Quyên chính thức làm chủ nhiệm CLB, lòng đam mê cộng với chút kinh nghiệm ngày còn ở đoàn chèo Hải Phòng đã giúp chị từng bước vượt qua khó khăn, xây dựng được nền nếp cho một CLB ca trù, nay được đánh giá là câu lạc bộ chững chạc, một giáo phường có thương hiệu của làng ca trù trong nước.
Tháng 10 năm 2007, Liên hoan ca trù toàn quốc lần thứ 2 ở Hải Dương, Đỗ Quyên giành Huy chương vàng với bài hát nói Tự tình, thơ Cao Bá Quát.
 Ca nương Đỗ Quyên (thứ ba từ trái sang) và Câu lạc bộ ca trù Hải Phòng. |
Đầu năm 2008, Sở Văn hóa Thông tin Hải Phòng đã quyết định cho CLB Ca trù của Đỗ Quyên được sử dụng dãy nhà Giải Vũ của đình Kênh làm địa điểm sinh hoạt hàng tuần và tổ chức các canh hát vào thứ 7 tuần cuối tháng. Thế là từ đây, những canh hát hàng tháng đều đặn vang lên, các quan viên nghe hát có chỗ đi về đàng hoàng. Những đoàn du khách nước ngoài đến Hải Phòng thăm đình Kênh có nhu cầu nghe ca trù, các công ty du lịch tổ chức tour lại liên hệ với Đỗ Quyên. Khi thì hát ở đình Kênh, khi thì hát ở Vườn cau Cao Nhân, Thủy Nguyên, lúc lại hát tại một nhà vườn trong nội thành Hải Phòng...
Tháng 9 năm 2009, CLB ca trù Hải Phòng tham gia Liên hoan các câu lạc bộ ca trù toàn quốc lần thứ 3 tổ chức tại Vân Hồ, Hà Nội. Lần này Đỗ Quyên không tham gia tiết mục nào, chỉ làm công tác tổ chức và tập luyện để hai ca nương Thu Hằng, Hải Phượng đoạt hai Huy chương vàng. Và kép đàn Hoàng Khoa cũng giành Huy chương vàng thứ 2 cho ngón đàn điêu luyện của anh. Một bề dày thành tích không dễ gì có được ở một giáo phường ca trù Xứ Đông nổi tiếng này.
Thấm thoắt đã mười sáu năm kể từ ngày thành lập, những canh hát, những cuộc liên hoan ca trù toàn quốc, những đêm tôn vinh... tiếng hát của ca nương Đỗ Quyên luôn là linh hồn của CLB trong những canh hát ấy. Giờ thì giọng hát Đỗ Quyên đã có “màu ca trù”, khẳng định thương hiệu màu hoa đỏ Hải Phòng. CLB ca trù Hải phòng đã nhiều lần mang chuông đi đánh xứ người, đặc biệt Đỗ Quyên có hai canh hát để đời. Đó là Canh hát mừng thọ nhà thơ Hoàng Cầm 88 tuổi tại tư gia, 43 Lý Quốc Sư Hà Nội, của thi sĩ. Canh hát được một fan hâm mộ Hoàng Cầm chủ trì, chủ chi, đón câu lạc bộ lên hát đêm sinh nhật Hoàng Cầm, đêm mười hai tháng Giêng, đêm trước Hội Lim năm Kỷ Sửu, 2009. Canh hát ấy đã được thu thành CD âm thanh khá bài bản, nội dung phong phú kết hợp giữa thơ và ca trù. Đỗ Quyên ngâm bài thơ Ca trù hoài cảm của nhà thơ Hoàng Cầm. Mọi người lặng đi khi nghe:
Tỳ bà động giấc xuân thu
Tiếng ca chừng muốn di cư bến sầu
Canh hát nữa mà Đỗ Quyên chuẩn bị khá kỹ nội dung chương trình là canh hát chầu cử tại nhà thờ họ Dương, thờ hai danh nhân Dương Khuê, Dương Lâm nhân dịp nhà thờ họ Dương ở Vân Đình được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia. Đài truyền hình VTC đã làm chương trình này để phát sóng trên kênh VTV4 cho đồng bào xa Tổ quốc.
Say như điếu đổ, lao như thiêu thân, đều đặn như thủy triều xô bờ, ca nương Đỗ Quyên là như vậy. Tên của chị như màu đỏ loài hoa đỗ quyên, cháy hết mình cho môn nghệ thuật hàn lâm ca trù - một loại hình nghệ thuật vừa được UNESCO tôn vinh là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
Vân Đình Hùng