Cyprus và Malta không phải là các quốc gia thành viên EU duy nhất cho phép những người nhiều tiền đầu tư để hưởng quyền công dân. 19 nước thuộc EU và Anh có chương trình định cư dành cho nhà đầu tư. 19 nước thành viên EU áp dụng chương trình trên bao gồm: Bulgaria, Czech, Estonia, Ireland, Hy Lạp, Tây Ban Nha, Pháp, Croatia, Italy, Cyprus, Latvia, Lithuania, Luxembourg, Malta, Hà Lan, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Romania và Slovakia.
Những chương trình này cho phép “mua” quốc tịch mà không thực sự có mối liên kết hay thậm chí không cần định cư ở đó. Quyền công dân kèm theo lợi ích mà bất kể công dân EU nào cũng được hưởng như tự do đi lại, sinh sống và làm việc xuyên khối, thậm chí bầu cử tại một số địa phương.
Chẳng hạn như, người ta có thể mang tấm hộ chiếu Cyprus với tối thiểu 2,15 triệu euro bằng cách đầu tư 2 triệu euro vào bất động sản và quyên tặng 75 nghìn euro cho quỹ nghiên cứu phát triển và thêm 75 nghìn euro cho quỹ phát triển đất đai của nước này.
EU cho biết đây là nguy cơ tiềm ẩn đối với an ninh, minh bạch và những giá trị nền tảng của Liên minh châu Âu.
Ông Sven Giegold, thành viên Nghị viện châu Âu cho biết: "Quyền công dân không phải là hàng hóa. Không một nước thành viên EU nào nên bán quyền công dân để rồi quyền đó có hiệu lực ở toàn khối EU, mô hình này đi ngược lại nguyên tắc hợp tác của châu Âu."
Bà Laurel Brillaud, quan chức chính sách cấp cao tại tổ chức minh bạch quốc tế Transparency International cho biết vấn đề nghiêm trọng liên quan tới rửa tiền và tham nhũng, đây là vấn đề xung đột lợi ích.
Cyprus tuyên bố sẽ chấm dứt chương trình hộ chiếu vào ngày 1/11. Tuy nhiên, Ủy ban châu Âu cho biết nước này có ý định tiếp tục xử lý những đơn xin nộp đang bị treo.
Bà Brilaud cho biết chương trình này như "miếng mồi béo bở" dễ thu hút sai đối tượng. "Nếu bạn là một nhà đầu tư hợp lệ và sẵn sàng đầu tư lâu dài, dành nhiều thời gian hơn và đầu tư chiến lược để nhận được quyền công dân hay tấm hộ chiếu. Vậy tại sao bạn cần tấm hộ chiếu đó? Vấn đề là tấm hộ chiếu đó mang lại rất nhiều quyền lợi."
Ông Giegold chỉ ra Bồ Đào Nha hiện đã cấp hơn 25.000 tấm "visa vàng". "Nếu một người chuyển tới một quốc gia châu Âu, đầu tư, làm việc, cưới xin, chúng ta nên mở rộng cấp quốc tịch cho họ. Tuy nhiên, quyền công dân không dành để bán. Vấn đề đối với chương trình của Cyprus và Malta là bạn được nhập quốc tịch kể cả khi không sống ở đó. Nó không có gì liên quan tới hòa nhập xã hội.", ông Giegold nói.
