Ngay khi thông báo thành lập vùng nhận dạng phòng không ADIZ của mình trên biển Hoa Đông ngày 21/11/2013, Trung Quốc còn tuyên bố là sẵn sàng thiết lập vùng phòng không của họ tại các vùng biển khác.
Philippines là nước đầu tiên đã công khai bày tỏ thái độ. Trả lời phỏng vấn trên một đài truyền hình hôm 28/11/2013, Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario: “Có nguy cơ là Trung Quốc sẽ kiểm soát không phận (ở biển Đông)”. Đây là một điều đáng ngại vì theo ông Del Rosario, tại vùng biển Hoa Đông, với vùng phòng không vừa thành lập, Trung Quốc đang “biến cả một vùng trời thành không phận nội địa của Trung Quốc. Và đó là một hành động lấn chiếm, phương hại đến sự an toàn của hàng không dân sự”.
Mỹ tuyên bố sẽ bảo vệ Nhật Bản nếu khu vực này bị tấn công.
Tokyo tuyên bố không nhượng bộ. Seoul khẳng định duy trì chủ quyền trên không phận truyền thống. Tokyo, qua tuyên bố của Ngoại trưởng Fumio Kishida lên án hành động đơn phương của Bắc Kinh và khẳng định “vùng phòng không” của Trung Quốc không có giá trị. Tin tưởng vào sự ủng hộ của Washington, Thủ tướng Shinzo Abe trước các nghị sĩ tại Thượng viện Nhật đã chỉ trích mạnh mẽ hành động áp đặt chủ quyền của Trung Quốc trên biển Hoa Đông. Thủ tướng Nhật Bản cảnh báo nguy cơ “xảy ra đụng độ khó tiên liệu”.
Hàn Quốc, một đồng minh quan trọng của Mỹ đã tỏ thái độ bất bình vì “không phận” của Trung Quốc lấn sâu vào không phận của Hàn Quốc kể cả vùng trời bên trên bãi đá ngầm Ieodo mà Trung Quốc cũng tranh giành. Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Hàn Quốc nhận định là Trung Quốc đã có thái độ “đáng tiếc” và khẳng định “Hàn Quốc sẽ bảo vệ chủ quyền truyền thống trên đảo Ieodo”.
Khi áp đặt các quy định về “vùng nhận dạng phòng không”, Trung Quốc muốn nới rộng ảnh hưởng trong khu vực mà Bắc Kinh tự cho là đã bị gặm nhấm một cách bất hợp lý. Các nhà quan sát ghi nhận thái độ chừng mực của Bắc Kinh sau vụ hai pháo đài bay B-52 của Mỹ bay ngang qua vùng nhận dạng phòng không (ZAI) trên biển Hoa Đông. Tại vùng biển này có một quần đảo nhỏ mà Trung Quốc gọi là Điếu Ngư còn Nhật Bản gọi là Senkaku, hiện do Tokyo quản lý nhưng Bắc Kinh liên tục tìm cách khẳng định chủ quyền. Vùng biển xung quanh quần đảo không có người ở này phong phú hải sản và có tiềm năng dầu khí.
Viên Kính Đông (Jingdong Yuan), một chuyên gia về chính sách đối ngoại của Trường đại học Sydney khẳng định, cả Bắc Kinh lẫn Tokyo đều “luôn tâm niệm là không để bị cuốn vào tình hình dẫn đến một sự xung đột trực tiếp”. Tranh chấp lãnh thổ bắt đầu nóng lên từ tháng 9/2012 sau khi Nhật Bản mua lại 3 trong số 5 hòn đảo của Senkaku/Điếu Ngư từ một chủ tư nhân người Nhật Bản. Quan hệ Nhật - Trung đặc biệt xấu đi từ đó. Tuy Nhật Bản đang kiểm soát Senkaku/Điếu Ngư nhưng không muốn có thêm rủi ro nên hiện vẫn không đưa người ra đây sinh sống.
(Theo AFP, Kyodonews, RFI)
Lê Sơn
Là đồng minh thân cận của Tokyo, đồng thời có nhiều căn cứ quân sự trong quần đảo Nhật Bản, Mỹ không thể làm ngơ trước đòi hỏi mới của Trung Quốc mà chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của quân Mỹ trong khu vực. Ngay sau khi Bắc Kinh tuyên bố thiết lập vùng nhận dạng phòng không trên biển Hoa Ðông, Washington bày tỏ quan ngại sâu sắc đồng thời cam kết sẽ bảo vệ Tokyo. Ngoại trưởng Mỹ John Kerry yêu cầu Trung Quốc “thận trọng và kiềm chế”, đồng thời cảnh báo nước này về việc áp dụng vùng phòng không đơn phương. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel nhấn mạnh, quần đảo Senkaku/Ðiếu Ngư mà Nhật Bản và Trung Quốc đang tranh chấp nằm trong sự điều chỉnh của Hiệp ước an ninh Mỹ - Nhật. Ðiều này đồng nghĩa với việc Washington sẽ bảo vệ đồng minh của mình nếu khu vực này bị tấn công. Ông Hagel nói rõ rằng, Mỹ hiện có hơn 70.000 binh sĩ đồn trú tại Nhật Bản và Hàn Quốc, sẽ không công nhận tuyên bố chủ quyền vùng phòng không của Trung Quốc. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ khẳng định: “Tuyên bố của Trung Quốc (về việc thiết lập vùng nhận dạng phòng không) sẽ làm thay đổi cách Mỹ triển khai các chiến dịch quân sự tại khu vực này”.