Trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR), vắc-xin được bảo quản lạnh trong một hệ thống dây chuyền lạnh bao gồm các thiết bị lạnh và phương tiện vận chuyển từ tuyến quốc gia đến tận các điểm tiêm chủng để đảm bảo vắc-xin luôn ở nhiệt độ thích hợp. Hệ thống này được coi là xương sống của cả chương trình. Theo đó, vắc-xin sau khi ra khỏi nhà máy sản xuất được vận chuyển bằng máy bay hoặc xe lạnh chuyên dụng đến kho vắc-xin quốc gia và các khu vực. Hệ thống các buồng lạnh ở đây có khả năng bảo quản số lượng lớn vắc-xin ở nhiệt độ tiêu chuẩn. Kho vắc-xin ở các tỉnh/thành phố, huyện thị, xã/phường được trang bị buồng lạnh, tủ lạnh, tủ đá, hòm lạnh, phích vắc-xin chuyên dụng thuộc danh mục khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới. Để theo dõi liên tục nhiệt độ trong dây chuyền lạnh, nhiều loại dụng cụ được trang bị bao gồm thiết bị đo nhiệt độ tự động, nhiệt kế, chỉ chị đông băng điện tử,... giúp theo dõi thường xuyên tình trạng nhiệt độ bảo quản chỉ chị đông băng điện tử.
Chuyên gia Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và cán bộ TCMR miền Bắc kiểm tra hệ thống tủ lạnh bảo quản vắc-xin trong TCMR.
Để có một hệ thống dây chuyền lạnh bảo quản và vận chuyển vắc-xin hoàn chỉnh như vậy ở tất cả các tuyến, TS. Dương Thị Hồng - Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cho biết: “Việc đảm bảo chất lượng vắc-xin từ khi tiếp nhận đến khi tiêm chủng cho các đối tượng là nhiệm vụ hàng đầu của các cán bộ làm công tác TCMR. Hàng năm, Dự án TCMR thực hiện bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống dây chuyền lạnh tại các tuyến bao gồm việc cấp bổ sung hoặc thay mới các thiết bị đã sử dụng lâu năm”.
Cũng theo TS. Dương Thị Hồng để có được hệ thống dây chuyền lạnh đảm bảo ở tất cả các tuyến là nhờ sự hỗ trợ của Chính phủ và các tổ chức quốc tế bao gồm: Chính phủ Nhật Bản, Chính phủ Luxembourg, Liên minh toàn cầu về vắc-xin và tiêm chủng (GAVI), Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), năm 2007-2008 Dự án TCMR tiếp nhận hơn 1.300 chiếc tủ lạnh, tủ đá, 1.000 hòm lạnh, 1.500 thiết bị theo dõi nhiệt độ từ Chính phủ Luxembourg. Số thiết bị này được sử dụng hiệu quả tại các tuyến và được bảo dưỡng định kỳ song đến nay tại một số địa phương cũng đã cần thay thế. Trong năm 2014 và 2015, Dự án TCMR tiếp tục cấp bổ sung 3 buồng lạnh, 2 xe lạnh, 420 tủ lạnh bảo quản vắc-xin, 120 tủ đá cùng hơn 16.000 phích bảo quản vắc-xin kèm nhiệt kế cho các tuyến.
Để chủ động theo dõi tình trạng bảo quản vắc-xin, cán bộ y tế ở tất cả các đơn vị này thực hiện ghi chép hàng ngày nhiệt độ bảo quản vắc-xin, kể cả ngày nghỉ. Các lớp tập huấn cho cán bộ làm tiêm chủng, đặc biệt là những người trực tiếp theo dõi và bảo quản vắc-xin vẫn được thực hiện thường xuyên. Qua các lớp tập huấn như vậy, học viên được hướng dẫn cụ thể để có thể thực hành bảo quản tốt và xử trí khi có tình huống xảy ra.
Trong năm 2015, Chuyên gia của UNICEF đã phối hợp với các cán bộ làm tiêm chủng tổ chức đánh giá công tác bảo quản vắc-xin hiệu quả trong TCMR tại tuyến quốc gia, 4 khu vực và 13 tỉnh/thành phố trên cả nước. Qua đợt đánh giá, các chuyên gia đã đánh giá cao hệ thống dây chuyền lạnh và công tác bảo quản vắc-xin trong Chương trình TCMR tại tất cả các tuyến và hoàn toàn tin tưởng vào chất lượng vắc-xin được bảo quản trong chương trình. Tuy nhiên, hệ thống dây chuyền lạnh vẫn cần bổ sung thêm các thiết bị lạnh để đáp ứng nhu cầu dung tích bảo quản vắc-xin ngày càng tăng.
TS. Dương Thị Hồng cũng cho biết, nhu cầu kinh phí hàng năm để bổ sung, thay thế và sửa chữa, bảo dưỡng cho hệ thống dây chuyền lạnh ở các tuyến là rất lớn. Dự án TCMR luôn ưu tiên đầu tư cũng như huy động sự hỗ trợ các tổ chức quốc tế để có thể cấp mới và thay thế tủ lạnh, thiết bị theo dõi nhiệt độ, thực hiện bảo dưỡng dây chuyền lạnh.
