Nhiều bất cập trong tổ chức bữa ăn học đường
Hằng năm, Bộ GD&ĐT đều có văn bản yêu cầu địa phương tăng cường biện pháp bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm trong các bữa ăn học đường. Năm 2022, Bộ đã ban hành các hướng dẫn về tổ chức bữa ăn kết hợp tăng cường hoạt động thể chất cho học sinh. Theo đó, thực đơn phải phong phú, sử dụng tối thiểu 10 loại thực phẩm, có ít nhất 5 nhóm thực phẩm trong khuyến cáo của WHO, trong đó nhóm chất béo là bắt buộc.
Các trường có thể lựa chọn nhiều hình thức: bếp ăn tự quản, thuê đơn vị nấu ăn tại trường hoặc đặt suất ăn từ bên ngoài. Dù hình thức nào, bếp ăn vẫn phải đảm bảo nguyên tắc: suất ăn được định lượng chính xác và bảo đảm vệ sinh.
Trên thực tế, hằng năm vẫn có nhiều vụ phụ huynh ở các tỉnh khác nhau phản ánh về việc lựa chọn nhà cung cấp suất ăn còn thiếu minh bạch. Họ ít được tham gia trực tiếp vào quá trình thẩm định nguồn gốc thực phẩm hay giám sát khâu chế biến. Thông tin về thực đơn cũng chưa được công khai thường xuyên. Nhiều trường chọn đơn vị cung cấp theo "hồ sơ chào hàng", trong khi chất lượng bữa ăn lại phụ thuộc rất lớn vào trách nhiệm của doanh nghiệp và sự giám sát của nhà trường.
Giám sát thực chất – chìa khóa đảm bảo chất lượng- Ảnh: Đỗ Vi
Giám sát thực chất – chìa khóa đảm bảo chất lượng
Để khắc phục tình trạng trên, một số trường đã triển khai các biện pháp giám sát chặt chẽ, có sự tham gia của phụ huynh. Tại Trường Tiểu học Lý Thái Tổ, (phường Yên Hòa, Hà Nội), mỗi sáng từ 6h30, tổ trực thực phẩm gồm ban giám hiệu, nhân viên y tế, bếp trưởng, giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh xuống bếp kiểm tra toàn bộ khâu tiếp nhận và chế biến. Quy trình "3 bước" (trước chế biến – trong khi chế biến – trước khi ăn) được áp dụng nghiêm túc. Thực đơn cũng được xây dựng theo tuần, tháng và mùa, có sự tư vấn của chuyên gia dinh dưỡng.
Để tránh những sự cố đáng tiếc, tổ công tác bán trú của trường Tiểu học Lý Thái Tổ và phụ huynh luôn trực tiếp giám sát. Bếp ăn chụp ảnh minh chứng từ nguyên liệu đầu vào, món ăn sau chế biến đến suất ăn hoàn chỉnh và chia sẻ công khai. Nhà trường còn lắp đặt hệ thống camera giám sát, lưu giữ hình ảnh bếp ăn hàng ngày.
Tại Trường Tiểu học Văn Yên (phường Hà Đông), công tác giám sát cũng được tiến hành chặt chẽ. Bếp ăn được theo dõi 24/24 qua camera. Mỗi buổi sáng, tổ công tác gồm ban giám hiệu, công đoàn, giáo viên và phụ huynh kiểm tra khâu nhận thực phẩm. Ban giám hiệu trực tiếp xuống bếp trong suốt quá trình chế biến để giám sát.
Chi sẻ với PV vị đại diện bếp ăn Trường Tiểu học Văn Yên bày tỏ: "Học sinh không chỉ cần ăn sạch, đủ no mà còn phải ăn ngon. Để bữa ăn hấp dẫn và an toàn, ngoài quy trình, còn cần cái tâm của lãnh đạo nhà trường và sự đồng hành của phụ huynh. Chính quyền địa phương sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát để kịp thời chấn chỉnh".
Ở nhiều quốc gia phát triển, chương trình bữa ăn học đường được luật hóa rõ ràng, từ tiêu chuẩn dinh dưỡng, ATTP đến cơ sở vật chất và nhân lực. Ở Việt Nam, việc luật hóa vấn đề này là giải pháp dài hạn, cần cân nhắc điều kiện kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh hiện nay, quan trọng nhất là sự phối hợp đồng bộ giữa ngành y tế và giáo dục, từ Trung ương đến địa phương, trong tất cả các khâu triển khai, giám sát và hỗ trợ chuyên môn cho nhà trường.
Rõ ràng, để bữa ăn bán trú thật sự an toàn, dinh dưỡng và hấp dẫn, không thể chỉ trông chờ vào nỗ lực của một phía. Chỉ khi nhà trường, phụ huynh, cơ quan quản lý và đơn vị cung cấp thực phẩm cùng đồng hành, học sinh mới được hưởng những bữa ăn ngon, sạch, đủ chất, góp phần nâng cao sức khỏe và hiệu quả học tập.
