Nếu không được chẩn đoán đúng, điều trị kịp thời và triệt để, bệnh nhân có nguy cơ suy giảm khả năng vận động và tái phát chấn thương.
Khớp gối đóng vai trò quan trọng cho chức năng vận động vùng chi dưới. Khớp được cấu tạo bởi lồi cầu đùi ở trên, mâm chày ở dưới và xương bánh chè ở phía trước. Giữa mâm chày và lồi cầu đùi được lót bởi 2 vòng sụn hình chữ C gọi là sụn chêm, có chức năng làm tăng diện tích của khớp, tạo lớp đệm êm ái và giảm áp lực lên đầu xương khi vận động.
Hệ thống dây chằng xung quanh giúp giữ vững khớp bao gồm dây chằng chéo trước và chéo sau ở bên trong khớp gối giúp giữ mâm chày không trượt ra trước và ra sau quá mức, dây chằng bên trong và bên ngoài ở cạnh bên khớp giữ vững theo bình diện trong - ngoài nên khớp gối chỉ có động tác gấp duỗi mà không có động tác dạng khép quá mức.
Do đó, khi chấn thương gối có đứt dây chằng sẽ làm cho khớp mất vững dẫn đến tình trạng tổn thương sụn và thoái hóa khớp diễn ra sớm hơn.
Các tổn thương tại khớp gối đều có các dấu hiệu như sưng, đau, hạn chế vận động.
Các loại chấn thương dây chằng đầu gối thường gặp
Chấn thương dây chằng chéo trước: Chấn thương này phổ biến hơn trong các môn thể thao cường độ cao như bóng đá, bóng rổ, bóng chuyền... Thường xảy ra do trẹo đầu gối khi thay đổi hướng quá nhanh, dừng lại đột ngột, tiếp đất không tốt sau một bước nhảy hoặc va chạm với lực mạnh (trong tai nạn xe máy, tai nạn trong sinh hoạt hàng ngày). Khi bị tổn thương, vùng đầu gối trở nên lỏng lẻo. Đau nhiều ở vùng gối trước, nhất là khi di chuyển; Hạn chế vận động khớp gối; Teo cơ, khiến khớp gối yếu dần.
Chấn thương dây chằng chéo sau: Chấn thương dây chằng chéo sau có thể xảy ra cấp hoặc mạn tính. Chấn thương dây chằng chéo sau là do một lực tác động mạnh khiến cơ thể ngã khuỵu xuống và dồn toàn bộ lực lên đầu gối, dẫn tới tổn thương dây chằng chéo sau. Khi bị chấn thương, người bệnh đau dữ dội ở vùng gối, khớp gối lỏng lẻo. Người bệnh gặp khó khăn khi đi lại và gần như không thể vận động mạnh như bình thường. Đầu gối sưng chỉ vài giờ sau chấn thương, khớp gối lỏng...
Chấn thương dây chằng giữa gối: Chấn thương này hay gặp ở những người chơi các môn thể thao cường độ cao, dễ va chạm như bóng đá, bóng chuyền... Những biểu hiện cho thấy bệnh nhân bị chấn thương dây chằng giữa gối gồm: Đau ở mặt trong khớp gối, đau nhiều khi di chuyển và vận động, có thể kèm theo sưng. Cơn đau âm ỉ, liên tục khiến người bệnh ngủ không yên giấc. Khớp lỏng lẻo, cảm giác có tiếng lạo xạo bên trong khớp gối khi nhấc chân lên. Chỗ đau bị bầm tím. Khó khăn khi đi lại vì cảm giác khớp gối cứng, kẹt khớp.
Chấn thương dây chằng gối bên ngoài: Chấn thương này thường gặp khi va chạm thể thao hoặc tai nạn xe cơ giới. Các triệu chứng thường gặp là căng cơ, sưng và đau nhiều. Khớp gối cũng mất đi sự ổn định, khiến người bệnh đi không vững, khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.
Cần phát hiện sớm
Sau va chạm trực tiếp hoặc gián tiếp, khớp gối sưng đau đi lại khó khăn. Hầu hết bệnh nhân sẽ đi đến một cơ sở y tế để chụp Xquang khớp gối kiểm tra xem có gãy xương hay không. Tuy nhiên, sụn chêm và dây chằng lại không thấy được trên Xquang thông thường. Đôi khi bệnh nhân sẽ nhận được một chẩn đoán chấn thương phần mềm vùng gối. Diễn tiến sau đó gối có thể giảm sưng nề và đi lại được, tuy nhiên khi vận động nhanh hoặc mạnh khớp gối bị sưng trở lại, cảm giác mất vững, thậm chí có tình trạng kẹt khớp, về lâu dài cơ đùi bị teo hơn chân đối diện.
Các tổn thương tại khớp gối do chấn thương hoặc không do chấn thương đều có các dấu hiệu như sưng, đau, hạn chế vận động. Để phát hiện có tổn thương dây chằng thì cần thăm khám khớp gối bằng nghiệm pháp ngăn kéo, nghiệm pháp Lachman, nghiệm pháp dạng khép khớp gối; kiểm tra sụn chêm bằng nghiệm pháp Mc Murray. Bên cạnh đó, chụp MRI khớp gối giúp khảo sát tổng thể tổn thương giúp định hướng phương pháp điều trị.
Lời khuyên của thầy thuốc
Khó có thể ngăn ngừa tuyệt đối chấn thương khớp gối. Tuy nhiên, để giảm thiểu tối đa nguy cơ chấn thương, cần khởi động kỹ trước khi chơi thể thao; Thực hành kỹ thuật tiếp đất đúng sau khi bật nhảy; Tăng cường độ tập luyện lên từ từ để khớp gối quen dần, tránh tập cường độ cao đột ngột; Không tập luyện cường độ cao liên tục trong thời gian dài. Giống như các bộ phận khác trên cơ thể, khớp gối cũng cần được nghỉ ngơi để duy trì độ linh hoạt, dẻo dai; Cần thực hiện nghiêm túc an toàn trong lao động, tham gia giao thông...
Chế độ dinh dưỡng hợp lý cũng rất quan trọng trong việc phòng ngừa chấn thương dây chằng đầu gối, đặc biệt đối với các vận động viên. Chế độ ăn cần tăng cường thực phẩm giàu protein (các loại thịt, cá, trứng, sữa, các loại đậu...), canxi (hải sản có vỏ, sữa, đậu phụ...) và vitamin D (cá hồi, cá ngừ, nấm, trứng...) để duy trì cơ, xương, khớp và dây chằng khỏe mạnh.