Sự thật thì một người bị lạnh tay chân khi nhiệt độ môi trường giảm xuống như vào mùa đông, hay trong phòng điều hòa để nhiệt độ thấp là chuyện bình thường. Nhưng trong một số trường hợp, đó có thể là dấu hiệu của bệnh tật hay một tình trạng sức khỏe nào đó.
Nguyên nhân
Có thể có nhiều lý do cho tay chân lạnh, bao gồm:
Nhiệt độ thấp: Bàn tay, bàn chân lạnh là một trong những phản ứng bình thường của cơ thể khi ở môi trường có nhiệt độ thấp hơn. Khi đó, các mạch máu ngoại vi ở các chi co lại, làm giảm lưu lượng máu đến các khu vực này, cũng làm giảm lượng nhiệt mà cơ thể mất đi nhằm bảo vệ, giữ ấm những phần cơ thể quan trọng khác. Giảm lưu lượng máu, giảm ôxy trong mô, khiến lúc này tay chân bị tái ngắt, không hồng hào như bình thường. Những biểu hiện này thường không nghiêm trọng và sẽ trở lại bình thường khi nó được làm nóng lên.
Một số người có hiện tượng Raynaud, khi tiếp xúc với nhiệt độ lạnh hoặc khi bị căng thẳng cao độ dẫn đến tình trạng lưu thông máu hạn chế, khiến ngón tay và ngón chân lạnh hoặc tê cóng.
Ngâm chân nước ấm mỗi tối trước khi đi ngủ là giải pháp tốt cho người lạnh tay chân.
Căng thẳng thần kinh: Một người đang ở trạng thái căng thẳng hoặc lo lắng quá cũng có thể gây hiện tượng bàn chân, bàn tay lạnh. Một trong những phản ứng tự nhiên của cơ thể đối với stress hoặc lo lắng là bơm adrenaline vào máu. Adrenalin sẽ khiến các mạch máu ở ngoại biên co lại, làm giảm lưu lượng máu đến các vùng ngoài cùng của cơ thể. Phản ứng này giúp dự trữ năng lượng và chuẩn bị cho bất kỳ tổn thương cơ thể nào có thể xảy ra, do tình trạng căng thẳng cao. Giảm căng thẳng và tìm kiếm những biện pháp thư giãn có thể giúp làm giảm các triệu chứng của tay chân lạnh trong những trường hợp này.
Tuần hoàn máu kém: Người bị tuần hoàn máu kém khiến máu đến tận cùng các chi không đầy đủ, do đó bàn tay lạnh và chân lạnh thường xuyên. Tuần hoàn kém có thể có nhiều nguyên nhân như: cuộc sống tĩnh tại hoặc ngồi làm việc cả ngày liên tục có thể làm giảm tuần hoàn máu tới các chi. Người hút nhiều thuốc lá, người có cholesterol máu cao, người có vấn đề về tim mạch cũng có thể khiến máu khó tiếp cận đến mọi khu vực của cơ thể, làm giảm tuần hoàn máu tới các đầu chi dẫn đến bàn tay, bàn chân lạnh.
Thiếu máu: Thiếu máu có thể do nhiều yếu tố, bao gồm thiếu sắt, vitamin B12, hoặc folate, hoặc do bệnh thận mạn tính. Trường hợp thiếu máu trung bình đến nặng có thể gây bàn tay, bàn chân lạnh. Để khắc phục thiếu máu, có thể thay đổi chế độ ăn uống và bổ sung sắt, vitamin B12, hoặc folate.
Đái tháo đường: Người bệnh đái tháo đường có nguy cơ gặp các vấn đề về tuần hoàn máu. Mức đường trong máu cao có thể dẫn đến hẹp động mạch, làm giảm lượng máu cung cấp cho mô. Ở một số người, do thiếu kiểm soát đường huyết cao trong thời gian dài, bệnh đái tháo đường có thể dẫn đến biến chứng tổn thương thần kinh ngoại biên. Biến chứng này ảnh hưởng chủ yếu tới bàn chân, cẳng chân, bàn tay, cánh tay. Các triệu chứng khác của tổn thương thần kinh ngoại biên do đái tháo đường là cảm giác châm chích, tê bì, quá mẫn cảm với nhiệt độ như quá nóng hay quá lạnh, mất cảm giác ở chân tay. Triệu chứng có thể tệ hơn vào ban đêm.
Rối loạn thần kinh: Các chứng rối loạn thần kinh khác cũng có thể là nguyên nhân của chân lạnh thường xuyên. Suy nhược thần kinh có thể do chấn thương hoặc thương tích, hoặc do tình trạng sức khỏe tiềm ẩn. Bệnh lý thần kinh ngoại vi cũng có thể do bệnh gan, thận, nhiễm trùng hoặc di truyền. Nó thường gây ra các triệu chứng khác ngoài lạnh tay chân. Trong trường hợp này, cần tới bác sĩ khám và chẩn đoán đúng bệnh. Điều trị triệu chứng tay chân lạnh có thể giúp giảm sự khó chịu của người bệnh trong khi chờ đợi một chẩn đoán đúng.
Suy giáp trạng: Suy giáp trạng có ảnh hưởng tiêu cực đến sự trao đổi chất của cơ thể. Sự trao đổi chất của cơ thể ảnh hưởng đến tuần hoàn, nhịp tim, nhiệt độ cơ thể, do đó có thể dẫn tới tay chân lạnh.
Giải pháp cho tay chân lạnh
Người bị tay chân lạnh thường xuyên, tốt nhất nên đến bác sĩ khám để được chẩn đoán nguyên nhân và cũng là cách tốt nhất để đưa ra biện pháp ngăn ngừa triệu chứng. Tuy nhiên, các biện pháp khắc phục tại nhà sau đây có thể giúp cho tay chân ấm áp và cơ thể thoải mái.
Vận động: Đứng dậy và di chuyển, vận động có thể là một trong những cách dễ dàng nhất để làm ấm cơ thể và giúp máu lưu thông đến chân tay. Những người làm việc văn phòng, thường xuyên ngồi cảm thấy bàn chân lạnh cóng nên định kỳ đứng dậy và đi bộ xung quanh văn phòng sẽ giảm bớt triệu chứng này. Việc thúc đẩy lưu thông máu thông qua vận động, tập thể dục giúp giữ chân tay ấm áp trong suốt cả ngày.
Có thể dùng túi sưởi để giúp sưởi ấm đôi chân lạnh.
Đi tất và giày ấm: Tất và giày ấm rất quan trọng đối với những người bị chân lạnh. Ngay cả khi ở trong nhà, mang tất và dép lông, thậm chí trải thảm trên sàn là giải pháp tốt cho đôi chân lạnh lẽo.
Ngâm chân: Một trong những cách nhanh nhất để làm ấm đôi chân lạnh là ngâm chúng trong một chậu nước ấm trong 10 đến 15 phút, giúp máu lưu thông tới bàn chân. Việc này nên thực hiện hàng ngày, trước khi đi ngủ. Những người bị tổn thương thần kinh ngoại biên do đái tháo đường nên thận trọng khi sử dụng nước nóng để làm ấm chân, vì họ có thể không có cảm giác đúng về nhiệt độ của nước, có thể dẫn đến bỏng.
Túi sưởi: Túi sưởi rất hữu ích đối với người thường xuyên tay chân lạnh, tiện sử dụng bất cứ lúc nào, bất cứ đâu.
Nên gặp bác sĩ nếu:
Tay chân lạnh kèm theo các triệu chứng khác, bao gồm: mệt mỏi, giảm cân hoặc tăng cân, sốt, đau khớp, có vết loét trên ngón tay hoặc ngón chân lâu lành, thay đổi bất thường trên da như phát ban, da dày, thay đổi màu sắc.
Nếu bàn chân, bàn tay lạnh buốt bên trong, nhưng sờ vào da không cảm thấy lạnh, đây có thể là dấu hiệu tổn thương thần kinh hoặc các tình trạng rối loạn thần kinh nào đó.
