Chân dung Igor Kirillov, tư lệnh lực lượng phòng chống phóng xạ, hóa học Nga vừa bị ám sát

Theo Ủy ban điều tra Nga, vụ nổ ở Moskva vào sáng 17/12 đã khiến Trung tướng Igor Kirillov, người đứng đầu Lực lượng Phòng chống phóng xạ, hóa học và sinh học (RCHBZ) của lực lượng vũ trang Nga và trợ lý của ông thiệt mạng.

"Theo cuộc điều tra, vào sáng ngày 17/12, một thiết bị nổ được đặt trong một chiếc xe scooter cạnh lối vào của một tòa nhà dân cư đã phát nổ trên phố Ryazansky Prospekt ở Moskva. Hậu quả của vụ việc là người đứng đầu lực lượng phòng vệ bức xạ, hóa học và sinh học của lực lượng vũ trang Nga, Igor Kirillov và trợ lý của ông đã thiệt mạng", ủy ban trên viết trên Telegram.

Vụ nổ đã làm vỡ một số cửa sổ của tòa nhà và làm hư hỏng nghiêm trọng cửa trước, theo một phóng viên AFP tại hiện trường.

Hãng thông tấn nhà nước RIA Novosti đưa tin, trích dẫn một nguồn tin, rằng thiết bị nổ có sức mạnh ước tính tương đương với 200 gram thuốc nổ TNT.

Các nguồn tin từ các cơ quan an ninh của Ukraine đã nhận trách nhiệm về cái chết của ông Kirillov.

Trung tướng Kirillov là quan chức quân sự cấp cao nhất của Nga bị sát hại ở Moskva kể từ khi cuộc xung đột ở Ukraine bắt đầu.

Igor Kirillov là ai?

Kirillov sinh 1970 tại Kostroma, một thành phố ở phía tây nước Nga cách Moskva khoảng 340km. Ông đã theo học Trường Phòng thủ Hóa học của Bộ Tư lệnh Quân sự Cao cấp Kostroma vào những năm 1990 và tốt nghiệp Học viện Phòng chống Phóng xạ, Hóa học và Sinh học Quân sự vào năm 2007.

Trung tướng Igor Kirillov đã giám sát lực lượng hạt nhân của Nga kể từ năm 2017 và đứng đầu Lực lượng Phòng chống phóng xạ, hóa học và sinh học - viết tắt là RKhBZ.

Kirillov và đơn vị của ông hồi tháng 10 đã bị chính phủ Anh trừng phạt vì cáo buộc sử dụng vũ khí hóa học ở Ukraine, điều mà Moskva bác bỏ.

Cái chết của ông xảy ra một ngày sau khi Ukraine buộc tội vắng mặt ông vì cáo buộc sử dụng vũ khí hóa học bị cấm tại nước này. Trong khi đó, Moskva đã nhiều lần phủ nhận việc triển khai vũ khí hóa học ở Ukraine, tuyên bố cáo buộc của Kiev và phương Tây là vô căn cứ.

Tướng Kirillov từng được biết đến với những tuyên bố cáo buộc về các phòng thí nghiệm sinh học của phương Tây và mối liên hệ tiềm tàng của chúng với sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm, bao gồm cả đại dịch Covid-19. Ông từng cáo buộc rằng Washington đã lên kế hoạch cung cấp vũ khí sinh học cho Ukraine và hoạt động này sẽ bao gồm việc nhắm mục tiêu vào quân đội Nga bằng muỗi nhiễm sốt rét.

Ông Kirillov cũng đã nhiều lần cáo buộc Kiev sử dụng vũ khí hóa học. Vào tháng 10/2024, ông nói rằng quân đội Ukraine đã sử dụng vũ khí hóa học do phương Tây sản xuất tại thị trấn Sudzha do Kiev kiểm soát ở vùng Kursk của Nga. Tuy nhiên, phía Ukraine bác bỏ những cáo buộc như vậy.

Từ năm 2022, ông Kirillov nhiều lần tuyên bố mà không có bằng chứng rằng Kiev đang phát triển một "bom bẩn" — một loại vũ khí thông thường có thể phát tán vật liệu hạt nhân.

Những kẻ tấn công là ai?

Ủy ban điều tra của Nga ngày 17/12 đã khởi tố vụ án hình sự liên quan đến vụ giết hại vị tướng cấp cao và trợ lý của ông, theo các điều khoản về khủng bố, giết người và buôn bán vũ khí trái phép của Bộ luật Hình sự Liên bang Nga. Các nhà điều tra cũng dự định đưa ra cáo buộc phản quốc theo Điều 275 của Bộ luật Hình sự đối với thủ phạm gây án và đồng bọn sau khi những người này bị bắt.

Các nhà điều tra đã bắt đầu thẩm vấn các nhân viên bảo vệ tòa nhà để tìm hiểu việc ông Kirillov bị theo dõi và ai là người để lại chiếc xe scooter điện mà bọn tội phạm gắn thiết bị nổ. Cuộc điều tra cũng sẽ thu giữ và xem xét các đoạn ghi âm từ camera quan sát.

Các nhà điều tra cũng đang xem xét một số kịch bản theo dõi Trung tướng Kirillov. Nhà chức trách cho rằng Trung tướng Kirillov có thể đã bị theo dõi từ một căn hộ thuê đối diện. Khả năng thứ hai, lối vào mà ông Kirillov lẽ ra rời đi theo hướng đó đã bị giám sát từ một chiếc ô tô đậu trong sân ngôi nhà. Thứ ba, nhiều khả năng các đối tượng thực hiện hành vi phạm tội đã tấn công hệ thống camera của tòa nhà. Thông tin sơ bộ cho thấy chúng đã kết nối với camera của tòa nhà để theo dõi ông Kirillov đi ra và kích hoạt thiết bị nổ.

Đến nay, giới chức Ukraine cũng chưa chính thức bình luận về vụ nổ. Tuy nhiên, các nguồn tin trong cơ quan an ninh SBU của Ukraine nói với đài BBC Ukraine và hãng tin AFP rằng vụ nổ nhắm vào Kirillov là kết quả một hoạt động đặc biệt của SBU.

Kênh Telegram Baza đưa tin rằng chiếc xe scooter chở đầy thuốc nổ được đặt gần lối vào khu dân cư vào khoảng 4 giờ sáng. Kênh này nói thêm rằng việc giám sát mọi người ra khỏi tòa nhà có thể được thực hiện từ một căn hộ cho thuê bên kia đường, một chiếc ô tô gần đó hoặc thông qua hệ thống giám sát của tòa nhà có thể đã bị hack.

Phản ứng của Nga

Phó Chủ tịch Hội đồng an ninh Nga Dmitry Medvedev ngày 17/12 tuyên bố thủ phạm sẽ bị trừng phạt thích đáng.

Phó Chủ tịch Thượng viện Nga Konstantin Kosachev cho biết, cái chết của Trung tướng Igor Kirillov là một mất mát không thể bù đắp và những kẻ sát hại ông sẽ bị trừng phạt. "Đây là một cú sốc. Một mất mát không thể bù đắp. Vĩnh biệt. Xin chia buồn cùng gia đình các nạn nhân. Những kẻ giết người sẽ bị trừng phạt. Chắc chắn là như vậy và sẽ không có sự khoan nhượng nào", ông Kosachev viết trên Telegram.

Còn theo Nghị sĩ Nga Alexey Zhuravlev, việc sát hại Trung tướng Igor Kirillov, người đứng đầu Lực lượng Phòng vệ Hạt nhân, Hóa học và Sinh học của lực lượng vũ trang Nga, có thể đã được các cơ quan đặc biệt của Ukraine lên kế hoạch và thực hiện.

"Tôi nghĩ hầu như bất kỳ ai đều nghi ngờ rằng vụ ám sát Tướng Kirillov đã được các cơ quan đặc biệt của Ukraine lên kế hoạch và thực hiện. Họ tự hào về điều đó và điều khủng khiếp nhất là họ khuyến khích chủ nghĩa khủng bố ở phương Tây", ông Zhuravlev nói.

Tranh cãi vấn đề vũ khí hóa học ở Ukrane

Anh và Mỹ đã cáo buộc Nga sử dụng chất độc chloropicrin chống lại quân đội Ukraine, vi phạm Công ước về vũ khí hóa học (CWC).

Chloropicrin là một chất lỏng dạng dầu có mùi hăng được gọi là chất gây ngạt được sử dụng rộng rãi trong Thế chiến thứ nhất dưới dạng hơi cay. Tổ chức Cấm vũ khí hóa học (OPCW) đặc biệt cấm sử dụng chất này.

Trước các cáo buộc của Ukraine cũng như Mỹ và các nước phương Tây về việc sử dụng vũ khí hóa học trong cuộc xung đột, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov đã nhiều lần lên tiếng bác bỏ, cho rằng đây là những tuyên bố vô căn cứ và không có bằng chứng. Ông cho hay Nga sẽ tiếp tục tuân thủ các trách nhiệm quốc tế.

Nga cũng tuyên bố họ không còn sở hữu kho vũ khí hóa học quân sự nữa.