Một quả phụ có thể bước vào hàng ngũ những người giàu nhất thế giới nếu Tập đoàn thuốc lá RJ Reynolds kháng án thất bại.
Bà Cynthia Robinson (giữa) và đội luật sư của mình sau chiến thắng trước tòa - Ảnh: New York Daily News
Theo Reuters, một tòa án tại bang Florida, Mỹ vừa công bố phán quyết gây sốc: một quả phụ có chồng chết vì bị ung thư phổi do hút thuốc lá cách đây 18 năm được nhận tổng cộng hơn 23,6 tỉ USD từ tập đoàn sản xuất thuốc lá lớn thứ 2 nước này là RJ Reynolds.
Chưa có tiền lệ
Phán quyết nói trên đã đưa ra mức bồi thường lớn nhất từ trước đến nay cho một vụ kiện thiệt hại nhân mạng với một nguyên đơn duy nhất. Reuters dẫn lời các luật sư cho hay bà Cynthia Robinson, ngụ tại thành phố Florida Panhandle, đã đâm đơn kiện RJ Reynolds vào năm 2008, yêu cầu hãng phải chịu trách nhiệm về cái chết của chồng bà là Michael Johnson. Phía nguyên đơn cho rằng nhà sản xuất đã tắc trách trong việc tiếp thị và quảng cáo, cố tình che giấu các tác hại và tính chất gây nghiện của thuốc lá nên khiến ông Johnson qua đời vì ung thư phổi vào năm 1996 ở tuổi 36. Luật sư Chris Chestnust cho hay nạn nhân liên tục hút từ 1 đến 3 gói mỗi ngày trong hơn 20 năm. “Ông ấy không thể cai thuốc. Ngay trong ngày trút hơi thở cuối cùng, ông ấy vẫn hút”, Reuters dẫn lời bà Robinson nói.
Sau 4 tuần nghe các bên trình bày bằng chứng và luận cứ và 11 giờ đồng hồ thẩm án, bồi thẩm đoàn quyết định ra phán quyết yêu cầu bên bị bồi thường thiệt hại 7,3 triệu USD cho bà Robinson và 9,6 triệu USD cho con riêng của ông Johnson. Sau đó, bồi thẩm đoàn tiếp tục tốn hơn 7 giờ thảo luận trước khi quyết định buộc RJ Reynolds trả thêm khoản tiền khổng lồ 23,6 tỉ USD là tiền bồi thường mang tính chế tài. Theo luật Mỹ, tiền bồi thường mang tính chế tài được dùng để trừng phạt bị cáo với mục đích làm gương, ngăn ngừa người khác vi phạm. Mặc dù mục đích không nhằm bồi thường thiệt hại cho nguyên đơn nhưng trên thực tế, nguyên đơn sẽ nhận hoàn toàn hoặc một phần của khoản này.
Hôm qua, tờ The New York Times dẫn lời đại diện của RJ Reynolds là Jeffery Raborn tuyên bố rằng tập đoàn sẽ kháng cáo đến cùng trước bản án mà họ gọi là “quá đáng và khinh suất”. Ngược lại, luật sư Chestnut ca ngợi bồi thẩm đoàn đã có quyết định “dũng cảm” khi “bác bỏ các lập luận đổ lỗi cho người tiêu dùng của RJ Reynolds”. “Họ (các tập đoàn thuốc lá Mỹ - NV) đã nói dối trước quốc hội, trước dư luận. Họ lừa gạt người hút thuốc và cố gắng đẩy mọi lỗi lầm về phía người tiêu dùng”, luật sư Chestnut chỉ trích.
Thua trước thắng sau
Theo tờ The Guardian, đơn kiện của Robinson ban đầu thuộc về một vụ kiện chung được biết đến với tên gọi “vụ kiện Engle” nộp lên tòa án vào năm 1994 với bị đơn là tất cả các công ty sản xuất thuốc lá ở Mỹ. Vào năm 2000, bồi thẩm đoàn trong vụ kiện này đã ra phán quyết đòi các công ty, tập đoàn trên phải trả tổng cộng 145 tỉ USD tiền bồi thường chế tài. Khi đó, đây là mức bồi thường cao nhất trong lịch sử Mỹ. Tuy nhiên, đến năm 2006, Tòa tối cao của tiểu bang Florida đã quyết định bác bỏ bản án trên khi đồng ý với kết luận của tòa phúc thẩm là nhóm nguyên đơn quá đông, quá tản mát và mỗi người tiêu dùng hút thuốc với nhiều lý do khác nhau. Tuy nhiên, Tòa tối cao Florida cũng quyết định các nguyên đơn có thể tách ra để kiện một cách riêng lẻ. Tòa này cũng đồng ý rằng thuốc lá có hại cho sức khỏe và các tập đoàn đã có hành vi tắc trách trong quảng cáo, tiếp thị. Vì thế, những vấn đề này không cần phải đem ra tranh luận trong những vụ kiện tiếp theo.
Từ những cơ sở trên, bà Robinson đã quyết định kiện RJ Reynolds và có chiến thắng gây chấn động. Theo Bloomberg, vụ này sẽ mở đường cho hàng ngàn đơn kiện khác, có thể gây lung lay ngành công nghiệp thuốc lá có doanh thu hằng năm lên tới 90 tỉ USD. Một trong những tác động đáng kể là có thể lòng tin của các nhà đầu tư ở Phố Wall vào các tập đoàn thuốc lá sẽ bị lung lay khi thấy ngành này luôn ở trong nguy cơ phải hầu tòa với những khoản bồi thường và mức phạt khổng lồ. Dĩ nhiên, các tập đoàn cũng sẽ không ngồi yên và họ có rất nhiều “chiêu” để đối phó sau hàng chục năm trời đối mặt với kiện tụng như kháng cáo, thỏa thuận riêng với nguyên đơn, kéo dài thời gian xét xử và thời hạn thi hành án... Chỉ riêng RJ Reynolds đang kháng án về 180 triệu USD tiền bồi thường trong nhiều vụ kiện khác.
Thụy Miên
