(Hoàng Anh Tuấn - Phú Yên)
Trong đau dây thần kinh sinh ba có một dạng gọi theo tiếng Anh là tic douloureux, trong đó chức năng dây thần kinh này bị rối loạn. Nguyên nhân thường gặp ở tic douloureux là do xảy ra chèn ép mạch máu lên dây thần kinh sinh ba ở đáy não (vị trí mạch máu bình thường và dây thần kinh tiếp xúc nhau). Dây thần kinh sinh ba là một trong những dây thần kinh sọ lớn nhất, nó dẫn truyền tín hiệu xúc giác, đau, áp lực, nhiệt độ từ mặt, hàm, lợi, trán và quanh mắt đến não. Đau dây thần kinh sinh ba có thể là hậu quả của tuổi già hoặc liên quan đến xơ hóa rãi rác gây tổn thương vỏ myelin dây thần kinh. Ít gặp hơn là đau dây thần kinh sinh ba do chèn ép bởi khối u bên ngoài.
Một số người trải qua đau dây thần kinh sinh ba do tổn thương não hoặc một số bất thường khác. Một số trường hợp khác không tìm ra nguyên nhân nào và tạm xem là đau dây thần kinh sinh ba vô căn. Có một số yếu tố có thể khởi phát cơn đau dây thần kinh sinh ba: cạo râu, liệt mặt, ăn, uống, đánh răng, nói chuyện, trang điểm, huýt gió, cười, rửa mặt… Chẩn đoán bệnh đau dây thần kinh sinh ba chủ yếu dựa vào mô tả cơn đau, dấu thần kinh và một số xét nghiệm, cụ thể: kiểu cơn đau là đột ngột, như điện giật; vị trí ở một điểm vùng mặt hoặc theo phân bổ dây thần kinh; đau khởi phát bởi kích thích nhẹ ở má như ăn uống, nói chuyện hoặc thậm chí gió lạnh thổi vào mặt; khám xét thần kinh để xác định chính xác vùng đau và nhánh dây thần kinh chi phối, thực hiện đánh giá phản xạ thần kinh để xem có bị chèn ép dây thần kinh không; chụp cộng hưởng từ nhân (MRI): để xác định tình trạng xơ cứng rãi rác hoặc khối u ở não gây chèn ép. Đôi khi phải chụp MRI có thuốc cản quang mạch máu để xem dòng chảy. Thật ra không có một xét nghiệm nào để xác định chính xác bệnh đau dây thần kinh sinh ba mà chủ yếu làm để loại trừ các nguyên nhân khác gây lầm lẫn.