Bệnh đặc biệt hay gặp khi thời tiết thay đổi đột ngột như hiện nay. Xử trí bệnh chủ yếu dựa vào chăm sóc đúng cách và giải quyết triệu chứng như: sốt, ho, ngạt mũi... sẽ giúp trẻ nhanh khỏi bệnh, ngược lại sẽ dẫn tới những hệ lụy khó lường.
Tại sao trẻ bị viêm phổi?
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến trẻ bị viêm phổi, trong đó phải kể đến virut: các virut thường gặp là virut hợp bào hô hấp (RSV), virut cúm, á cúm, Adenovirus. Giao mùa là thời điểm virut gây bệnh hô hấp phát triển mạnh. Các loại vi khuẩn và ký sinh trùng, nấm cũng là nguyên nhân thường gây trẻ nhỏ bị viêm phổi.
Ngoài ra, các yếu tố thuận lợi như: môi trường sống đông đúc, kém vệ sinh, ô nhiễm không khí trong nhà; trong gia đình có người mắc bệnh lao, hút thuốc lá; không biết cách chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ, không bú mẹ, suy dinh dưỡng, thiếu vitamin A, thiếu kẽm..., không được tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch; trẻ đẻ non, cân nặng thấp khi sinh, dị tật bẩm sinh tại đường hô hấp, suy giảm miễn dịch bẩm sinh hay mắc phải... Đặc biệt là thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi đột ngột... khiến trẻ dễ mắc bệnh viêm phổi.
Đưa trẻ đến cơ sở y tế khám khi có biểu hiện bệnh trở nặng.
Cần phát hiện sớm
Các biểu hiện thường rất đa dạng và phức tạp, ở giai đoạn sớm có thể chỉ có sốt nhẹ, ho húng hắng, chảy nước mắt và nước mũi, khò khè, ăn kém, bỏ bú, quấy khóc... Giai đoạn sau, trẻ không được điều trị đúng và theo dõi sát có thể diễn biến nặng hơn với biểu hiện sốt cao, ho tăng, có đờm, khó thở, thở nhanh, rút lõm lồng ngực, bỏ bú hoặc bú kém, tím môi, tím đầu chi... Trẻ mệt mỏi, quấy khóc, có thể bị tiêu chảy, nôn, đau bụng.
Lưu ý: Xác định trẻ có thở nhanh hay không bằng cách đếm nhịp thở của trẻ trong đủ 1 phút. Trẻ được coi là thở nhanh nếu: trẻ dưới 2 tháng tuổi, nhịp thở trên 60 lần/phút; trẻ 2-11 tháng tuổi, nhịp thở trên 50 lần/phút; trẻ 12-60 tháng tuổi, nhịp thở trên 40 lần/phút.
Chăm sóc đúng cách giúp trẻ nhanh khỏi bệnh
Việc lựa chọn thuốc điều trị cho trẻ bị viêm phổi còn tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và do bác sĩ quyết định. Cha mẹ tuyệt đối không tự ý mua thuốc kháng sinh, thuốc giảm ho điều trị cho con tại nhà. Thuốc kháng sinh sẽ không có tác dụng trong trường hợp trẻ bị viêm phổi do virut. Ho là phản xạ tốt để tống xuất chất đờm ra khỏi đường thở, làm thông thoáng đường thở nên không cho trẻ uống thuốc giảm ho khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
Một số cách chăm sóc hiệu quả mà cha mẹ có thể làm giúp trẻ nhanh khỏi bệnh như:
Hạ sốt cho trẻ bằng cách chườm ấm (nhiệt độ nước chườm được xác định bằng cách nhúng cùi chỏ của người lớn vào chậu nước, nếu thấy ấm là được). Nếu trẻ sốt trên 38,5°C, cho trẻ uống thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ.
Vỗ lưng và giúp trẻ bài tiết đờm: Phương pháp vỗ lưng cho trẻ khi bị ho có đờm sẽ giúp lưu thông tuần hoàn máu của phổi, giúp đờm trong phế quản long ra và thải ra ngoài dễ dàng. Thực hiện vỗ lưng, tốt nhất là trước bữa ăn hoặc sớm nhất là 1 giờ sau khi ăn để tránh gây nôn, bằng cách gập bàn tay của bạn ở chỗ cổ tay rồi khum bàn tay lại. Giữ cho ngón cái ép vào ngón trỏ. Vỗ bên trái rồi sang bên phải, khoảng 3-5 phút ở mỗi khu vực. Chú ý không vỗ vào vùng dạ dày, xương ức hay xương sống.
Vệ sinh và chế độ ăn cho trẻ: Vệ sinh đúng cách giúp loại bỏ vi khuẩn virut bám vào đồ vật xâm nhập cơ thể trẻ. Vệ sinh mũi miệng: Dùng khăn giấy mềm lau sạch nước mũi, nước dãi rồi vứt bỏ khăn ngay sau khi sử dụng. Nếu dùng khăn xô thì phải đặc biệt chú ý giữ vệ sinh khăn. Việc dùng đi dùng lại khăn xô đã nhiễm bẩn và không được giặt sạch sẽ tạo điều kiện để vi khuẩn/ virut bám trên khăn quay trở lại cơ thể bé. Vệ sinh nhà cửa, đồ chơi, đồ dùng của trẻ. Người chăm sóc cần rửa tay sạch sẽ khi chăm sóc và chuẩn bị đồ ăn cho trẻ. Cho trẻ ăn thức ăn giàu dinh dưỡng, mềm, dễ tiêu, dễ nuốt. Cho trẻ ăn theo nhu cầu, chia nhiều bữa trong ngày và số lượng mỗi bữa ít hơn bình thường, không nên ép trẻ ăn hết phần thức ăn cha mẹ đã chuẩn bị. Có thể dùng quất hấp mật ong, hoa hồng bạch hấp đường, gừng, chanh cho trẻ uống.
Khi nào cần đưa trẻ nhập viện?
Khi trẻ ho, sổ mũi có kèm theo một trong những dấu hiệu sau đây phải ngay lập tức đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất: Có lõm ngực (phần giữa bụng và ngực lõm vào khi trẻ hít vào). Thở mệt, cánh mũi phập phồng, tím tái. Thở khò khè hay thở rít khi nằm yên. Không uống được, co giật hoặc li bì khó đánh thức.
Nơi ở đủ ánh sáng, thoáng mát, lưu thông không khí tốt. Nếu sử dụng điều hòa thì nên điều chỉnh sao cho chênh lệch nhiệt độ trong nhà và ngoài trời từ 5-7°C để trẻ có thể thích ứng được.
Đưa trẻ đi tiêm phòng đầy đủ, đúng lịch các vắc-xin như bạch hầu - ho gà - uốn ván, Hemophilus influenzae typ B (Hib), phế cầu, cúm...
Phát hiện các biểu hiện sớm của bệnh viêm đường hô hấp nói chung như: ho, sốt, chảy nước mũi, khó thở... và các rối loạn khác như tiêu chảy, ăn kém, chậm tăng cân... để chăm sóc và điều trị kịp thời.
Đảm bảo cho trẻ có một sức khỏe tốt. Khi mang thai, bà mẹ phải khám thai đầy đủ, đảm bảo thai nhi phát triển tốt, có chế độ ăn đủ chất dinh dưỡng như protid, lipid, các loại vitamin, muối khoáng... Nên cho trẻ bú mẹ từ ngay sau khi sinh đến 2 tuổi để cơ thể trẻ phát triển toàn diện và khả năng chống lại bệnh tật tốt hơn.
