Chia sẻ về vấn đề này cùng Ths. Lê Thị Thu Hà , Tổ trưởng tổ chuyên môn Dinh dưỡng - ATTP Trường ĐH Y tế Công Cộng.
Suy dinh dưỡng ở trẻ em là tình trạng cơ thể thiếu hụt, dư thừa hoặc mất cân bằng các dưỡng chất cơ bản (protein, glucid, lipid…), năng lượng và các vi, khoáng chất.
Trẻ suy dinh dưỡng đề cập đến 3 nhóm phổ biến:
Suy dinh dưỡng gầy còm (cân nặng được tính theo chiều cao của trẻ thấp), thấp còi (chiều cao theo tuổi của trẻ thấp) và thiếu cân (cân nặng theo tuổi của trẻ thấp). Suy dinh dưỡng do thiếu hụt hoặc dư thừa vi chất và dinh dưỡng (thiếu hoặc dư vitamin và khoáng chất quan trọng). Suy dinh dưỡng thừa cân, béo phì và các bệnh lý không lây nhiễm, liên quan đến chế độ dinh dưỡng hàng ngày (bệnh tim mạch, đột quỵ, đái tháo đường, ung thư…).
Ths. Lê Thị Thu Hà , Tổ trưởng tổ chuyên môn Dinh dưỡng - ATTP Trường ĐH Y tế Công Cộng.
Hỏi: Con em 7 tháng tuổi, đi khám các bác sĩ cho biết bé bị suy dinh dưỡng. Vậy xin hỏi bác sĩ suy dinh dưỡng là gì và dấu hiệu nhận biết ở trẻ?
Ths. Lê Thị Thu Hà: Suy dinh dưỡng là tình trạng thiếu hụt, dư thừa hoặc mất cân bằng trong việc hấp thụ năng lượng và các chất dinh dưỡng của cơ thể. Dấu hiệu thường gặp là trẻ gầy còm, thấp còi, chậm tăng cân, da xanh, niêm mạc nhợt nhạt, mệt mỏi, hay ốm vặt và giảm sức đề kháng.
Hỏi: Bé nhà em 8 tháng rất lười ăn. Vậy xin bác sĩ cho biết nguyên nhân phổ biến gây suy dinh dưỡng ở trẻ hiện nay?
Ths. Lê Thị Thu Hà: Nguyên nhân chủ yếu bao gồm chế độ ăn không đủ hoặc mất cân đối, trẻ bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn, môi trường sống thiếu vệ sinh và thói quen ăn uống không hợp lý…
Nhiều phụ huynh chưa nắm được cách chăm sóc trẻ đúng cách, chiều theo sở thích của trẻ nên thường xuyên cho trẻ ăn các thực phẩm không lành mạnh, trẻ kén ăn, ăn uống không đảm bảo vệ sinh… Về lâu dài khiến trẻ hình thành nên những thói quen không tốt, ảnh hưởng đến sức khỏe, có thể dẫn suy dinh dưỡng.
Chế độ dinh dưỡng của trẻ chưa hợp lý: Cho trẻ bú sữa mẹ hay ăn dặm sai cách, chưa biết cách lựa chọn thực phẩm phù hợp với nhu cầu dinh của của trẻ hay cho trẻ ăn quá ít, kiêng khem quá mức… là những vấn đề thường gặp khiến trẻ em bị suy dinh dưỡng.
Hỏi: Xin bác sĩ cho biết khi trẻ bị suy dinh dưỡng, cơ thể sẽ thiếu hụt những chất gì và ảnh hưởng ra sao?
(trungga@gmail.com)
Ths. Lê Thị Thu Hà: Trẻ suy dinh dưỡng thường thiếu chất đạm, các vitamin A, D, C, nhóm B, các chất như sắt, kẽm và canxi... Thiếu hụt này ảnh hưởng đến sự phát triển cân nặng, chiều cao, trí não, hệ miễn dịch và khả năng chống lại bệnh tật.
Trẻ bị suy dinh dưỡng là vấn đề khiến cha mẹ vô cùng lo lắng.
Hỏi: Trẻ suy dinh dưỡng cần bổ sung dưỡng chất nào quan trọng nhất để phục hồi? Những nhóm thực phẩm nào nên có trong khẩu phần của trẻ suy dinh dưỡng? (Bích Hồng - Hải Phòng)
Ths. Lê Thị Thu Hà: Trẻ cần bổ sung đủ năng lượng, chất đạm, vitamin A, C, D, các vitamin nhóm B, sắt, kẽm và canxi để giúp phục hồi sức khỏe và tăng trưởng bình thường.
Khẩu phần cần đa dạng với thịt, cá, trứng, sữa, rau củ quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt và dầu/mỡ. Ăn đủ bữa, tăng cường thực phẩm giàu protein và vitamin, khoáng chất.
Hỏi: Trẻ suy dinh dưỡng có cần uống thêm sữa hoặc sản phẩm dinh dưỡng chuyên biệt không? Có nên bổ sung vitamin, khoáng chất hoặc thực phẩm chức năng cho trẻ suy dinh dưỡng không? (Lê Lan - Quảng Ninh)
Ths. Lê Thị Thu Hà: Có thể cần, đặc biệt ở những trẻ bị suy dinh dưỡng cấp tính nặng. Sữa sử dụng là các loại sữa cao năng lượng, tăng cường chất đạm và vi chất giúp trẻ dễ hấp thu hơn. Tuy nhiên, nên lựa chọn sản phẩm phù hợp và dùng theo hướng dẫn bác sĩ.
Việc bổ sung vitamin và khoáng chất là cần thiết khi trẻ không đủ dinh dưỡng từ thức ăn. Tuy nhiên, phải dùng đúng liều, đúng loại và có tư vấn của chuyên gia để tránh lạm dụng.
Hỏi: Phụ huynh cần lưu ý gì khi chăm sóc và cho trẻ suy dinh dưỡng ăn uống? Bác sĩ có lời khuyên gì giúp phụ huynh xây dựng chế độ ăn và phòng ngừa suy dinh dưỡng tái phát? (Phạm Cường - Phú Thọ)
Ths. Lê Thị Thu Hà: Tránh ép trẻ ăn, cho ăn đủ bữa, đúng giờ, thời gian cho trẻ ăn tối đa 30 phút, chia nhỏ các bữa ăn, khoảng cách các bữa chính cách nhau 4h, bữa phụ cách bữa chính 2h. Kiên nhẫn thay đổi thực đơn, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và theo dõi cân nặng thường xuyên. Tạo môi trường ăn uống vui vẻ để trẻ hứng thú hơn. Hạn chế cho trẻ ăn bánh/kẹo/ đồ uống có đường trước các bữa ăn.
Thời gian phục hồi có thể từ vài tuần đến vài tháng tùy mức độ suy dinh dưỡng. Cần theo dõi cân nặng, chiều cao, dấu hiệu sinh tồn và khả năng ăn uống hàng ngày để điều chỉnh chế độ dinh dưỡng phù hợp.
Cha mẹ nên duy trì chế độ ăn cân đối, đa dạng thực phẩm, tăng cường rau củ quả, đạm động vật, tránh bỏ bữa, cho trẻ vận động và nghỉ ngơi hợp lý. Ngoài ra, theo dõi cân nặng, chiều cao cho trẻ hàng tháng, thực hiện tiêm phòng đầy đủ và kiểm tra sức khỏe định kỳ.
