Hen phế quản nếu không được phát hiện sớm và chữa trị kịp thời có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ, thậm chí tử vong. Chính vì thế, cha mẹ cần biết được những thông tin hữu ích như nguyên nhân, nhận biết dấu hiệu khi trẻ xuất hiện cơn hen, mức độ nào thì phải đưa trẻ đến viện khám ngay... Từ đó, cha mẹ sẽ có cách chăm sóc và bảo vệ trẻ tốt nhất.
Hen phế quản là một bệnh viêm mạn tính đường thở.
Nguyên nhân khởi phát cơn hen cấp ở trẻ
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến cơn hen cấp ở trẻ, trong đó thường gặp là dị nguyên trong nhà (mạt nhà, gián, lông chó mèo…), bên ngoài (phấn hoa, cỏ…). Khói thuốc lá, bếp than cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến khởi phát cơn hen cấp ở trẻ. Những thay đổi thời tiết, nhiễm virus, yếu tố tâm lý… cũng là yếu tố khởi phát cơn hen cấp ở trẻ.
Yếu tố nguy cơ của cơn hen nặng ở trẻ
Nếu trẻ có các yếu tố nguy cơ sau sẽ dễ khiến trẻ xuất hiện cơn hen nặng.
Từng nhập viện gần đây, cấp cứu nhiều lần vì hen.
Từng có cơn hen đe dọa tính mạng, phải vào hồi sức hoặc thở máy.
Từng tràn khí màng phổi hoặc trung thất kèm với hen.
Đang sử dụng hoặc mới ngừng Corticoid uống.
Phụ thuộc vào thuốc chủ vận β2 tác dụng ngắn, không hít Corticoid.
Không tuân thủ điều trị hoặc bệnh nhân có vấn đề về tâm bệnh, phủ nhận bệnh hen hoặc mức độ nặng của bệnh.
Trẻ bị ho, khó thở, khò khè tái đi tái lại là một trong những biểu hiện của hen phế quản.
Dấu hiệu nhận biết hen phế quản
Để nhận biết cơn hen ở trẻ cần xem xét trẻ có một trong những biểu hiện sau:
- Trẻ có tiền sử khò khè tái đi tái lại hoặc ho kéo dài trên 10 ngày mà không sốt.
- Trẻ có biểu hiện ho, khó thở xuất hiện khi trẻ gặp các yếu tố khởi phát hen (dị nguyên, nhiễm virus, gắng sức, stress…); nặng lên khi ban đêm về sáng.
- Ho khó thở xuất hiện và nặng lên theo mùa
- Có tiền sử dị ứng như chàm, mày đay, các bệnh dị ứng hoặc tiền sử hen ở bố mẹ, anh chị em ruột.
Chăm sóc trẻ bị hen phế quản
Hen phế quản là một bệnh mạn tính, do đó điều trị cần kiên trì và tuân thủ theo hướng dẫn. Điều trị hen phế quản bao gồm cắt cơn hen cấp và dự phòng cơn hen tái phát. Tránh và giảm các yếu tố nguy cơ, điều trị triệu chứng, biến chứng của bệnh. Cha mẹ cần tuân thủ nghiêm túc phác đồ điều trị và dự phòng để đạt được hiệu quả kiểm soát hen tốt nhất, biết rõ các dấu hiệu khi nào cần đưa trẻ đến khám tại bệnh viện.
Hen phế quản nếu không được phát hiện sớm và chữa trị kịp thời có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm.
Xử trí khi có cơn hen cấp tại nhà
Việc cần làm đầu tiên khi trẻ có các dấu hiệu của cơn hen cấp là tránh xa (nếu có thể được) những yếu tố làm cơn hen xuất hiện, đó là những yếu tố gây nên tình trạng dị ứng ví dụ như phấn hoa, lông thú vật, mùi khói thuốc lá, bếp than, hóa chất…
Tiếp theo là sử dụng thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh đường hít (thường đã được bác sĩ kê đơn và hướng dẫn sử dụng khi điều trị tại nhà), bao gồm: Xịt họng thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh; Đối với trẻ nhỏ < 6 tuổi, hoặc trẻ không thể xịt bình xịt đúng cách thì có thể xịt qua buồng đệm babyhaler, hoặc sử dụng máy phun khí dung.
- Nới lỏng quần áo và ngồi yên theo dõi xem có dễ thở hơn không? Có giảm khò khè, giảm ho, bớt nặng ngực không?
- Sau 20 phút, nếu vẫn không giảm thì lặp lại xịt họng lần 2.
- Cha mẹ cần theo dõi tiếp, nếu sau 20 phút cơn hen vẫn không giảm thì tiếp tục lặp lại xịt họng lần 3 và nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí tiếp.
- Nếu sau khi xịt họng trẻ đỡ khó thở, gia đình nên đưa trẻ đến tuyến chuyên khoa khám, để có phác đồ điều trị hợp lý với mức độ bệnh của trẻ.
- Điều quan trọng nhất cần nhớ là trẻ phải mang theo thuốc cắt cơn dạng xịt bên mình mọi lúc mọi nơi, dù bệnh hen đã được kiểm soát hoàn toàn hay chưa để tránh những sự cố đáng tiếc có thể xảy ra. Tuy nhiên, tuyệt đối không nên lạm dụng thuốc cắt cơn. Trong trường hợp trẻ có cơn hen phế quản nhiều lần trong một tuần, nghĩa là bệnh hen chưa được kiểm soát, khi đó nên đến bác sĩ chuyên khoa để được khám, tư vấn, chỉnh liều thuốc điều trị đợt cấp và dự phòng phù hợp.
Dấu hiệu cần cho trẻ nhập viện ngay lập tức
Nếu trẻ xuất hiện 1 trong các dấu hiệu sau cần đưa trẻ ngay đến bệnh viện, cụ thể:
- Trẻ khó thở, tím, không thể nói được câu dài, phải ngồi dậy để thở.
- Thở nhanh có rút lõm lồng ngực, trẻ nhỏ quấy khóc nhiều mà gia đình chưa được hướng dẫn cách xử trí cơn hen cấp tại nhà.
- Không đáp ứng sau 6 nhát Ventolin xịt trong 1 - 2 giờ hoặc còn thở nhanh sau khi dùng 3 liều Ventolin xịt (các triệu chứng khác có thể cải thiện).
- Trẻ có các triệu chứng ho, khò khè và có 1 trong các yếu tố nguy cơ cơn hen nặng.
Chú ý: Trẻ có đáp ứng sau xử trí ban đầu bằng thuốc giãn phế quản cũng phải đến viện khám để điều trị đợt cấp và điều chỉnh phác đồ dự phòng.
Hen phế quản là một bệnh mạn tính, do đó điều trị cần kiên trì và tuân thủ theo hướng dẫn.
Lời khuyên thầy thuốc
Khi trẻ mắc hen phế quản các bác sĩ sẽ chỉ định thuốc điều trị dự phòng. Cha mẹ cần thực hiện tuyệt đối chỉ định được bác sĩ chuyên khoa kê đơn và làm đúng theo hướng dẫn.
Tuy nhiên, mức độ nặng của hen thay đổi theo tuổi, theo mùa, theo kết quả điều trị dự phòng. Do đó, trẻ cần được khám bác sĩ chuyên khoa mỗi tháng 1 lần để điều chỉnh thuốc dự phòng và kiểm soát tốt bệnh cũng như biến chứng.
Kết quả kiểm soát hen phụ thuộc rất nhiều vào việc gia đình và bệnh nhân tuân thủ nghiêm túc hướng dẫn của bác sĩ.
Bên cạnh việc dùng thuốc dự phòng theo hướng dẫn của bác sĩ, cha mẹ cũng cần chú ý một số vấn đề sau để kiểm soát tốt bệnh hen của trẻ. Đó là:
- Tránh để trẻ tiếp xúc với bụi bẩn, khói thuốc lá, bếp than, phấn hoa, lông chó mèo …
- Vệ sinh nhà ở, môi trường sống sạch sẽ, thay chăn, ga, gối 1 tuần 1 lần, vệ sinh điều hòa 3 tháng 1 lần. Không dùng thảm. Hạn chế sử dụng những loại xịt tạo mùi như xịt ruồi muỗi, nước hoa…
- Đồ chơi của trẻ cần phải được vệ sinh sạch sẽ, không chơi thú nhồi bông, không dùng áo lông vũ nếu trẻ có dị ứng lông vũ.
- Có chế độ ăn uống khoa học và tập luyện hợp lý cho trẻ. Trẻ không cần ăn kiêng, tuy nhiên nếu trẻ có dị ứng thức ăn thì phải kiêng loại thực phẩm gây dị ứng đó.
Hen phế quản là một bệnh không lây nhiễm, nhưng có tỷ lệ mắc khá cao ở cả trẻ em và người lớn. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, bệnh hen phế quản ước tính ảnh hưởng đến 262 triệu người và gây ra trên 461 nghìn ca tử vong trên toàn cầu vào năm 2019. Hiện nay, có khoảng 300 triệu người mắc bệnh hen phế quản trên toàn thế giới và có khả năng đến năm 2025, con số này tăng lên là 400 triệu người.
Mời độc giả xem thêm video:
Một ngày bạn nên ăn bao nhiêu hộp sữa chua để không bị tăng cân-
