Cuộc họp HPG về Chăm sóc sức khỏe ban đầu gắn với đổi mới y tế cơ sở tiến tới bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân. (Ảnh: Đỗ Đăng An)
Chiều ngày 17.12, tại Hà Nội diễn ra Cuộc họp Nhóm Đối tác Y tế Quý IV/2018 với chủ đề “Chăm sóc sức khỏe ban đầu” (CSSKBĐ) gắn với đổi mới hệ thống y tế cơ sở tiến tới Bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân và các Mục tiêu phát triển bền vững về y tế. Cuộc họp do PGS.TS. Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế và TS. Kidong Park, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam đồng chủ trì.
Cuộc họp chia sẻ về các nội dung chính tại Hội nghị toàn cầu về CSSKBĐ tại Astana, Kazakhstan vào tháng 10/2018 và bài học cho Việt Nam. Cập nhật về những kết quả đạt được trong đổi mới CSSKBĐ tại Việt Nam. Từ đó, đưa ra các ưu tiên và hành động cụ thể nhằm tăng cường CSSKBĐ tiến tới Bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân và các Mục tiêu phát triển bền vững về y tế. Và thảo luận về các hoạt động hợp tác quốc tế trong thời gian tới nhằm hỗ trợ hiệu quả cho CSSKBĐ tại Việt Nam.
Clip Trưởng Đại diện WHO tham gia điệu nhảy sôi động cùng mọi người tại cuộc họp Nhóm Đối tác Y tế 2018. (Video: Nguyễn Vân)
Chăm sóc sức khỏe ban đầu: nền tảng cho sức khỏe toàn dân
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn cho biết WHO đã đề ra ưu tiên chiến lược trong 5 năm 2019-2023 là thêm 1 tỷ người hưởng lợi từ bao phủ CSSK toàn dân, thêm 1 tỷ người được bảo vệ tốt hơn trước các tình huống y tế khẩn cấp, thêm 1 tỷ người có sức khỏe thể chất và tinh thần tốt hơn. Để thực hiện các mục tiêu này, CSSKBĐ có vai trò cốt lõi và nền tảng. Hệ thống CSSKBĐ lấy con người làm trung tâm và dựa trên nền tảng dân số sẽ hỗ trợ chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em, thực hiện dự phòng, cung cấp vắc-xin, ứng phó với tình trạng khẩn cấp và thực hiện Bao phủ CSSK toàn dân bảo đảm công bằng và hiệu suất. Nhìn rộng hơn, CSSKBĐ trong hệ thống y tế sẽ góp phần thực hiện 16 Mục tiêu Phát triển bền vững khác như xóa bỏ đói nghèo, cải thiện dinh dưỡng, giáo dục sức khỏe, học tập suốt đời, giảm bất bình đẳng, tiếp cận nước sạch và vệ sinh, xây dựng môi trường sống khỏe mạnh và bền vững...
Thứ trưởng Bộ Y tế PGS.TS. Nguyễn Trường Sơn tại Cuộc họp Nhóm Đối tác Y tế Quý IV/2018
TS. Kidong Park, Trưởng Đại diện WHO cho biết chủ đề bao trùm của HPG năm nay là bao phủ y tế toàn dân (UHC). Đây cũng là chủ đề nổi bật của y tế toàn cầu 2018. Chủ đề ngày sức khỏe thế giới năm nay cũng là bao phủ sức khỏe toàn dân. Vào ngày 12.12, thế giới đã lần đầu kỷ niệm ngày sức khỏe toàn dân. Đại hội đồng Y tế Thế giới đã phê chuẩn chương trình của WHO trong vòng 5 năm tới để tiến tới bao phủ y tế toàn dân. Đồng thời vào tháng 10 năm nay, kỷ niệm 40 ngày Tuyên bố Alma Ata về CSSKBĐ và khẳng định cam kết CSSKBĐ và UHC.
Tháng 10 vừa rồi, lãnh đạo y tế từ 149 nước gồm có cả Việt Nam tại Hội nghị Toàn cầu về CSSKBĐ ở Astana, Kazakhstan cam kết Tuyên bố CSSKBĐ và quyền cơ bản của mọi người để đạt được chuẩn mực cao về sức khỏe.
Xây dựng nền tảng "Chăm sóc sức khỏe ban đầu" vững chắc
Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn cho biết: tại Việt Nam, vai trò của CSSKBĐ đã và đang được khẳng định và đã nhận được chỉ đạo về chiến lược và cam kết chính trị. CSSKBĐ có thể coi là nhiệm vụ cần thiết và cấp bách của ngành y tế. Nghị quyết 20- NQ/TW đã đề ra mục tiêu thực hiện bao phủ chăm sóc sức khỏe và bảo hiểm y tế toàn dân; mọi người dân đều được quản lý, chăm sóc sức khoẻ; được bảo đảm bình đẳng về quyền và nghĩa vụ trong tham gia bảo hiểm y tế và thụ hưởng các dịch vụ y tế. Đề án 2384 về xây dựng và phát triển mạng lưới y tế cơ sở, và dự án thí điểm xây dựng 26 trạm y tế xã phường trên 8 tỉnh thành phố đã mang lại một số kết quả, tuy nhiên thách thức vẫn còn nhiều.
Trong suốt năm qua, diễn đàn HPG ở Việt Nam đã thảo luận cơ chế tài chính cho CSSKBĐ để tiến tới bao phủ y tế toàn dân vào tháng 5, dự thảo luật phòng chống tác hại rượu bia vào tháng 7, và củng cố phòng chống, kiểm soát các bệnh không lây nhiễm thông qua cải cách y tế vào tháng 10.
TS.Kidong Park, Trưởng Đại diện WHO tại cuộc họp HPG diễn ra vào ngày 17.12.2018
Theo TS. Kidong Park, Việt Nam đang đi đúng hướng trong tiến trình bao trùm sức khỏe toàn dân. Tuy nhiên, chúng ta không thể thực hiện được điều này nếu không có nền tảng CSSKBĐ vững chắc. Trong thời gian tới, chúng ta cần bao phủ BHYT cho tầng lớp trung, trong đó có đối tượng cận nghèo và người nhập cư, cải thiện hệ thống dịch vụ y tế phù hợp với nhu cầu thay đổi của người dân. Hướng dẫn người dân và cộng đồng cách tự kiểm soát sức khỏe và sử dụng thuốc và công nghệ hợp lý. Thiết lập cơ chế tài chính bền vững để hỗ trợ CSSKBĐ. Xây dựng niềm tin ở hệ thống y tế huyện và xã, đảm bảo chất lượng và dịch vụ y tế cho tất cả người dân.
Theo PGS.TS. Phan Lê Thu Hằng, Phó Vụ trưởng Vụ KHTC, Bộ Y tế, y tế cơ sở đã đạt được một số thành tựu đáng kể như hoàn thành các mục tiêu thiên niên kỷ, kiểm soát sốt rét, lao, thanh toán bệnh bại liệt polio, loại trừ uốn ván sơ sinh, duy trì tiêm chủng đầy đủ các mũi vắc xin cho trẻ em dưới 1 tuổi đạt 95%, và sản xuất được hầu hết các loại vắc xin trong chương trình TCMR. Trong thời gian tới, tiến tới mục tiêu giảm tỷ lệ mắc viêm gan B ở trẻ dưới 5 tuổi xuống 1% và loại trừ sởi vào năm 2020,…. Tuổi thọ người dân cũng tăng lên đáng kể. Tuy nhiên, tỷ lệ chi từ tiền túi người dân còn cao ở mức 41%. Theo khuyên cáo của WHO, tỷ lệ này chỉ nên dưới 30%.
Các đối tác phát triển cam kết đồng hành cùng ngành y tế Việt Nam để có hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu tốt
Tại cuộc họp, WHO và các đối tác phát triển (Liên minh châu Âu EU, World Bank, Wallonie Bruxelles, Đan Mạch, JICA, các tổ chức phi chính phủ,…) cam kết cùng đồng hành với Bộ Y tế Việt Nam. Trong việc triển khai Nghị quyết 20 và Đề án 2348, có nhiều nhà tài trợ dành cho chăm sóc ban đầu và chức năng y tế công cộng cơ bản. Các hoạt động liên quan tới bệnh không lây nhiễm, các dự án giáo dục đào tạo cho nhân lực y tế, chất lượng thuốc và y tế, vắc xin, đăng ký hộ tịch, phương pháp thanh toán cho nhà cung cấp dịch vụ y tế….Có hơn 100 dự án và hơn 100 đối tác cùng tham gia.
Liên minh châu Âu (EU), Ngân hàng Thế giới (World Bank) và WHO cam kết đồng hành với Bộ Y tế trong lĩnh vực BHYT và tăng cường năng lực y tế cơ sở, đào tạo nguồn nhân lực. BHYT đã đạt được bước đột phá là bảo hiểm bắt buộc và bảo hiểm theo hộ gia đình. Luật BHYT thế hệ 2 sẽ tiếp tục nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật của cộng đồng quốc tế. Định hướng sửa luật BHYT, có hiệu quả để cụ thể hóa hơn CSSKBĐ, quản lý hiệu quả, cách thức chi trả dựa theo năng lực thực tiễn của CSYT. Tiếp cận dịch vụ y tế hợp lý hơn, có bước chuyển và sử dụng nguồn lực hợp lý, đặc biệt tuyến y tế cơ sở.
Các đối tác phát triển, trong đó có JICA cũng sẽ tập trung vào hỗ trợ ngành y tế Việt Nam về tài chính y tế, BHYT, củng cố ngành y tế, thúc đẩy nâng cao năng lực ở các tỉnh, tập huấn chuyên sâu và tập huấn lâm sàng, các bệnh không lây nhiễm cũng như mạng lưới toàn cầu, đối phó với già hóa dân số, nâng cao chất lượng hệ thống y tế,…
