Cấu trúc da của trẻ rất mỏng, chứa nhiều nước nhưng lại ít đàn hồi nên rất dễ bị tổn thương vì vậy khi tắm rửa cho trẻ phải nhẹ nhàng, không kỳ cọ, hoặc chà xát mạnh. Da của trẻ sơ sinh rất nhạy cảm, hệ thống miễn dịch chưa hoàn thiện, các loại hóa chất, nước hoa, thuốc nhuộm trong quần áo, bột giặt và các sản phẩm dành cho trẻ… có thể gây khô da, kích ứng, viêm da, hăm. Đối với việc chăm sóc da cho trẻ, nhất là trẻ sơ sinh, càng dùng ít hóa chất càng tốt, không nên lạm dụng các sản phẩm chăm sóc da dành cho trẻ.
Vệ sinh cho bé
Nếu tắm quá nhiều và quá thường xuyên sẽ loại bỏ hết các chất nhờn tự nhiên có chức năng bảo vệ da, làm cho da của trẻ rất dễ bị tổn thương và dễ phản ứng với các chất kích ứng, dị ứng. |
Sau khi tắm xong, chấm khô ở các nếp gấp, đặc biệt ở vùng mang tã lót có thể xoa phấn rôm, hoặc bôi kem làm mềm da như exomega, cetaphil, physiogel, saforelle,… trước khi mang tã lót hoặc bỉm với mục đích bảo vệ da khỏi bị viêm hoặc kích ứng do nước tiểu.
Vào mùa đông da thường khô, nên dùng kem làm ẩm da hàng ngày, nhất là bôi ngay sau khi tắm rửa, lúc da còn ẩm. Khi có sử dụng lò sưởi, nên chú ý độ ẩm của không khí để tránh da của trẻ bị khô nẻ. Nên mặc quần áo bằng vải cotton dày, có thể mặc đồ len nhưng tránh để len chạm vào da vì có thể gây ngứa, nhất là những trẻ bị khô da hay viêm da cơ địa.
Vào mùa hè nên mặc quần áo dài, đội mũ rộng vành và đeo kính khi cần thiết để tránh da trẻ tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng. Khi đi tắm biển phải dùng kem chống nắng loại SPF 15 hoặc cao hơn để tránh tác hại của tia tử ngoại lên da của trẻ. Không nên để bé tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài, nhất là khoảng 10 giờ sáng đến 16 giờ chiều vì đây là khoảng thời gian có nhiều tia tử ngoại nhất trong ngày.
 tắm rửa thường xuyên cho trẻ. |
Vấn đề đóng bỉm
Nếu trẻ dùng bỉm thì nên thay thường xuyên 4 tiếng 1 lần vì khi đóng bỉm da vùng kẽ bẹn, kẽ mông không thông thoáng cộng với nước tiểu ứ đọng lại sẽ làm tổn thương da gây hăm, viêm da kích ứng, viêm kẽ do vi khuẩn hoặc nấm. Vùng da này cần được giữ khô, thoáng, xoa phấn rôm sau khi tắm. Khi thấy da vùng mang bỉm của trẻ bị mẩn đỏ bạn nên ngừng đóng bỉm và đi khám bác sĩ chuyên khoa da liễu càng sớm càng tốt.
Các tình trạng da bất thường hoặc bệnh lý và cách chăm sóc
Viêm da tã lót
Do mang bỉm hoặc tã lót luôn bị ẩm ướt, và do sử dụng bừa bãi các sản phẩm chăm sóc da cho trẻ như các loại bột, kem, dung dịch, mỡ…ở vùng da này.
Cách chăm sóc: thay bỉm thường xuyên, dùng vải mềm với nước ấm để lau rửa, tránh dùng các loại khăn thấm ướt bằng giấy, nên bôi kem có chứa oxit kẽm để bảo vệ da, trước khi đóng bỉm mới để da khô thoáng càng lâu càng tốt.
Viêm da cơ địa/chàm
Trẻ bị viêm da cơ địa hoặc chàm thường có biểu hiện đỏ ngứa, tiết dịch, đóng vảy ở vùng mặt và da đầu, rất dễ nhầm với viêm da tiết bã hay còn gọi là “cứt trâu”. Bố mẹ không nên tự ý dùng kem hoặc mỡ có corticoids cho trẻ. Nên đưa trẻ đến khám bác sĩ chuyên khoa da liễu để có được phương pháp điều trị và tư vấn việc chăm sóc da thích hợp. Nhìn chung, trẻ bị viêm da cơ địa cần biết điểm quan trọng trong việc chăm sóc da cho trẻ đó là giữ ẩm da và dùng thuốc giảm ngứa nhằm hạn chế được các đợt bùng phát của bệnh.
Rôm sảy
Ở trẻ nhỏ, do tuyến mồ hôi chưa phát triển hoàn chỉnh, việc điều tiết mồ hôi kém, da của trẻ dễ bị tác động của môi trường nóng ẩm gây ra rôm sảy. Do vậy, không nên mặc kín mà mặc quần áo rộng thoáng mát, giữ cho da khô và sạch. Chứng rôm sảy ở trẻ tuy không nguy hiểm nhưng để lâu có thể dẫn đến chốc, mụn nhọt.
 |
Trứng cá ở trẻ sơ sinh
Biểu hiện là các nốt trứng cá và mụn đầu trắng dọc theo mũi và má. Hiện tượng này do trong thời gian vài tuần sau đẻ, hormon của người mẹ còn tồn tại trong máu của trẻ, loại hormon này làm tăng tiết bã nhờn trên da trong khi tuyến bã ở trẻ sơ sinh chưa trưởng thành để có thể loại bỏ các chất nhờn đó, gây ra tắc nghẽn tuyến bã và có các biểu hiện của trứng cá.
Thông thường không cần điều trị, các mụn trứng cá sẽ mất đi sau vài tuần. Nếu mụn kéo dài hoặc nặng lên nhiều, nên đưa trẻ khám bác sĩ chuyên khoa da liễu.
Viêm da tiết bã
Biểu hiện tổn thương là dát đỏ, vảy da ở trên đầu, cánh mũi 2 bên, lông mày, mi mắt, da sau tai. Dùng dầu baby oil bôi vào vùng có vảy, để 20-30 phút sau đó gội đầu. Thông thường, các vảy này sẽ tự khỏi vào lúc trẻ 8 tháng tuổi.
Các bớt bẩm sinh
Dân gian còn gọi các bớt bẩm sinh là các vết chàm như: chàm đỏ, chàm xanh hoặc chàm đen. Thông thường, các bớt bẩm sinh sẽ phát triển to hơn khi trẻ lớn lên. Vị trí của bớt bẩm sinh hay gặp là ở mặt, tuy nhiên, các loại bớt có thể bị ở bất cứ vị trí nào của cơ thể.
U máu (hemangiomas) là loại hay gặp nhất, có thể xuất hiện ngay lúc đẻ hoặc sau đẻ một thời gian. Loại này thường lành tính và có thể tự lành khi trẻ lớn dần, tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp phải có sự can thiệp điều trị, đặc biệt là khi u máu to lên khá nhanh. Do vậy, bố mẹ trẻ nên theo dõi sự phát triển về kích thước của u máu và đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa da liễu để được tư vấn hoặc điều trị.
Bớt đỏ rượu vang (port-wine stains) thường xuất hiện ngay lúc đẻ, loại này ngày càng to theo lứa tuổi của trẻ, rất khó chữa, trong một số ít trường hợp có thể được điều trị bằng laser, nhưng hiệu quả rất hạn chế.
Ngoài ra các loại bớt sau đây cũng rất thường gặp, bao gồm: bớt đỏ ở sau gáy; bớt hình ngọn lửa ở giữa trán gần cung lông mày, xuất hiện sau đẻ, đỏ hơn khi trẻ khóc hoặc vặn mình; bớt xanh ở mông. Hầu hết các bớt này sẽ tự khỏi khi trẻ lớn dần.
Bớt sắc tố màu đen hoặc màu nâu cà phê sữa, thường xuất hiện ngay lúc đẻ, tuy nhiên có trường hợp xuất hiện muộn khi trẻ 1 hoặc 2 tuổi. Loại bớt này sẽ lớn dần theo tuổi do da của trẻ phát triển và thường chỉ bị ở vùng da đó chứ không lan ra vùng da khác. Đối với loại bớt màu đen có lông, nên cân nhắc phẫu thuật cắt bỏ. Các loại bớt màu đen hoặc nâu khác, tùy theo các vị trí thẩm mỹ mà các bác sĩ chuyên khoa có thể dùng các loại laser để điều trị. Nên đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn.
Hạt cơm (mụn cóc)
Do virus gây ra, thường xuất hiện ở quanh móng tay, ngón tay, mu tay, đôi khi xuất hiện ở bàn tay, bàn chân. Hạt cơm có thể mất đi tự nhiên sau vài tháng. Tuy nhiên vẫn cần được điều trị vì virus ở hạt cơm có thể phát tán ra vùng da khác gây ra các mụn mới. Đối với trẻ nhỏ, nên dùng các loại thuốc bôi tại chỗ như salicylic acid, hoặc áp nitơ.
Chốc, nhiễm khuẩn da
Dễ dàng lây lan giữa các gia đình và trẻ em tại các nhà trẻ và trường học.
Biểu hiện chính là chốc, có phỏng nước hóa mủ nhanh, dễ giập vỡ đóng vảy tiết, ngứa. Hay xuất hiện ở các vùng da hở do côn trùng cắn, các vết trày xước trên da.
Để ngăn chặn bệnh này, trẻ em nên được tắm rửa sạch sẽ, rửa tay thường xuyên, các vết cắt và vết xước trên da nên được rửa sạch và băng lại.
Côn trùng đốt
Nguyên nhân phổ biến nhất là do bọ chét có ở chó, mèo, muỗi, dĩn, ruồi vàng, ong bắp cày,...
Khi bị côn trùng đốt, trẻ thường bị ngứa nhiều và gãi rồi sau đó vết cắn bị bội nhiễm vi khuẩn, gây ra chốc lở, nhọt... Do vậy, khi đã bị côn trùng đốt, phải vệ sinh tay chân của trẻ sạch sẽ và bôi các loại thuốc giảm ngứa như Eurax, hoặc dịu da như hồ nước, oxid kẽm... Phòng bệnh tốt nhất là vệ sinh ngoại cảnh, diệt các loại côn trùng, và tránh côn trùng đốt bằng bôi các thuốc có chứa permethrin vào các vùng da hở ở tay và chân.
BS. Phạm Thị Lan