Người cao tuổi (NCT) thường dễ bị xảy ra tai biến mạch máu não. Sau giai đoạn cấp cứu, bệnh nhân tai biến mạch máu não chưa thể phục hồi được các chức năng nên gặp rất nhiều khó khăn trong sinh hoạt.
Sau tai biến mạch máu não, ảnh hưởng đến mỗi người khác nhau do mức độ di chứng để lại cũng khác nhau. Để sống tốt sau tai biến mạch máu não cần được chăm sóc, thực hiện một số thay đổi trong gia đình và thói quen hàng ngày. Một số thay đổi đơn giản có thể giúp người sau tai biến sinh hoạt phù hợp với đặc điểm thể chất và bệnh tật của mình. Dưới đây là một vài lưu ý giúp chúng ta chăm sóc người bệnh tốt hơn.
Về ăn uống ở người tai biến mạch máu não
Với bệnh nhân có thể tự ăn được nên áp dụng chế độ dinh dưỡng: cho người bệnh ăn uống như bình thường, nếu ăn ít thì nên tăng thêm bữa trong ngày. Thức ăn phải được chế biến phù hợp với khả năng nhai của người bệnh. Có thể cắt nhỏ, băm nhuyễn, ninh nhừ để người bệnh dễ ăn và dễ hấp thụ.
Thức ăn nên cắt nhỏ, băm nhuyễn, ninh nhừ để người bệnh dễ ăn và dễ hấp thụ
- Thức ăn phải cân đối và đáp ứng đủ các chất cần thiết như: chất đạm từ thịt, cá, trứng, đậu hũ…; chất bột đường từ gạo, mì, bánh mì…; chất béo từ dầu mỡ…; rau củ quả và trái cây.
- Năng lượng cần trong ngày: 25 - 30kcal/kg cân nặng/ngày.
- Thành phần dinh dưỡng trong ngày nên được phân chia đa dạng.
- Uống đủ nước: có thể tính theo 40ml/kg cân nặng/ngày.
Lưu ý:
Đa số người bệnh đều nằm tại giường hoặc đi lại hạn chế nên nhu cầu năng lượng sẽ thấp hơn so với người bình thường.
Nếu người bệnh có chế độ ăn hợp lý thì biểu hiện cơ thể như sau: da hồng hào, không viêm loét, niêm mạc không bị lở loét, cân nặng đạt mức lý tưởng, cơ chắc, tóc mượt, không rụng.
Với bệnh nhân không thể tự ăn được: người bệnh tai biến mạch máu não có thể không ăn được do liệt cơ hầu họng. Nếu cố ăn dễ gây sặc hoặc nôn. Vì vậy, nuôi ăn qua ống thông được bác sĩ khuyên áp dụng sẽ giúp người bệnh nhận đủ lượng thực phẩm cần thiết trong ngày. Khi chăm sóc bệnh nhân phải nuôi ăn qua ống thông cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh những biến chứng đáng tiếc có thể xảy ra như: nhiễm trùng…
Sinh hoạt, tập luyện
Trong trường hợp bệnh nặng, bệnh nhân chưa tự vận động được, người nhà phải giúp họ thay đổi tư thế 3 giờ một lần để tránh loét. Mỗi lần lật người, cần xoa rượu, cồn hoặc phấn rôm vào lưng, mông và các vị trí bị tì đè khác. Khi cho ăn uống, nên kê gối sau lưng bệnh nhân để giữ họ ở tư thế nửa nằm, nửa ngồi.
Đối với trường hợp nhẹ hơn, tùy mức độ di chứng liệt, cần đề ra một kế hoạch cụ thể cho bệnh nhân tập luyện hằng ngày. Cố gắng để cho họ tự làm ở mức tối đa, người nhà chỉ hỗ trợ hoặc giúp đỡ khi bệnh nhân không thể tự làm được. Quá trình tập luyện đòi hỏi sự kiên trì của cả bệnh nhân và người hướng dẫn. Nên duy trì việc này cả khi các di chứng đã được phục hồi.
Nếu bệnh nhân có thể đi được nhưng còn yếu, sử dụng thêm gậy để hỗ trợ
Thực hiện các biện pháp phòng bệnh
Cẩn thận giữ mình khi thời tiết chuyển lạnh vào mùa đông và khi áp suất không khí lên cao vào mùa hè.
Tránh tắm khuya hoặc ở nơi gió lùa, nhất là với người bị cao huyết áp.
Tránh trạng thái căng thẳng thần kinh, xúc động mạnh; tránh mất ngủ.
Điều trị các nguyên nhân gây tai biến mạch máu não như: tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, đái tháo đường, rối loạn nhịp tim.
Tránh táo bón, kiêng rượu, bia và các chất kích thích.
Tránh vận động thể lực quá mức như mang vác nặng, chạy nhanh…
BS.CKII. HUỲNH TẤN VŨ
