Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ bệnh đái tháo đường gia tăng nhanh nhất trên thế giới. Ước tính có khoảng 50% người bệnh đái tháo đường trong cộng đồng chưa được chẩn đoán. Và khi được chẩn đoán bệnh đái tháo đường, 50% người bệnh đã có biến chứng mạch máu ở ngay thời điểm thăm khám.
1. Loét chân ở bệnh nhân đái tháo đường do kiểm soát đường huyết kém
Theo BSCKII Nguyễn Bảo Trung - Trưởng Khoa Nội Tiết - Bệnh Viện Đa Khoa Bưu Điện (TP. Hồ Chí Minh) Khi đường huyết kiểm soát kém sẽ làm tổn thương mạch máu nhỏ dẫn đến viêm đa dây thần kinh ngoại biên, tổn thương mạch máu lớn dẫn đến xơ vữa, hẹp và nặng hơn là tắc động mạch ngoại biên chi dưới.
"Những người bệnh đái tháo đường nhập viện vì loét chân nặng đa phần là do đường huyết kiểm soát kém dẫn đến biến chứng thần kinh và mạch máu ngoại biên ở bàn chân, nếu cộng thêm yếu tố chấn thương và nhiễm trùng thì tỷ lệ đoạn chi tăng lên 15 lần so với người không bị đái tháo đường.
Hình ảnh bàn chân bị loét do biến chứng bệnh Đái tháo đường
Lý do đường huyết kiểm soát kém đa phần là do người bệnh không khám chữa bệnh kĩ càng trước đó, phần còn lại là do chưa được chẩn đoán đái tháo đường" – BS Trung chia sẻ thêm.
Theo Liên đoàn Đái tháo đường thế giới (IDF), cứ mỗi 20 giây có một người bệnh đái tháo đường phải đoạn chi. Loét chân ở bệnh nhân đái tháo đường là một biến chứng mạn tính, không những ảnh hưởng nghiêm trọng đến y tế mà còn ảnh hưởng đến vấn đề xã hội do ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh và gia tăng chi phí chăm sóc y tế. Có đến 14 – 24% bàn chân đái tháo đường phải đoạn chi.
David G Amstrong và cộng sự đã báo cáo năm 2011, trên loét chân đái tháo đường, tỉ lệ các nguyên nhân là do bệnh lý thần kinh ngoại biên chiếm 35%, bệnh động mạch ngoại biên chiếm 15%, kết hợp thiếu máu và thần kinh là 50%.
"Khi loét chân đái tháo đường có bệnh động mạch ngoại biên thường dẫn đến kết cục bất lợi nghiêm trọng, khả năng chữa lành thấp, lâu lành, hay tái phát vết loét, gia tăng tỉ lệ đoạn chi, bệnh tật và tử vong.
Vì vậy, bệnh nhân nên đến khám bệnh định kỳ tại bệnh viện với các bác sĩ chuyên khoa để được chữa trị và phòng ngừa sớm nhất có thể" – BS Trung nhấn mạnh.
2. Hướng dẫn chăm sóc bàn chân cho bệnh nhân đái tháo đường
Theo Hướng dẫn điều trị Bệnh Đái Tháo Đường của Hiệp Hội Đái Tháo Đường Hoa Kỳ:
Khám bàn chân cho bệnh nhân đái tháo đường ngay lần khám bệnh đầu tiên. Nếu không có vấn đề nghiêm trọng cần xử lý thì khám bàn chân nên được lặp lại mỗi năm.
Khám thần kinh bằng cách hỏi và đánh giá cảm giác nông và sâu của bệnh nhân.
Khám mạch máu ngoại biên chi dưới bằng cách đo ABI ( Huyết áp cổ chân và cánh tay ) cho người bệnh. Cần thiết thì siêu âm doppler mạch máu chi dưới hay chụp động mạch xoá nền (DSA).
BSCKII Nguyễn Bảo Trung khuyến cáo, để phòng ngừa biến chứng đoạn chi ở bệnh nhân đái tháo đường, người bệnh cần tuân thủ một số nguyên tắc sau:
- Kiểm soát tốt đường huyết ( đường huyết đói nên dưới 130mg/dl, HBA1C < 7% ) và các bệnh lý đi kèm như huyết áp, mỡ máu ....
Nếu thấy vết loét ở bàn chân, bệnh nhân cần đến được thăm khám sớm.
- Kiểm tra bàn chân mỗi ngày. Chú ý các vết chai, vết nứt, cục u, bóng nước .... và ghi nhớ những hiệu nhiễm trùng:
- Đỏ lên hoặc thay đổi màu sắc màu sắc khác (xanh, đen, tím hoặc tái) ở một phần bàn chân hay cả bàn chân
- Sưng, phù
- Đau hoặc đau nhói
- Nóng, ấm hơn chân còn lại
- Tổn thương rách da
Mỗi ngày, người bệnh nên tạo thói quen quan sát bàn chân của mình.
- Vệ sinh chân là việc hết sức quan trọng. Lau rửa bàn chân mỗi ngày, lau khô nhẹ nhàng bằng khăn mềm. Không nên ngâm chân trong nước quá lâu. Nếu da khô có thể dùng kem giữ ẩm nhưng tránh thoa vào vùng giữa các ngón chân. Cắt móng cẩn thận, tránh lấy khoé, cắt thịt dư vì dễ làm nhiễm trùng.
Không mài dũa móng chân sau khi cắt dẫn tới còn sót những góc sắc nhọn trên móng làm rách da bàn chân.
- Không đi chân trần (nên mang dép đi trong nhà). Mang dép hay giày phải vừa vặn, êm ái, tránh để vết phồng rộp, vết chai .... Nên mang giày che được phần mũi các ngón và phần gót tránh va chạm gây vết thương.
- Khám sớm khi bàn chân có vấn đề. Tránh tự xử lý nếu chưa có hướng dẫn bác sĩ.
- Không nên tự ý dùng những liệu pháp dân gian nếu chưa có chỉ định của bác sĩ, cẩn thận với nhiệt như ngâm chân vào nước ấm hay nóng vì phần lớn bàn chân đái tháo đường bị biến chứng thần kinh không có cảm giác với nhiệt và đau sẽ gây bỏng.
- Luôn giữ dòng máu lưu thông tốt ở chân. Tránh ngồi chổm hổm, ngồi lâu, đứng lâu ....
- Tăng cường hoạt động thể chất. Tập thể dục mang lại sức khoẻ cho người bệnh đái tháo đường. Nên chọn môn thể dục tăng sức bền bỉ, dẻo dai như những thể dục tăng lưu thông mạch máu ở bàn chân là: đi bộ, đạp xe, bơi lội, yoga ....
- Hãy thực hiện những lưu ý trên ngay từ bây giờ.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Hành trình an toàn – bảo vệ bạn và những người yêu thương
