Cha mẹ nên làm gì khi trẻ lười ăn dặm?

Để giải đáp những điều này, Thạc sĩ, Bác sĩ  Vũ Thị Lan Anh, Phó trưởng khoa Dinh dưỡng, BVĐK Hà Đông sẽ tư vấn giúp các mẹ.

Ngô Thị Lan, Nghệ An: Con tôi vừa được 1 tuổi, bé ăn dặm từ lúc 6 tháng nhưng tôi thấy bé chỉ ăn có vài món ăn yêu thích, nếu tôi nấu món khác thì con không ăn, xin bác sĩ cho hỏi nếu không ăn đa dạng thì liệu có đủ chất cho bé hay không? Có cần phải bổ sung thêm dưỡng chất gì cho bé trong trường hợp này không?

Trả lời:

Việc trẻ nhỏ "kén ăn" hoặc chỉ thích một số món là tình trạng khá thường gặp. Tuy nhiên, nếu bé ăn quá ít loại thực phẩm sẽ có nguy cơ thiếu chất, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển lâu dài. Trẻ 1 tuổi cần chế độ dinh dưỡng đa dạng, bao gồm 4 nhóm thực phẩm chính: bột đường (gạo, mì, khoai), đạm (thịt, cá, trứng, đậu hũ), chất béo (dầu, mỡ), rau củ và trái cây.

Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam, trẻ 1 tuổi cần khoảng 1000–1200 kcal/ngày, trong đó:

Đạm: 35–40g (thịt, cá, trứng, sữa, đậu). Chất béo: chiếm 30–35% tổng năng lượng (ưu tiên dầu ăn thực vật, mỡ cá). Rau xanh, hoa quả: cung cấp vitamin, chất xơ. Sữa: vẫn nên duy trì 400–500 ml/ngày.

Nếu trẻ chỉ ăn đi ăn lại một vài món, nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng rất cao:

Thiếu sắt, kẽm → dễ thiếu máu, chậm tăng cân, giảm miễn dịch. Thiếu vitamin D, canxi → ảnh hưởng chiều cao, xương và răng. Thiếu vitamin A, C và chất xơ → dễ táo bón, kém đề kháng.

Cha mẹ nên làm gì?

Khi gặp tình huống trên, người mẹ nên tiếp tục duy trì sữa mẹ hoặc sữa công thức khoảng 400–500 ml/ngày, đây vẫn là nguồn dinh dưỡng quan trọng. Tập cho bé làm quen món mới bằng nhiều cách chế biến, giới thiệu lặp lại nhiều lần (ít nhất 8–10 lần), có thể kết hợp cùng món bé thích. Không nên chiều theo thói quen "ăn một món duy nhất", vì lâu dài sẽ khiến trẻ càng khó tiếp nhận món khác. Nếu bé chậm tăng trưởng (so với biểu đồ chuẩn của WHO) hoặc có biểu hiện thiếu vi chất, bác sĩ sẽ xem xét bổ sung sắt, kẽm, vitamin D, đa vi chất. Việc này cần có thăm khám, không nên tự ý bổ sung.

Ăn uống đơn điệu chắc chắn không thể đảm bảo đủ chất cho trẻ 1 tuổi. Cha mẹ cần kiên nhẫn tập cho trẻ đa dạng thực phẩm và theo dõi cân nặng, chiều cao thường xuyên. Nếu cần, hãy đưa bé đi khám dinh dưỡng để được tư vấn bổ sung vi chất hợp lý.

Mẹ Hoàng Thị Thảo, Lào Cai: Tôi có con 8 tháng tuổi, gần đây tôi hay nghe báo đài nói về thực hành dinh dưỡng tại chỗ. Gia đình tôi ở xã miền núi của tỉnh Lào Cai, xin bác sĩ cho biết thực hành dinh dưỡng tại chỗ là như thế nào. Chúng tôi có thực hành được không và thực hành như thế nào ạ? Tôi chưa biết cho bé 8 tháng tuổi thì nấu bao nhiêu thịt hay cá tôi thường áng chừng, xin bác sĩ hướng dẫn.

Trả lời:

"Thực hành dinh dưỡng tại chỗ" là chương trình do Viện Dinh dưỡng Quốc gia triển khai, nhằm hướng dẫn người dân sử dụng ngay các thực phẩm sẵn có tại địa phương để chế biến bữa ăn đủ chất, hợp khẩu vị và tiết kiệm. Điều này đặc biệt phù hợp với các xã miền núi, nơi nguồn thực phẩm có thể hạn chế về chủng loại nhưng nếu biết cách kết hợp, vẫn đảm bảo cho trẻ phát triển tốt.

Với trẻ 8 tháng tuổi, nguyên tắc ăn dặm là:

Ăn 2–3 bữa bột/cháo xay mỗi ngày, ngoài ra vẫn duy trì bú mẹ. Mỗi bữa cần đủ 4 nhóm thực phẩm: tinh bột (gạo, ngô, khoai), đạm (thịt, cá, trứng, đậu), chất béo (dầu ăn, mỡ, lạc vừng), rau củ và trái cây.

Lượng thực phẩm khuyến nghị (theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia):

Gạo/bột/ngũ cốc: 20–25 g khô/bữa (khoảng 3–4 thìa canh). Thịt/cá/tôm/trứng: 20–25 g thịt nạc/cá hoặc ½ lòng đỏ trứng gà/bữa. Rau củ: 20 g rau xanh (1–2 thìa canh). Dầu ăn/mỡ: 5 g (1 thìa cà phê) cho vào sau khi nấu chín.

Ví dụ một bữa bột/cháo cho bé 8 tháng ở vùng miền núi có thể là:

Bột gạo nấu với thịt gà băm, thêm rau cải thái nhỏ, cuối cùng nêm 1 thìa cà phê dầu lạc. Hôm khác có thể đổi sang cá suối nấu bí đỏ, hoặc lòng đỏ trứng gà với rau ngót.

Cha mẹ nên lưu ý:

Thực phẩm cần nấu chín kỹ, băm hoặc xay nhuyễn để bé dễ ăn. Tăng dần lượng đạm theo tuổi, nhưng không nên cho quá nhiều một lúc vì có thể làm bé khó tiêu. Nên tập cho bé ăn đa dạng, thay đổi loại thực phẩm mỗi ngày.

Tóm lại, "thực hành dinh dưỡng tại chỗ" chính là tận dụng thực phẩm có sẵn tại địa phương, chế biến theo nguyên tắc 4 nhóm chất, với lượng thịt/cá cho trẻ 8 tháng là khoảng 20–25 g/bữa. Gia đình bạn ở Lào Cai hoàn toàn có thể áp dụng bằng cách sử dụng gạo, thịt gà, cá suối, rau rừng, bí đỏ, khoai, ngô… để nấu cho bé.

Chúc các bé hay ăn chóng lớn!