Với không ít người, ớt là loại gia vị không thể thiếu trong các bữa ăn, giúp làm tăng cảm giác ngon miệng. Nhưng có lẽ ít ai biết các bộ phận của cây ớt được dùng trị nhiều bệnh.
Ớt còn có tên phiên tiêu, thái phiên, lạp tiêu, hải tiêu... Theo Đông y, quả ớt vị cay, tính nóng; vào tâm, tỳ. Lá ớt vị ngọt đắng, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt giải độc, sát khuẩn lợi niệu, nấu canh có vị ngon. Rễ ớt có tác dụng hoạt huyết, tán thũng, theo kinh nghiệm dân gian có tác dụng trị phong thấp. Quả ớt có tác dụng ôn trung tán hàn, khai vị tiêu thực, trừ thấp. Dùng làm gia vị, khai vị trợ tiêu hóa trong các trường hợp ăn kém chậm tiêu, đau bụng do tỳ vị hư hàn, kiết lỵ tiêu chảy, phong thấp đau nhức gân xương, sốt rét, sởi đậu ban chẩn. Xin giới thiệu một số cách dùng ớt chữa bệnh.
Các dạng mụn nhọt, đinh độc.
Chữa đau bụng kinh niên: rễ ớt 10g, rễ chanh 10g, rễ xuyên tiêu 10g. Các vị sao vàng. Sắc uống trong ngày.
Chữa rắn rết cắn và côn trùng đốt: dùng lá tươi (liều lượng vừa đủ) giã nát, đắp vào vết cắn. Sau 15-30 phút, nếu còn đau nhức, đắp thêm lần nữa.
Chữa eczema: lá ớt tươi 30g, me chua 20g. Giã nát đắp vào chỗ đau. Làm liên tục 3-5 ngày.
Chữa mụn nhọt, đinh độc: lá ớt, lá na, lá tử vi, lá bồ công anh, lá táo; mỗi thứ 10-20g. Giã nát nhuyễn, thêm ít muối, đắp vào chỗ đau
Món ăn thuốc có ớt:
Cháo ớt: ớt xanh 20-60g, gạo tẻ 60g. Gạo nấu với ớt thành cháo, cho ăn nóng. Dùng cho người cảm cúm sốt nóng, rét run.
Nước đường gừng ớt: ớt đỏ chín tươi 10-15g, gừng tươi 12-15g, đường đỏ lượng thích hợp, nấu hãm nước cho uống. Dùng cho người ăn kém chậm tiêu, đau bụng do lạnh.
Thịt lợn xào mướp đắng ớt xanh: thịt lợn ba chỉ 80-100g, ớt xanh 60g, mướp đắng 60g. Thịt thái lát, ớt thái lát, mướp đắng bỏ hột thái lát, thêm gia vị, chút đường đỏ xào to lửa ăn nóng. Dùng cho người bị sốt nóng, đau đầu chóng mặt, buồn nôn khi trời nắng nóng, làm việc ở nơi có nhiệt độ cao, vã mồ hôi, khát nước.
Thịt bò xào cần tây ớt đỏ: thịt bò nạc 300- 400g, cần tây 120g, ớt đỏ 10-20g, gừng tươi 5g, trứng gà 1 quả. Thịt thái ngang thớ, cần cắt ngắn, ớt thái lát, gừng thái mảnh. Xào thịt, cần tây, ớt đỏ đến chín, thêm gừng, trứng và gia vị vào, đảo đều. Món này tốt cho người bị ù tai, đau đầu chóng mặt, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch.
Thịt dê hầm rễ ớt: thịt dê 100-150g, rễ ớt 60g. Thịt dê thái lát, rễ ớt rửa sạch chặt khúc; trộn đều, hầm chín, thêm muối, gia vị, chia ngày 1-2 lần. Dùng tốt cho người bị phong thấp đau sưng khớp.
Canh cá lá ớt: cá trê hoặc cá chép 200-400g, lá ớt 1 bó. Cá làm sạch đem nấu canh với lá ớt, thêm gia vị thích hợp, ăn. Dùng cho người bị mụn nhọt, viêm đường tiết niệu, phù nề.
Kiêng kỵ: Người đang đau mắt, âm hư hỏa vượng, mụn nhọt sưng tấy mưng mủ nên hạn chế.