Ổi là loại cây ăn quả phổ biến, mọc hoang tại nhiều vùng rừng núi hoặc được trồng trong vườn, quanh nhà để lấy quả ăn. Đây là loại quả có nhiều dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin C. Ngoài ra các bộ phận của cây ổi như búp non, lá non, vỏ rễ và vỏ thân còn được dùng làm thuốc.
Cây ổi trung bình cao khoảng 3 - 10m, thân nhẵn nhụi, vỏ già tróc ra từng mảng. Hoa ổi màu trắng, thơm dịu. Quả nặng từ 30 - 600g, tuỳ theo giống mà ổi nhiều hay ít hạt, ruột quả mầu trắng hoặc hồng, đỏ hoặc vàng. Nghiên cứu dược lý cho thấy dịch chiết từ các bộ phận của cây ổi đều có khả năng kháng khuẩn, làm săn se niêm mạc và cầm đi lỏng.
Theo dược học cổ truyền, lá ổi vị đắng sáp, tính ấm, có công dụng tiêu thũng giải độc, thu sáp chỉ huyết. Quả ổi vị ngọt hơi chua sáp, tính ấm, có công dụng thu liễm, kiện vị cố tràng. Các bộ phận của cây ổi thường được dùng để chữa bệnh đường tiêu hóa như tiêu chảy, viêm dạ dày ruột cấp và mạn tính, mụn nhọt, vết thương bầm tím...
Ổi được dùng làm thuốc như sau:
Trị tiêu chảy do nóng: Dùng vỏ dộp ổi 20g sao vàng, lá chè tươi 15g sao vàng, nụ sim 10g, trần bì 10g, củ sắn dây 10g sao vàng, tất cả tán bột, người lớn mỗi lần uống 10g, trẻ em uống bằng nửa liều người lớn. Hoặc vỏ rộp ổi sao vàng 20g, vỏ duối sao vàng 20g, vỏ quýt sao vàng 20g, bông mã đề sao vàng 20g, sắc đặc uống nóng. Dùng 3 - 5 ngày.
Tiêu chảy do lạnh: Dùng búp ổi sao 12g, gừng tươi 8g nướng cháy vỏ, hai thứ sắc cùng 500ml nước, cô còn 200ml, chia uống 2 lần trong ngày. Dùng 3-5 ngày.
Tiêu chảy do công năng tỳ vị hư yếu: Dùng lá hoặc búp ổi non 20g, gừng tươi nướng cháy 10g, ngải cứu khô 40g, sắc cùng 3 bát nước, cô còn 1 bát, chia uống vài lần trong ngày. Dùng 5 - 7 ngày.
Tiêu chảy do ăn phải thức ăn ôi thiu, thức ăn sống lạnh: Búp ổi 20g sao qua; vỏ quýt khô 10g; gừng nướng chín 10g, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm 2 lần trong ngày.
Giảm đau nhức răng do sâu răng: Vỏ rễ cây ổi sắc với một ít dấm chua, ngậm nhiều lần trong ngày.
Trị mụn nhọt mới phát: Lá ổi non và lá đào lượng vừa đủ, rửa sạch, giã nát rồi đắp. Làm nhiều lần trong ngày.
Lưu ý: Người bị táo bón không nên dùng.
Bác sĩ Nguyễn Thị Nga
