Cây mẫu kinh còn gọi là hoàng kinh, một số nơi bà con gọi là cây chân chim (do hình dáng của lá, trông như 5 cái móng chim). Là loại cây gỗ nhỏ, cao từ 3-5m, cành non hình vuông có lông mịn màu xám. Lá mọc đối, 3-5 lá chét, hình trái xoan hoặc mũi mác, mặt trên nhẵn màu lục sẫm, mặt dưới có lông mịn màu trắng bạc, hơi khía răng ở phần đầu lá. Cụm hoa mọc ở đầu cành, có màu tím nhạt hoặc lam tía, mùa hoa tháng 11. Quả hạch hình cầu, có đài tồn tại bao bọc. Mùa ra quả từ tháng 5 đến tháng 7. Cây thường mọc hoang và trồng làm hàng rào, làm cảnh vì lá đẹp, thơm, dùng làm thuốc,
Một số bài thuốc cụ thể:
Bài 1: Trị cảm mạo, nhức đầu, sổ mũi: Lá mẫu kinh 100g, lá bưởi, lá cam 40g, lá chanh, lá sả, ngải cứu, mỗi thứ 20g. Tất cả rửa sạch, cho vào nồi nấu trong 5 lít nước để xông, sau đó ăn cháo hành rất hiệu nghiệm.
Bài 2: Kích thích tiêu hóa, làm ăn ngon, dễ tiêu: Vỏ cây mẫu kinh 12g rửa sạch cắt khúc, cho vào ấm đổ 350ml nước sắc nhỏ lửa còn 150ml, chia 2 lần uống lúc còn nóng, dùng trước bữa ăn 30 phút.
Bài 3: Trị phụ nữ đau bụng khi có kinh, hoặc kinh bế đau bụng: Lá mẫu kinh 40g rửa sạch, đổ 500ml nước sắc còn 200ml nước chia 2 lần uống trong ngày, dùng liền 10 ngày trước chu kỳ kinh.
Bài 4: Trị đau nhức khớp xương, bầm tím do va đập: Lá mẫu kinh tươi, sao nóng, để vừa ấm 37 độ C bó chỗ sưng đau. 20 phút sau thuốc nguội sao lại và bó tiếp ngày 3 lần. Dùng liền 5 ngày.
Bài 5: Hỗ trợ điều trị ho do viêm phế quản, suyễn: Lá mẫu kinh 2g, cam thảo 6g. Tất cả cho vào ấm đổ 350ml nước sắc nhỏ lửa còn 150ml, chia 2 lần uống lúc còn nóng. Một liều trình 10 ngày.
Bài 6: Hỗ trợ chữa đau lưng do gai cột sống: Lá cây đại tướng quân, lá mẫu kinh, bồ công anh. Cả 3 loại đem giã nhỏ thật nhỏ với ít muối, sau đó trộn với ít rượu trắng (khoảng 40 độ) và xào nóng lên rồi đắp vào vùng cột sống bị đau.
Lưu ý: Những người suy nhược, gầy yếu, táo bón không được sử dụng hoặc khi sử dụng phải có sự chỉ định của thầy thuốc.
Bác sĩ Nguyễn Thu
