Cây bọ mẩy còn có tên là đắng cảy, người Tày gọi là mạy kỳ cáy, Thái là co khi cáy, thuộc họ cỏ roi ngựa. Là loại cây nhỏ, cao khoảng 1m. Cành lúc non có lông, khi già thì nhẵn. Lá mọc đối, hình mác, đầu nhọn, phía cuống cũng nhọn hay hơi tròn, hai mặt đều nhẵn, màu xanh lục thẫm, gân nổi rõ ở mặt dưới, khi vò lá thấy có mùi hôi đặc trưng. Hoa màu trắng, mọc ở đầu cành trên ngọn cây. Quả hạch, hình trứng, bọc trong đài. Cây thường mọc hoang ở vùng đồi trung du Bắc bộ và Trung bộ nước ta. Nhiều địa phương bà con thường lấy lá non về nấu canh ăn và dùng cho sản phụ sau khi sinh nở giúp ăn ngon và nhanh bình phục.
Để dùng làm thuốc người ta thường lấy lá và cành non, loại bỏ tạp chất và lá khô, rửa sạch, hong gần khô, cắt thành từng đoạn ngắn, phơi hoặc sấy khô, cất ở nơi khô mát dùng dần. Cành và lá bọ mẩy cho vị thuốc gọi là đại thanh diệp.
Cây bọ mẩy vừa làm rau vừa làm thuốc.
Một số bài thuốc thường dùng:
Bài 1: Chữa lở miệng, đau họng: Bọ mẩy tươi 20g, bồ công anh 20g, huyền sâm 16g; cho tất cả vào ấm, đổ nước ngập thuốc, sắc nhỏ lửa khoảng 30 phút, lấy nước thuốc ngậm uống. Ngoài ra, súc miệng nước muối thường xuyên giúp nhanh khỏi.
Bài 2: Hỗ trợ điều trị ho do viêm phế quản mạn tính: Bọ mẩy tươi 30g, lá nhót tươi 30g, hạt củ cải 15g. Tất cả rửa sạch, cho vào ấm, đổ 500ml nước sắc còn 250ml, chia 2 lần uống trong ngày. 15 ngày 1 liệu trình.
Bài 3: Phòng cảm mạo: Bọ mẩy tươi 20g, rửa sạch, đổ 500ml nước, sắc còn 150ml, đổ ra cốc, cho tiếp 300ml nước sắc nhỏ lửa còn 150 ml nước, đổ 2 nước thuốc trộn lẫn, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng liền 1 tuần.
Bài 4: Trị sốt phát ban: Bọ mẩy, kim ngân, thạch cao, huyền sâm, mỗi vị 20g. Tất cả rửa sạch, đổ 550ml nước sắc còn 300ml chia 2 lần uống trong ngày. Dùng liền 3 ngày.
Bài 5: Chữa nhức đầu, cảm sốt nóng: Bọ mẩy 12g, đổ 500ml nước sắc còn 300ml, thêm đường, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng liền 3 ngày.
Do thể bệnh và cơ địa người bệnh khác nhau nên các vị thuốc có thể gia giảm và kết hợp với thuốc khác nên khi áp dụng để điều trị bệnh cần có sự tư vấn của thầy thuốc.