Từ tập huấn giáo viên đến lan tỏa cho học sinh
Trong bối cảnh Internet và mạng xã hội ngày càng len lỏi sâu vào đời sống, trẻ em – đặc biệt là học sinh tiểu học – đang đối mặt với không ít nguy cơ từ môi trường trực tuyến. Từ những tin nhắn lừa đảo, các đường link độc hại, đến hành vi bắt nạt qua mạng hay tiếp xúc với nội dung không phù hợp độ tuổi… đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển tâm lý và an toàn của trẻ.
Nhận thức rõ điều này, ngành giáo dục Yên Bái đã triển khai nhiều mô hình, trong đó nổi bật là việc thành lập Câu lạc bộ "An toàn mạng" tại các trường tiểu học. Đây không chỉ là một hoạt động ngoại khóa bổ ích, mà còn là "lá chắn số" giúp học sinh tự bảo vệ mình trước không gian mạng đầy cám dỗ.
Từ năm 2022, Sở Giáo dục và Đào tạo Yên Bái phối hợp với Sở Thông tin – Truyền thông và tổ chức CFC Việt Nam triển khai tập huấn trong khuôn khổ dự án "Be Internet Awesome – Em an toàn hơn cùng Google". Chương trình đã đào tạo cho hơn 365 giáo viên tiểu học về kỹ năng an toàn mạng. Đây là lực lượng nòng cốt, mang kiến thức mới về Internet thông minh, tỉnh táo, mạnh mẽ, tử tế và can đảm vào chính bài giảng, sinh hoạt ngoại khóa của học sinh.
Sau giáo viên, học sinh nòng cốt từ nhiều trường học trên địa bàn tỉnh cũng được tập huấn trực tiếp về an toàn số. Nội dung bao gồm kiến thức Luật Trẻ em, kỹ năng phòng chống xâm hại trên môi trường mạng, cách nhận diện lừa đảo trực tuyến và cách gọi đến các tổng đài bảo vệ trẻ em (111 và 1800-1776) khi gặp tình huống khẩn cấp.
Từ nền tảng tập huấn này, nhiều trường tiểu học ở Yên Bái đã thành lập Câu lạc bộ "An toàn mạng". CLB được duy trì định kỳ, nơi học sinh vừa học, vừa chơi để ghi nhớ kỹ năng an toàn số.
Trong mỗi buổi sinh hoạt, các em được tham gia nhiều hoạt động thực hành sáng tạo: Thảo luận tình huống nếu có người lạ xin thông tin cá nhân thì nên làm gì? Tiểu phẩm cảnh báo về những tin nhắn rủ rê qua mạng xã hội, trò chơi online.
Trò chơi nhận diện phân biệt link an toàn và link lừa đảo. Thực hành báo cáo học cách chia sẻ với thầy cô, cha mẹ và cơ quan chức năng khi gặp rủi ro. Những hoạt động này giúp học sinh nhớ lâu, dễ áp dụng, thay vì chỉ tiếp thu thụ động qua sách vở.
Học sinh hào hứng, thầy cô đồng hành
Trong một buổi sinh hoạt CLB tại trường tiểu học ở thành phố Yên Bái, học sinh lớp 4 và 5 đã cùng dựng tiểu phẩm "Tin nhắn lạ – Cái bẫy nguy hiểm". Nội dung xoay quanh việc một bạn nhỏ nhận tin nhắn mời chơi game, tặng quà hấp dẫn. Nhờ sự hướng dẫn của CLB, nhân vật chính đã biết từ chối, không bấm vào đường link và báo ngay cho thầy cô.
Em Nguyễn Mai Anh (lớp 5) chia sẻ: "Trước đây em rất tò mò khi thấy tin nhắn lạ, có khi còn thử bấm vào. Bây giờ em biết phải cẩn thận, không để bị lừa. Em thấy yên tâm hơn khi dùng điện thoại để học và giải trí."
Thầy Phạm Văn Tuấn, giáo viên phụ trách CLB, nhận xét: "Học sinh hào hứng hơn khi được học qua trò chơi, qua tình huống thực tế. Đặc biệt, nhiều em đã mạnh dạn chia sẻ với thầy cô và cha mẹ những điều gặp phải trên mạng, điều mà trước đây các em thường giấu."
Câu lạc bộ “An toàn mạng” là lá chắn số cho trẻ em ở Yên Bái.
Hoạt động của CLB không chỉ tác động tới học sinh, mà còn dần lan tỏa ra cộng đồng. Nhiều phụ huynh tham gia buổi sinh hoạt đã bày tỏ sự bất ngờ khi biết có quá nhiều chiêu trò lừa đảo trực tuyến mà trẻ nhỏ có thể gặp phải. Họ cũng được hướng dẫn cài đặt chế độ an toàn trên thiết bị, thiết lập mật khẩu mạnh và trò chuyện cùng con về trải nghiệm trên mạng.
Mô hình CLB "An toàn mạng" sẽ tiếp tục được nhân rộng, gắn với Chương trình bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021–2025 do Chính phủ ban hành. Đây là minh chứng cho sự đồng hành của địa phương trong việc đưa chính sách quốc gia đến gần hơn với từng học sinh vùng cao.
Trao kỹ năng để trẻ em tự bảo vệ mình
Hoạt động thành lập Câu lạc bộ An toàn mạng ở Yên Bái cũng nằm trong định hướng của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, nhằm trao cơ hội tiếp cận công nghệ an toàn cho trẻ em vùng khó. Đây đồng thời là sự hưởng ứng phong trào "Cả nước vì người nghèo – Không để ai bị bỏ lại phía sau", giúp trẻ em miền núi không bị thiệt thòi trong kỷ nguyên số.
Trong kỷ nguyên số, không thể cấm trẻ tiếp xúc với Internet, mà điều quan trọng là dạy trẻ biết sử dụng đúng cách, an toàn. Việc thành lập CLB "An toàn mạng" tại các trường tiểu học ở Yên Bái mang nhiều ý nghĩa thiết thực. Giúp học sinh tự tin, chủ động bảo vệ mình khi trực tuyến. Giảm thiểu rủi ro từ lừa đảo, bắt nạt hay nội dung độc hại. Xây dựng văn hóa ứng xử văn minh, tử tế trên mạng. Góp phần tạo môi trường số an toàn, lành mạnh cho thế hệ trẻ vùng cao.
Hoạt động này còn thể hiện sự quan tâm sát sao của ngành giáo dục và chính quyền địa phương trong việc thực hiện các chương trình quốc gia về bảo vệ trẻ em.
Câu lạc bộ "An toàn mạng" cho học sinh tiểu học tại Yên Bái là mô hình nhỏ nhưng mang ý nghĩa lớn. Nó không chỉ trao cho các em kỹ năng, mà còn gieo mầm ý thức trách nhiệm trong sử dụng công nghệ. Trong tương lai, khi mô hình này được nhân rộng, Yên Bái sẽ trở thành điểm sáng trong công tác bảo vệ trẻ em trước thách thức của không gian mạng – nơi tiềm ẩn nhiều rủi ro nhưng cũng mở ra nhiều cơ hội học tập và phát triển.
5 nguyên tắc an toàn mạng cho trẻ em gồm:
1: Thông minh – Suy nghĩ kỹ trước khi chia sẻ thông tin, hình ảnh cá nhân.
2: Tỉnh táo – Cẩn trọng trước đường link lạ, tin nhắn đáng ngờ, tránh bị lừa đảo.
3: Mạnh mẽ – Biết bảo mật tài khoản, đặt mật khẩu an toàn, không tiết lộ cho người khác.
4: Tử tế – Giao tiếp văn minh, không tham gia bắt nạt hay chia sẻ nội dung xấu.
5: Can đảm – Khi gặp rủi ro, hãy báo ngay cho cha mẹ, thầy cô hoặc gọi tổng đài 111.
