Hang Sơn Đoòng (thuộc Di sản thiên nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng) nằm trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình được biết đến là 1 trong 10 hang động tự nhiên kỳ vĩ nhất thế giới. Nhưng chắc hẳn không nhiều người biết câu chuyện về cơ duyên và hành trình hỗ trợ đoàn thám hiểm đưa kỳ quan này đến với thế giới của người thợ rừng.
Ông Hồ Khanh, người tìm ra hang động lớn nhất thế giới.
Ông Hồ Khanh (SN 1969), trú xã Sơn Trạch (nay là thị trấn Phong Nha), huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình vẫn còn nhớ như in câu chuyện về cơ duyên với Sơn Đoòng.
Ông Khanh mồ côi cha từ khi 13 tuổi, gia đình nghèo khó, đông anh em nên chỉ học hết lớp 6. Đến năm 18 tuổi, ông theo chân thợ rừng địa phương vào rừng tìm kiếm trầm hương (người địa phương hay gọi là sơn tràng) để mưu sinh.
Trong những chuyến đi rừng dài ngày đó, hang động chính là nơi trú ẩn thích hợp nhất cho thợ rừng, đây cũng là lý do mà ông và những sơn tràng khác biết đến nhiều hang động ở Phong Nha - Kẻ Bàng. Trong chuyến đi tìm trầm hương vào cuối năm 1990, ông tìm đến một vòm hang đá để trú mưa nhưng chưa từng nghĩ đó là lối vào của hang động lớn nhất thế giới.
"Vòm hang này khá lớn. Tôi định vào trong trú mưa, nhưng khi đến cửa hang gặp một luồng gió mạnh thổi liên tục từ trong ra khiến tôi sợ hãi. Không dám vào trong, tôi chỉ nép bên vách đá chờ mưa tạnh rồi đi rừng tiếp mà không để tâm đến cửa hang này", ông Hồ Khanh kể.
Trong những chuyến đi rừng, ông Khanh may mắn đặt chân đến cửa của hang động lớn nhất thế giới.
Năm 1993, khi Phong Nha - Kẻ Bàng trở thành khu bảo tồn thiên nhiên. Được vận động, ông Khanh cùng nhiều người dân xã Sơn Trạch dần từ bỏ nghề đi rừng.
Khoảng thời gian sau đó, Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh nhiều lần sang Việt Nam thực hiện các chuyến thám hiểm ở Phong Nha - Kẻ Bàng. Với kinh nghiệm trong những năm tháng đi rừng ông Khanh và bạn rừng đã giúp đỡ rất nhiều cho công tác thám hiểm, nghiên cứu của các chuyên gia hang động. Đoàn thám hiểm khám phá ra nhiều hang động mới.
Dưới tán rừng già, ông Khanh nhớ lại câu chuyện gió mạnh thổi từ trong hang mà trước đây ông trải qua nên kể lại cho các chuyên gia. Thế nhưng giữa núi rừng bạt ngàn, ông không thể nhớ được vị trí chính xác của hang động này. Năm 2007, đoàn thám hiểm với sự hỗ trợ của ông Hồ Khanh cố gắng đi tìm hang động bí ẩn mà ông nhắc đến, nhưng không có kết quả.
Ông Hồ Khanh cùng chuyên gia Howard Limbert trong chuyến đi rừng năm 2014.
Khi ấy, ông Howard Limbert, Trưởng đoàn thám hiểm của Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh quan sát hiện tượng tự nhiên khu vực xung quanh và khẳng định rằng khu vực ông Khanh dẫn đến nhất định có hang động lớn. Trước khi về nước, ông Howard Limbert nhắn nhủ ông Hồ Khanh cố gắn tìm hang động bí ẩn đó.
Giữa năm 2008, một mình ông Khanh khăn gói vào rừng. Sau một ngày một đêm tìm kiếm trong rừng sâu, ông Hồ Khanh vỡ òa khi tìm lại được cửa hang bí ẩn năm nào.
"Các chuyên gia thám hiểm bảo gió lùa từ bên trong hang là hiện tượng tự nhiên, tôi không còn sợ nên men theo cửa hang tiến vào trong. Địa hình phức tạp, không có đồ bảo hộ nên cũng không thể vào sâu. Tôi đã quan sát, đánh dấu rất kỹ càng trước lúc về để có thể tìm đường trở lại", ông Hồ Khanh nhớ lại.
Giữa năm 2008, ông Khanh một mình khăn gói vào rừng, sau một ngày đêm ông tìm lại được cửa hang bí ẩn năm nào.
Đầu năm 2009, đoàn chuyên gia của Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh trở lại Việt Nam, ông Hồ Khanh lập tức báo tin vui. Các chuyên gia đến từ nước Anh lập đoàn, phối hợp với Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội và nhờ Hồ Khanh dẫn đường để thực hiện chuyến thám hiểm tiến vào hang động bí ẩn.
Ngày 7/4/2009, đoàn bước chân vào hang, đây cũng là lần đầu tiên ông Hồ Khanh vào sâu bên trong vì trước đó không có thiết bị an toàn, trong khi lối xuống cửa hang có dốc cao đến 50m.
Trong lần thám hiểm này, đoàn đã thực hiện nhiều hoạt động vẽ bằng thiết bị laze. Ông Hồ Khanh cùng các thành viên đoàn thám hiểm bàn bạc và đặt tên hang là Sơn Đoòng (Sơn là núi, Đoòng là tên của thung lũng nơi có suối Rào Thương chảy qua).
Tháng 4/2009 cũng là lần đầu tiên hang Sơn Đoòng được Đoàn thám hiểm Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh công bố trước báo giới. Ngày 30/4/2013, tổ chức Guinness thế giới công nhận hang Sơn Đoòng là hang động lớn nhất thế giới.
Ngày 30/4/2013, tổ chức Guinness thế giới công nhận hang Sơn Đoòng là hang động lớn nhất thế giới.
Năm 2013, tour mạo hiểm khám phá hang Sơn Đoòng được đưa vào khai thác, ông Hồ Khanh trở thành porter (người khuân vác), đưa các đoàn khách, đoàn làm phim, hãng thông tấn nước ngoài thám hiểm hang động lớn nhất thế giới.
Hiện tại, ông Hồ Khanh là đội trưởng, quản lý đội porter hơn 100 thành viên là người dân địa phương. Mỗi năm, ông Hồ Khanh cũng có 1-2 lần cùng đoàn thám hiểm của Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh tiến hành khám phá, tìm kiếm hang động mới ở Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng.
Hiện tại, ông Hồ Khanh là đội trưởng, quản lý đội porter hơn 100 thành viên là người dân địa phương.
Với những cống hiến và đóng góp trong công tác thám hiểm hang động cho Di sản Thiên nhiên thế giới, ông Hồ Khanh đã 2 lần được UBND tỉnh Quảng Bình tặng Bằng khen. Cùng với đó, ông Khanh cùng nhà thám hiểm hang động Howard Limbert được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba.
Video: Xã biển Cảnh Dương - Một trong bát danh hương của tỉnh Quảng Bình.
