Trong thi ca lãng mạn châu Âu, nhà thơ Ý Tasso (thế kỷ 16) cuối đời Phục hưng là một khuôn mặt điển hình về nội dung sáng tác cũng như về cuộc đời đau khổ và tự giày vò. Từ sau khi ông mất, cuộc đời của ông đã trở thành một huyền thoại cho các thế hệ lãng mạn, nó tượng trưng cho tài mệnh xung khắc, xã hội không hiểu nổi thiên tài nên vùi dập thiên tài.
Tasso Torquato (1544-1595).
Tasso Torquato (Ta-xo, 1544-1595) là nhà thơ Ý cuối thời kỳ văn nghệ Phục hưng ở Ý. Con một nhà thơ. Ông học luật và triết, nhưng chọn nghề văn. Ông làm bầy tôi ở Cung đình Ferrare (Phe-ra-rê) và được trọng vọng vì thơ văn, nhưng bản thảo thiên anh hùng ca Thành Giê-ru-da-lem được giải phóng (La Gerusalemme liberata, viết khoảng 1570-1580) bị các nhà phê bình đánh giá thấp. Ngoài ra, những giày vò về tôn giáo, thất tình và tính đa nghi khiến cho ông có những thời gian mất trí. Ông bị giam 7 năm trong nhà điên. Ở đó ra, tuy được trọng vọng nhưng ông vẫn tự giày vò đau khổ, sống lang thang. Ông chết năm 51 tuổi trong một nhà tu kín. Khối lượng tác phẩm của ông rất lớn: Thơ trữ tình theo truyền thống Petraca; 2000 lá thư (tư liệu quý về tác giả thời đó); vở kịch mục ca A-min-ta (Aminta, 1573) kể một câu chuyện tình thôn dã đau khổ nhưng kết thúc có hậu,... Nhưng tác phẩm lớn nhất của ông là Thành Giê-ru-da-lem được giải phóng, một tác phẩm xuất sắc của văn học Ý, có ảnh hưởng đến văn học châu Âu: những hiệp sĩ Thập tự chinh thứ nhất (1099) giải phóng được thành phố thiêng liêng của người Thiên Chúa giáo khỏi bọn chiếm đóng ngoại đạo; nhưng ngoài những cảnh chiến trận, có ba câu chuyện tình cảm động và những vấn đề chính trị, xã hội đương thời, lời thơ du dương, tả tình rất tế nhị, bố cục chặt chẽ khiến cho tác phẩm có một giá trị lâu dài, mặc dù có chỗ lời và chữ cầu kỳ.
Sau đây là một số tư duy của Tasso:
- Thời gian không dành cho tình yêu coi như uổng mất.
- Chúng ta là những đồ chơi khốn khổ của sự lầm lẫn! Chúng ta bám lấy một cách mù quáng niềm hy vọng nhỏ nhen nhất mơn trớn ta và đánh lừa ta.
- Trong một thế giới tạo bằng bầu không khí luôn thay đổi, thay đổi ý kiến nhiều khi là chuyện thường xuyên.
- Chúng ta hãy hái bông hồng ngay buổi ban mai của ngày huy hoàng hôm nay. Đến chiều, hoa sẽ héo mất. Chúng ta hãy hái bông hồng của tình yêu. Chúng ta cứ yêu đi, vì khi yêu, chúng ta có thể được yêu.
