Nhiều người coi Franklin Roosevelt (Ru-sơ-ven) là một trong những vị Tổng thống xuất sắc nhất Hoa Kỳ. Xuất thân từ một gia đình quyền quý gốc Hà Lan, ở New York, Roosevelt bước vào con đường vương đạo làm chính trị. Năm 39 tuổi, ông bị bệnh bại liệt và bị liệt cả hai chân sau. Ông vượt qua bệnh tật, tiếp tục sự nghiệp. Có cử tri e ngại ông là một trí thức không đủ sức nặng chính trị. Năm 47 tuổi, ông làm Thống đốc New York (1929-1933). Sau đó, ông được bầu làm Tổng thống Mỹ đúng vào lúc khủng hoảng kinh tế thế giới, Hoa Kỳ ở trong một suy thoái kinh tế gần như tuyệt vọng.
Ngày 4/3/1933, trong bài diễn văn nhậm chức, ông đã tuyên bố một câu đanh thép: “Điều duy nhất đang sợ là bản thân sự sợ hãi”.
Là một người có tài thực dụng, Roosevelt đưa ra một “Chính sách mới” (New deal) nhằm đẩy lùi cuộc khủng hoảng. Mãi đến 1939, cơ chế pháp luật chính sách mới của ông mới thực sự bắt đầu có hiệu quả. Cuộc “Cách mạng Roosevelt” nhằm hai mục đích: chính quyền liên bang nắm quyền điều khiển kinh tế chứ không phải là chính quyền từng bang, do đó quyền lợi của Tổng thống tăng lên, Nhà nước cải tiến phúc lợi của đại chúng, có dáng dấp dân chủ - xã hội (thí dụ như sau này ở Thụy Điển). Những cải cách của Roosevelt (cắt bớt hoạt động kinh doanh sản xuất để giữ giá, mở công trường lớn của Nhà nước để tăng công ăn việc làm, tăng phúc lợi cho người nghèo,...) ít hiệu quả, có khi lại khiến kinh tế thụt lùi. Mãi đến khi Thế chiến II bắt đầu, cơ chế mới thực sự phát huy tác động. Roosevelt đã truyền lại cho đồng bào nghị lực, phấn khởi và sức sống của bản thân, những điều mà cuộc khủng hoảng đã lấy mất đi của họ.
Dần dần các vấn đề đối ngoại nổi lên. Roosevelt phải khéo léo thay đổi tâm trạng nhân dân. Trong khi phát xít Đức, Ý, Nhật bắt đầu làm mưa, làm gió ở châu Âu, châu Phi thì người Mỹ, chán ngán về sự can thiệp vô bổ vào Thế chiến I, muốn theo chính sách “biệt lập” để đứng ngoài cuộc. Vấn đề đối nội cũng đã khá nặng nề. Roosevelt không ngừng nhấn mạnh là cần bảo vệ “dân chủ” trên phạm vi nhân loại.
Ngày 14/4/1939, Roosevelt viết một bức thư cho Hitler vừa cương quyết, vừa mềm dẻo, đề nghị Hitler tuyên bố thôi dùng vũ lực đánh chiếm các nước khác: “Vì Hoa Kỳ, một trong những nước thuộc bán cầu Tây, không dính líu gì đến những cuộc tranh chấp hiện nay đã nảy sinh ở châu Âu, để tôi hành động với trách nhiệm và nhiệm vụ của một người trung gian hữu nghị, có thể thông báo điều ấy cho các nước khác đang lo lắng về diễn biến chính sách của Chính phủ ông”.
Dĩ nhiên là chiến tranh sẽ cứ bùng nổ.
Trong bản Thông điệp hàng năm gửi Quốc hội (4/1/1939), Roosevelt phát biểu: “Bão táp từ bên ngoài trực tiếp thách thức ba thể chế thiết yếu đối với người Mỹ từ xưa đến nay. Trước tiên là tôn giáo, gốc của hai thể chế kia: dân chủ và chữ tín quốc tế.
Tôn giáo dạy cho con người quan hệ đối với Thượng đế, do đó mang lại cho cá nhân ý thức về bản thân nhân phẩm của mình, tự trọng qua sự trọng người khác. Dân chủ là một khế ước giữa những người tự do.
Chữ tín quốc tế gắn liền với dân chủ, xuất phát từ ý muốn các quốc gia văn minh tôn trọng quyền lợi và lợi ích của các quốc gia khác.
...Tôi có nghe người nói: “Tất cả đều quá ư phức tạp. Độc tài cũng có cái hay của nó. Nó loại trừ được những nhiễu nhương về lao động, thất nghiệp, hoạt động lãng phí, làm theo ý riêng của mình”. Tôi xin đáp: “Đúng là vậy. Nhưng độc tài cũng loại trừ một số điều khác mà người Mỹ chúng ta biết giữ mãi mãi - mà chúng ta vẫn có ý muốn làm theo ý riêng của chúng ta”.
...Đã có lần tôi tiên tri là thế hệ người Mỹ chúng ta có cuộc hẹn với số mệnh. Điều tiên tri ấy đang thành sự thật... Thế hệ chúng ta sẽ cứu vớt một cách cao cả hay bỏ mất một cách ti tiện niềm hy vọng tốt đẹp nhất cuối cùng của trái đất...”.
Mãi đến khi Nhật oanh tạc Trân Châu Cảng (Pearl Harbour), 7/12/1942, ý chí tham chiến của Hoa Kỳ mới rõ rệt. Trước đó, Roosevelt đã chèo chống để giúp đỡ vũ khí cho các nước châu Âu bị phát xít tấn công. Việc Hoa Kỳ tham chiến đã là đòn bẩy cho kinh tế trong nước, đồng thời ngày càng làm lệch cán cân lực lượng về phía đồng minh. Nhưng Roosevelt sẽ không được nhìn thấy chiến tranh kết thúc. Ông mất năm 63 tuổi (12/4/1945), 1 tháng trước khi phát xít Đức đầu hàng.
Sau đây là một số tư duy của Roosevelt:
Quyền ưu tiên của con người là được ăn khi đói.
Trị quốc là giữ cái cân công lý thăng bằng cho tất cả mọi người.
Những sự vuốt ve chưa từng bao giờ biến con hổ thành con mèo con.
Giới hạn duy nhất cản trở sự phát triển ngày mai của chúng ta sẽ là những sự hoài nghi của chúng ta ngày hôm nay.
Kẻ phản động là một kẻ đi giật lùi.
Thất bại quả là đau khổ. Nhưng tệ hại hơn nữa là không bao giờ dám cố gắng thành công.
Trong lĩnh vực chính trị, không có gì xảy ra do ngẫu nhiên. Mỗi lần một sự kiện xảy ra, có thể chắc chắn là sự kiện đó đã được chuẩn bị trước để diễn biến như vậy.
Sách không thể đốt đi mà hủy được. Con người ta chết đi, còn sách thì không chết. Không ai, không lực lượng nào có thể hủy diệt được trí nhớ. Sách là ánh sáng soi đường cho văn minh.
Sự suy sụp trong tương lai của những chế độ độc tài tai hại cho nhân loại rất nhiều hơn là sự suy sụp của bất cứ chế độ dân chủ nào.