Cảo thơm lần giở: Carlyle nghĩ gì?

Trường hợp ở Việt Nam cũng vậy, từ Bắc đến Nam, các thành phố của các thành thị lớn nhỏ đều mang tên có tính lịch sử đặc biệt, lịch sử chống ngoại xâm (nhiều nhất trong giai đoạn chống Trung Quốc, rồi đến chống Pháp, chống Mỹ ít hơn). Các phố Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Ngô Quyền, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi,... không thành phố nào không có. Tỷ lệ các phố mang tên các anh hùng dân tộc rất cao. Các vị anh hùng này được nhân dân coi là nhân thần, lập đền thờ cúng bái ở rất nhiều nơi. Việc Việt Nam thờ cúng anh hùng dân tộc hẳn là phù hợp với “triết lý anh hùng” của Carlyle.

Triết gia, nhà văn, nhà sử học Carlyle (1795-1881).

Carlyle (Ca-lai, 1795-1881) là nhà văn, nhà sử học, triết gia Anh. Ông dịch văn học cổ điển và lãng mạn Đức sang tiếng Anh, truyền bá triết học duy tâm Đức ở Anh. Ông đại diện cho một nền triết học chống lại chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa vị lợi (Utilitarianism) Anh, chủ nghĩa duy lý thế kỷ 18. Ông đề cao vai trò tinh thần, nghị lực và thiên tài trong lịch sử. Ông nổi tiếng đề cao việc tôn sùng anh hùng, nhưng tư tưởng sùng bái anh hùng của Carlyle khác với quan niệm của ta là đề cao những nhân vật vinh danh cho Tổ quốc. Triết lý người hùng của ông là: sức mạnh tạo ra quyền, người mạnh phải cai trị kẻ yếu và có trách nhiệm với quần chúng. Tác phẩm chính của ông là: Về anh hùng và tính chất anh hùng trong lịch sử (On Heroes, Hero Worship and the Heroic in History, 1840-1841).

Sau đây là một số suy nghĩ của Carlyle:

Trường đại học thật sự vào thời đại này là một bộ sưu tập sách.

Báo chí thật là vĩ đại. Phải chăng mỗi chủ báo có khả năng đều là một người cai trị thế giới, vì người ấy cùng đồng nghiệp tìm cách thuyết phục thế giới, tuy tự mình tác nghiệp, nhưng người ấy bị giám sát bởi số lượng báo phát hành.

Báo chí là đẳng cấp thứ tư trong vương quốc.

Im lặng là yếu tố trong đó được hun đúc những sự việc vĩ đại.