Hiện nay, thời tiết rét đậm kéo dài, nhiều người, nhất là ở nông thôn hay dùng củi, than, bếp lò để sưởi ấm. Vì vậy, đã có nhiều vụ tai nạn hay gặp trong mùa rét như: ngộ độc khí CO do đốt than tổ ong trong phòng kín, bỏng lửa...
Khí CO được sinh ra khi đốt bất kỳ loại nhiên liệu nào như khí đốt (gas), dầu lửa, gỗ hoặc than. Khí CO không màu, không mùi nên chúng ta không thể nhìn hay ngửi thấy nhưng ở nồng độ cao, nó có thể gây chết người trong vài phút. Nếu các thiết bị đốt nhiên liệu được sử dụng đúng cách thì lượng khí CO sinh ra thường không tới mức độ nguy hiểm. Nhưng khi các thiết bị hoạt động không chính xác hoặc sử dụng trong phòng đóng kín cửa, nó có thể sinh ra CO ở mức độ gây nguy hiểm chết người trong thời gian rất ngắn.
Tổn thương do ngộ độc khí CO
Ngộ độc khí than là do thiếu ôxy não, trong khi các tế bào chất xám chỉ huy hoạt động của con người, chịu trách nhiệm về hoạt động tinh thần, tình cảm, lý trí lại rất nhạy cảm với tình trạng thiếu ôxy. Vì vậy, khi ngộ độc khí than, các tế bào này sẽ tổn thương trước. Ngộ độc quá nặng sẽ gây tử vong, còn những người sống được thì lại mất trí tuệ. Càng ở phòng kín thì nguy cơ ngộ độc khí CO càng tăng. Quá trình nhiễm độc khí xảy ra rất nhanh, khi bệnh nhân bắt đầu cảm thấy có điều gì đó “bất thường” cũng là lúc không còn khả năng kháng cự rồi lịm dần. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời thì có thể dẫn đến tử vong.
Biểu hiện lâm sàng ngộ độc khí CO
Các dấu hiệu tổn thương ban đầu do hít khói là: chảy nước mắt, viêm kết mạc, ho, khạc ra đờm có than, tiếng thở khò khè, tiếng thở rít, khó thở, nói khàn, mất định hướng, mất tri giác…
Nếu bị ngộ độc nhẹ, nạn nhân có biểu hiện thở dốc, buồn nôn, đau đầu nhẹ… Ở mức ngộ độc trung bình, nạn nhân cảm thấy đau đầu dữ dội, chóng mặt, rối loạn thần kinh, buồn nôn, ngất xỉu, tử vong nếu mức độ ngộ độc này kéo dài. Nếu bị ngộ độc khí CO mà không được cấp cứu kịp thời thì dẫn tới những biến chứng là tràn khí màng phổi, tràn khí trung thất, tràn khí màng bụng, tràn khí dưới da, giãn phế quản, nhuyễn khí quản, hẹp khí quản…
Cách xử trí cấp cứu người bị ngộ độc khí CO
Người bị ngộ độc khí CO thường ở trong phòng đóng kín cửa nhưng có động cơ đang nổ như: xe máy, máy phát điện hoặc bếp than, củi… mà bệnh nhân bất tỉnh hoặc tử vong thì nghĩ ngay đến ngộ độc khí. Cần nhanh chóng mở các cửa, khẩn trương đưa nạn nhân ra khỏi khu vực nhiễm độc và nhanh chóng đưa đến cấp cứu ở cơ sở y tế gần nhất để được xử lý và điều trị kịp thời vì khi ngộ độc mức độ CO trên 60% thì tỷ lệ hôn mê và tử vong cao.
Để phòng tránh ngộ độc thì cần phải dùng than đúng cách. Không đốt than, củi trong nhà, trong lều, không cho động cơ xe máy, ôtô... nổ máy trong phòng kể cả khi mở cửa cũng rất nguy hiểm.
BS. Nguyễn Văn Huy